ΣΧΟΟΑΠ Νηλέως: Ζώνες τουριστικής ανάπτυξης και διασύνδεση τουρισμού και γεωργίας

Την Παρασκευή 13-9-2013 και ώρα 18:00 γίνεται η συγκέντρωση διαβούλευσης στο Δημοτικό Κατάστημα Νηλέως στην Αγία Άννα για το «ΣΧΕΔΙΟ ΧΩΡΙΚΗΣ ΟΙΚΙΣΤΙΚΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΑΝΟΙΚΤΗΣ ΠΟΛΗΣ (ΣΧΟΟΑΠ)» Δημοτικής Ενότητας Νηλέως,
Οι εναλλακτικές προτάσεις (σενάρια) που αναπτύσσονται στη συγκεκριμένη φάση της μελέτης αποσκοπούν σε μια πρώτη περιγραφή της αναπτυξιακής εικόνας της Δ.Ε Νηλέως, έτσι αξιολογώντας την κοινωνικοοικονομική και δημογραφική ανάπτυξη και τις επιτπωσεις των ασκουμένων πολιτικών, να διαγραφεί η μελλοντική εικόνα της Δ.Ε. μέχρι το έτος 2028 (έτος στόχος της μελέτης). Ο αριθμός των σεναρίων καθορίζεται από τις προδιαγραφές της όλης προσέγγισης.

Αποσπάσματα απο την μελέτη ΣΧΟΟΑΠ:

Προϋπόθεση οικονομικής βιωσιμότητας για τις περιοχές όπου μετασχηματίζεται το παραδοσιακό αγροτικό πρότυπο - είναι η υιοθέτηση ενός προτύπου στο οποίο δεν θα επικρατεί σε συντριπτικό βαθμό ο τριτογενής τομέας με αιχμή τον τουρισμό, αλλά θα εξασφαλίζεται μια ισορροπημένη ανάπτυξη των τριών τομέων της οικονομίας και απασχόλησης. Στην περίπτωση της περιοχής μελέτης η σταθερή συμπληρωματική απασχόληση του πληθυσμού με τον πρωτογενή τομέα, αποτελεί θετικό χαρακτηριστικό που πρέπει να διατηρηθεί και να ενισχυθεί. Η γεωργική δραστηριότητα είναι απολύτως απαραίτητη τόσο για την βιωσιμότητα με όρους ισορροπίας και ασφάλειας απέναντι στους
μελλοντικούς κινδύνους, όσο και για την αντιμετώπιση της εποχικότητας που ενέχει η απασχόληση με τουριστικές δραστηριότητες.
Το πρότυπο της πολυαπασχόλησης βασισμένο σε νέες μορφές σύγχρονης οικονομίας και επιχειρηματικότητας, στα πρότυπα των οικογενειακών επιχειρήσεων και την πρωτοβάθμια
οργάνωσή τους για την προώθηση των προϊόντων και υπηρεσιών αποτελεί την πιο ενδεδειγμένη για την περιοχή ένταξη στην παραγωγική διαδικασία.

