Καταγραφή άυλων πολιτιστικών αγαθών και Αρχαιολογικό Κτηματολόγιο

Δημοσιεύτηκε το προεδρικό διάταγμα για την καταγραφή, αποτύπωση και τεκμηρίωση άυλων πολιτιστικών αγαθών ( Π.Δ. 62/12 ΦΕΚ 112 Α/3-5-2012) .

Ως καταγραφή, αποτύπωση και τεκμηρίωση των άυλων πολιτιστικών αγαθών νοείται:
Η αποτύπωση σε γραπτή μορφή, ήχου, εικόνας ή ήχου και εικόνας προφορικών παραδόσεων, μουσικής, τραγουδιών, χορών, τεχνών του θεάματος εκφράσεων, συμπεριλαμβανομένης και της γλώσσας, γνώσεων και πληροφοριών, όπως είναι οι μύθοι, οι διηγήσεις, τα έθιμα, οι κοινωνικές πρακτικές, οι δεξιότητες που συνδέονται με την παραδοσιακή χειροτεχνία, οι τελετουργίες και πρακτικές που αφορούν στη φύση και το σύμπαν και άλλα δρώμενα. Η καταγραφή, αποτύπωση και τεκμηρί­ωση αφορά και στους χώρους που συνδέονται με τα άυλα πολιτιστικά αγαθά. Η ηχητική αποτύπωση πραγ­ματοποιείται με επιτόπια έρευνα και συνεντεύξεις. Η οπτική αποτύπωση πραγματοποιείται με φωτογράφη­ση, βιντεοσκόπηση, κινηματογράφηση και κάθε άλλο πρόσφορο μέσο.
 Η επιστημονική έρευνα και μελέτη των στοιχείων της καταγραφής και αποτύπωσης
Η συγκρότηση αρχείων από τις ανωτέρω καταγρα­φές, αποτυπώσεις και τεκμηριώσεις.

Η συγκρότηση συλλογών και αρχείων από υλικά τεκμήρια που συνδέονται με τα άυλα πολιτιστικά αγα­θά.

Η ψηφιοποίηση αρχείων και λοιπών στοιχείων σχε­τικών με τα άυλα πολιτιστικά αγαθά.
Το προεδρικο διάταγμα προσδιοριζει τους αρμόδιους φορείς και υπηρεσίες

Αρχαιολογικό Κτηματολόγιο 
Μια αλλη ενδιαφερουσα πρωτοβουλία ειναι το  Αρχαιολογικό Κτηματολόγιο .  Ως "Αρχαιολογικό Κτηματολόγιο"εννοείται  η με επιστημονική μεθοδολογία, συστηματική συλλογή, ολοκληρωμένη διερεύνηση, κωδικοποίηση, εισαγωγή και καταγραφή δεδομένων και μεταδιδόμενων, χωρικό εντοπισμό και απεικόνιση, αποθήκευση και διαχείριση σε σύστημα διαχείρισης βάσεων δεδομένων, ανάκτηση δεδομένων, επεξεργασία και ανάλυση δεδομένων, όλων των γεωτεμαχίων και ακινήτων που έχουν αποκτηθεί από το ΥΠΠΟΤ, κυρίως για αρχαιολογικούς σκοπούς, με την οποιαδήποτε διοικητική πράξη η δικαιοπραξία, τα οποία ανήκουν στη δημόσια η ιδιωτική περιουσία του Δημοσίου, καθώς και όλων των θεσμοθετημένων αρχαιολογικών χώρων, τόπων και λοιπών περιοχών προστασίας του πολιτιστικού περιβάλλοντος, όπως επίσης και όλων των μνημείων από την απώτερη αρχαιότητα έως σήμερα, σε όλη την επικράτεια και αρμοδιότητας του ΥΠΠΟΤ, και με τελικό στόχο την κάθε στιγμή ολοκληρωμένη μετρητική, ποσοτική και ποιοτική απόδοση της φυσικής, νομικής και




H αναγκαιότητα του Αρχαιολογικού Κτηματολογίου προήλθε από την μακροχρόνια έλλειψη μιας ολοκληρωμένης, συστηματικής και αξιόπιστης γεωχωρικής τεκμηρίωσης των ακινήτων μνημείων, των αρχαιολογικών χώρων,των ιστορικών τόπων και λοιπών περιοχών προστασίας καθώς και της ακίνητης περιουσίας που διαχειρίζεται το ΥΠΠΟΤ. Η σκοπιμότητα της υλοποίησης του αναδείχθηκε μέσα από την καταγραφή και αναγνώριση των σημαντικότερων επιπτώσεων που αναμένεται να έχει στην αποτελεσματική διαχείριση, αξιοποίηση και προβολή της Ακίνητης Πολιτιστικής Κληρονομιάς με ορθολογικούς κανόνες.

Το έργο αποτελεί πλέον μέρος του εθνικού σχεδιασμού ανάπτυξης για το νευραλγικό τομέα του Πολιτισμού κι σχετίζεται άμεσα με την ολοκληρωμένη αναπτυξιακή πολιτική. Ξεκίνησε τα τέλη Ιουνίου 2011 και υλοποιείται από μια ομάδα εξειδικευμένου επιστημονικού προσωπικού που αποτελείται από Αρχαιολόγους, Τοπογράφους και Αρχιτέκτονες Μηχανικούς υπό την επίβλεψη της Διεύθυνσης Απαλλοτριώσεων και Ακίνητης Περιουσίας του ΥΠΠΟΤ. Αντικείμενο του Έργου είναι η πλήρης περιγραφική και κυρίως χωρική καταγραφή του συνόλου της ακίνητης πολιτιστικής κληρονομιάς της Ελλάδας καθώς και της ακίνητης περιουσίας που διαχειρίζεται το ΥΠΠΟΤ. Το σημαντικό υλικό που θα προκύψει από το προτεινόμενο έργο, θα αποτελέσει τη βάση για την ορθή διαχείριση, την αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας και την προστασία της από καταπατήσεις και διεκδικήσεις, καθώς και για τη συνδυαστική τεκμηρίωση και προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς.

Πιο συγκεκριμένα, το έργο αποδεικνύεται ωφέλιμο τόσο σε κρατικό επίπεδο, όσο