Τουριστικό Ανάπτυξη
Ως προς τις προοπτικές τουριστικής ανάπτυξης η περιοχή μπορεί να διαχωρισθεί σε τρεις
ενότητες:
• Οι περιοχές των ανατολικών ακτών με ήπιο ανάγλυφο (ευρύτερη περιοχή Αγκάλης).
Στην περιοχή αυτή λόγω της καταλληλότητας του ανάγλυφου και της εκτεταμένης  παραλίας ήδη καταγράφεται τουριστική δραστηριότητα στο πρότυπο «Ήλιος -Θάλασσα» με τάσεις μαζικού τουρισμού.
• Οι παραλιακές περιοχές του βόρειου τμήματος της Δ.Ενότητας με έντονο ανάγλυφο όπου καταγράφεται παραθεριστική κατοικία, ενίοτε ενοικιαζόμενη, ή ξενώνες μικρής κλίμακας με την μορφή διάσπαρτης δόμησης, ενταγμένης στο ευρύτερο δασικότοπίο. Η αντοχή της περιοχής σε τουριστική ανάπτυξη είναι περιορισμένη και η τουριστική δραστηριότητα θα πρέπει να προσανατολισθεί σε καταλύματα υψηλών προδιαγραφών και μικρής κλίμακας που δεν θα διαταράσσουν το φυσικό περιβάλλον.
• Η ενδοχώρα και ειδικότερα οι περιοχές οικοτουριστικού ενδιαφέροντος (Δάσος Παπάδων, Απολιθωμένο Δάσος Κερασιάς, Φαράγγι Νηλέα). Στις περιοχές αυτές το μοναδικό διαθέσιμο κατάλυμα είναι το δασικό χωριό των Παπάδων και ο οικοτουρισμός προς το παρόν οργανώνεται περιστασιακά από φυσιολατρικούς και ορειβατικούς συλλόγους. Επίσης, σε ορισμένες περιπτώσεις χρησιμοποιείται το παλιό σχολείο της Κεράμειας για φιλοξενία ειδικών ομάδων (σχολείων, προσκόπων). Από την περιοχή απουσιάζουν οι λοιπές υποδομές υποστήριξης της οικοτουριστικής δραστηριότητας (διαμορφωμένα μονοπάτια, κιόσκια, μικρά καταφύγια για προστασία από κακοκαιρία, σήμανση μονοπατιών κλπ). Συμβατά με την περιοχή αυτή είναι τα καταλύματα αγροτουριστικού χαρακτήρα που μπορούν να συνδυάζουν την φιλοξενία με τον πρωτογενή τομέα και τον τομέα της μεταποίησης αγροτικών προϊόντων. Συμπερασματικά, είναι προφανές ότι οι διαφορετικές μορφές τουρισμού στην περιοχή μπορούν- και οφείλουν να λειτουργήσουν συνδυαστικά, γεγονός που θα βελτιστοποιήσει το
παρεχόμενο τουριστικό προϊόν.

Α.5.2.3. Το Τοπικό Χωροταξικό Πλαίσιο της Δ.Ε. Νηλέως (βλ.χάρτη Α.5.2.3.1)
Το μεγάλο ποσοστό της ορεινής περιοχής και η εκτεταμένη δασοκάλυψη περιορίζουν σημαντικά την έκταση καλλιεργήσιμων εκτάσεων υψηλής παραγωγικότητας.

Το συγκριτικό πλεονέκτημα της περιοχής είναι το μεγάλο μέτωπο στο Αιγαίο πέλαγος με εκτεταμένες παραλίες κολύμβησης και το αξιόλογο φυσικό περιβάλλον της ενδοχώρας που χαρακτηρίζεται από πυκνή βλάστηση και πλούσιο υδρογραφικό δίκτυο.
Ενώ οι δύο τομείς παραγωγικών δραστηριοτήτων (πρωτογενής και δευτερογενής) παρουσιάζουν φθίνουσα ή στάσιμη κατάσταση, ο τομέας του τουρισμού τείνει αυξανόμενος με συνολικό αριθμό κλινών 1307 περίπου, που κατανέμονται σε 290 κλίνες σε ξενοδοχεία κλασικού τύπου, 364 θέσεις σε camping ενώ οι υπόλοιπες κλίνες αφορούν σε ενοικιαζόμενα δωμάτια ή διαμερίσματα μη συμπεριλαμβανομένων των άτυπων εγκαταστάσεων φιλοξενίας (κυρίως ενοικιαζόμενα διαμερίσματα).
Οι νότιες παραλιακές ζώνες που έχουν ήπιο ανάγλυφο δέχονται σημαντικές οικιστικές  πιέσεις ανάπτυξης Β'κατοικίας και τουριστικών εγκαταστάσεων, ενώ οι βόρειες με πιο  έντονο ανάγλυφο παρουσιάζουν aραιότερη δόμηση με πυκνότερες οικιστικές συγκεντρώσεις στις εκβολές των ρεμάτων.
 Το κεντρικό και δυτικό τμήμα της Δ.Ε. που χαρακτηρίζεται από την πυκνή δασική βλάστηση
και τις μεγάλες χαράδρες των ρεμάτων παρουσιάζει σημαντικά πλεονεκτήματα για την ανάπτυξη αγροτοτουριστικών δραστηριοτήτων που μπορούν να λειτουργήσουν συμπληρωματικά με τον αγροτικό και κτηνοτροφικό χαρακτήρα της περιοχής.
Οι τρεις περιοχές περιβαλλοντικού και επιστημονικού ενδιαφέροντος (Φαράγγι Νηλέα,Δάσος Δρυός Παπάδων και η περιοχή των παλαιοντολογικών ευρημάτων- Απολιθωμένο Δάσος) μπορούν να αποτελέσουν πόλους ενός δικτύου οικοτουριστικού ενδιαφέροντος, που θα τονώσει την αναγνωρισιμότητα της περιοχής με πολλαπλά θετικά αποτελέσματα στην κοινωνικοοικονομική εικόνα της.


 Στα πλαίσια της παρούσας μελέτης δίνεται η δυνατότητα οργάνωσης και διευθέτησης στη διάσπαρτη και άναρχη εκτός σχεδίου δόμηση που τείνει να καταστρέφει και να σπαταλά το αισθητικό και περιβαλλοντικό απόθεμα της περιοχής. Ειδικότερα για τους παραλιακούς μη θεσμοθετημένουε οικισμούς, άμεση προτεραιότητα είναι οι μελέτες πολεοδόμησής τους με διανοίξεις των προβλεπόμενων δρόμων και λοιπών κοινοχρήστων χώρων και προγραμματισμό έργων υποδομής , ώστε να αποφευχθεί η άναρχη ανοικοδόμηση και να προστατευθεί η δόμηση από θεομηνίες.

Ως προς την οικιστική ανάπτυξη γενικά, οι κατευθύνσεις για την ανάπτυξη ή επέκταση οικιστικών χρήσεων, συμπεριλαμβανομένων των τεχνικών υποδομών παραγωγικών εγκαταστάσεων είναι :
• η ελαχιστοποίηση της επέκτασής της στις κρίσιμες ζώνες (παράκτιες, ζώνες προστασίας φυσικών περιοχών, γεωργική γη I δασική γη ως ανωτέρω).
• η προτεραιότητα στην "ανακύκλωση" των εγκαταλελειμμένων ή μη ενεργοποιημένων ''οικιστικών θεσμοθετημένων χρήσεων ή εγκαταστάσεων" πριν τη μετατροπή όλων των άλλων χρήσεων γης προς οικιστική.
• η σχεδιασμένη συμπαγής επέκταση των οικισμών και η εξασφάλιση ικανοποιητικών πυκνοτήτων κατοίκησης εντός των εγκεκριμένων πολεοδομικών σχεδίων πριν την επέκταση για κατοικία.
• η προώθηση της συμπαγούς οικιστικής ανάπτυξης με κέντρα τους υπάρχοντες πυρήνες.
• η προώθηση της χωροθέτησης των παραγωγικών χρήσεων σε οργανωμένους υποδοχείς σε συνάρτηση με τα αστικά οικιστικά κέντρα για αποφυγή των μετακινήσεων με την προϋπόθεση της τήρησης περιβαλλοντικών όρων και της χωροθέτησής τους εκτός ευαίσθητων περιοχών.

 • η μεμονωμένη χωροθέτηση παραγωγικών εγκαταστάσεων πρέπει να συνδυάζεται με την αγροτική παραγωγή ή τους ειδικούς πόρους και να ελέγχεται βάσει των εκάστοτε ισχυουσών γενικών διατάξεων.
Όσον αφορά στην ποιότητα του αστικού περιβάλλοντος στους οικισμούς Αγίας Άννας και Αχλαδίου υπάρχουν αρκετά κτίσματα με ενδιαφέροντα μορφολογικά και αρχιτεκτονικά στοιχεία τοπικής αρχιτεκτονικής που χρήζουν αποκατάστασης και διατήρησης. Στο πλαίσιο των σχετικών αποφάσεων οριοθέτησης, ως προς τον βαθμό προστασίας η Αγία Άννα έχει χαρακτηριστεί ως Ενδιαφέρων οικισμός και το Αχλάδι ως Αξιόλογος. Εξ άλλου όλοι οι ημιορεινοί οικισμοί της Δ.Ε. διατηρούν ως προς την κλίμακα και τον πολεοδομικό ιστό σε σημαντικό βαθμό στοιχεία παραδοσιακής ταυτότητας, παρά το γεγονός ότι ως δομημένο κέλυφος καταγράφονται σημαντικά αλλοιωμένοι.
Με τις αποφάσεις οριοθέτησης, για όλους τους οικισμούς πέραν των γενικών θεσπίστηκαν και ειδικοί όροι δόμησης (αρχ.τύποι 2 &3), σύμφωνα με το δελτίο αρχιτεκτονικής αναγνώρισής τους, στα πλαίσια του τότε προγράμματος Ανοικτών Πόλεων της 10 ετίας 1980.
Στα πλαίσια της παρούσας μελέτης, που μπορεί να επιβάλλει περιορισμούς στην οικιστική ανάπτυξη, κρίνεται αναγκαίο η διαφύλαξη της αρχιτεκτονικής ταυτότητας τόσο των κτισμάτων μεμονωμένα όσο και του οικιστικού συνόλου καθώς και η σχέση του με το φυσικό περιβάλλον.
Τα αποτελέσματα του ελέγχου της επάρκειας των κοινωνικών υποδομών που πραγματοποιείται σύμφωνα με τα εγκεκριμένα πρότυπα στους πίνακες της ενότητας Α.4 για κάθε οικισμό, είναι ενδεικτικά και δεν αντιπροσωπεύουν τις πραγματικές ανάγκες λόγω κυρίως της ηλικιακής διαστρωμάτωσης των κατοίκων (π.χ. στον τομέα της εκπαίδευσης, αθλητισμού) που δεν λαμβάνεται υπόψη στα πρότυπα. Πραγματική επίσης είναι η έλλειψη των κοινοχρήστων χώρων πρασίνου και στάθμευσης σε όλους τους οικισμούς και ιδιαίτερα στους οικισμούς Αγίας Άννας, Αχλαδίου (πυκνή δόμηση-αισθητή η μη ύπαρξη ελευθέρων χώρων) Παππάδων (λόγω διερχόμενης υπερτοπικής κυκλοφορίας), Κεράμειας (υποτυπώδης πλατεία) και στους παραλιακούς οικισμούς Αγκάλης και Φραγκάκη όπου πέραν των ελλείψεων σε χώρους πρασίνου και στάθμευσης εντοπίζονται ανάγκες σε
ανοικτούς χώρους άθλησης και πολιτισμού.

Ως προς τα προβλήματα των λοιπών τεχνικών υποδομών, όπως αναλυτικά έχουν περιγραφεί στο κεφάλαιο Α.4.4., τα κυριότερα προβλήματα που έχουν καταγραφεί είναι:
• Η βελτίωση του βασικού οδικού δικτύου στο εσωτερικό των οικισμών.
• Ιδιαίτερα προβλήματα ύδρευσης δεν παρατηρούνται, πέραν της αύξησης της ζήτησης τους καλοκαιρινούς μήνες, οπότε η επάρκεια είναι οριακή, καθώς και η ολοκλήρωση του δικτύου ύδρευσης με αντικατάσταση, όπου αυτό εξακολουθεί να είναι από αμιαντοσωλήνες.
 Δίκτυο αποχέτευσης διαθέτουν μόνο οι οικισμοί Αχλαδίου ( λειτουργεί και βιολογικός) και Κερασιάς (δεν υπάρχει ακόμη βιολογικός). Στους λοιπούς οικισμούς είναι ανύπαρκτο και αποτελεί μείζον πρόβλημα η κάλυψη της ανάγκης αυτής με προτεραιότητα στους παραλιακούς οικισμούς. Ειδικότερα για τον παραλιακό οικισμό Αγκάλης, προγραμματίζεται τα αστικά λύματα, να καταλήγουν στην μονάδα ΕΕΛ Μαντουδίου.
• Η διαχείριση των απορριμμάτων καλύπτεται μέσω του ΧΥΤΑ Ιστιαίας.

 



 Το σενάριο ήπιας παρέμβασης ή ρεαλιστικό σενάριο
Το σενάριο αυτό βασίζεται στην υπόθεση ότι στην περιοχή θεσπίζεται το ΣΧΟΟΑΠ με παρεμβατικό χαρακτήρα που προστατεύει τις αξίες του χώρου και του φυσικού περιβάλλοντος χωρίς να επεκτείνεται σε ρυθμίσεις που εμποδίζουν την επιθυμητή αναπτυξιακή διαδικασία στα πλαίσια του επιλεγέντος προτύπου. Παράλληλα ιεραρχείται ο προγραμματισμός των έργων που δημιουργούν προϋποθέσεις μικρών και μεγάλων επενδύσεων, κυρίως του ιδιωτικού τομέα.
Στον πρωτογενή τομέα συνεχίζεται η δραστηριότητα της ελαιοκαλλιέργειας και των κηπευτικών αλλά συνοδεύεται και από άλλα ποιοτικά προϊόντα διαφοροποιώντας τη συνολική παραγωγή του τομέα. Αξιοποιείται το σύνολο των εκτάσεων του καλλιεργούμενου χώρου και επιχειρείται η διασύνδεση με τον τομέα τουρισμού και ιδιαίτερα των εξειδικευμένων δραστηριοτήτων αναψυχής.
Στον τουρισμό οργανώνονται ζώνες τουριστικής ανάπτυξης με βάση τις καταλληλότητες των επιμέρους χωρικών ενοτήτων, χωρίς ισχυρά πολεοδομικά μέτρα, για αναπτύξεις μικρής κλίμακας, με στόχο της εξάλειψη φαινομένων συγκρούσεων γης, σε συνδυασμό με δίκτυα θαλάσσιου τουρισμού.
Διαφοροποιείται το πρότυπο τουρισμού, με την εισαγωγή οργανωμένων δραστηριοτήτων, που συνδέονται με οδοιπορικά και ποδηλατικά δίκτυα, που λειτουργούν τόσο στα παράλια όσο και στην αγροτική ενδοχώρα. Αναπτύσσονται προγράμματα δραστηριοτήτων σε σχέση τις αγροτικές δραστηριότητες και την περιήγηση. Για το σκοπό αυτό εγκαθίσταται ένα κέντρο υποδοχής και ενημέρωσης επισκεπτών.
Η οικοδομικό δραστnριότητα αυξάνεται σχετικά, με ρυθμούς που δίνεται η δυνατότητα να
λειτουργούν πραγματικά οι όροι χωροθέτησης και ποιότητας κτισμάτων για την αναβάθμιση του περιβάλλοντος της περιοχής.
Οι Δημόσιες επενδύσεις υποδομών επαναπροσανατολίζονται ώστε να ανταποκρίνονται στο επιλεγέν πρότυπο. Αυτό επιτυγχάνεται με την επιτυχή εφαρμογή ολοκληρωμένων τοπικών δράσεων που συνδυάζουν υποδομές και κατασκευές με την όλη οργάνωση και λειτουργία των δράσεων (αγροτουρισμός, ειδικές δραστηριότητες τουρισμού, αναπλάσεις φυσικού χώρου, ανθρώπινο δυναμικό, συμμετοχή του τοπικού παράγοντα).
Οικισμοί: Μετά από ειδική μελέτη, συντάσσονται ολοκληρωμένα προγράμματα ανάπλασης των κοινοχρήστων χώρων και αναβάθμισης των τεχνικών υποδομών με ιεράρχηση των προτεραιοτήτων. Χωροθέτηση κοινωνικών υποδομών για την κάλυψη των αναγκών των μόνιμων και εποχιακών κατοίκων και επισκεπτών.
Εξωαστικός χώρος: Εκτός από τις περιοχές προστασίας (δασικές, παραλιακές ζώνες και  αρχαιολογικών χώρων) ο εξωαστικός χώρος ρυθμίζεται με ήπιους κανονιστικούς όρους χρήσεων ανάλογα με τις δραστηριότητες που προβλέπει το επιλεγέν χωρικό πρότυπο.



 Διαβάστε εδώ το ΣΧΟΟΑΠ Νηλέως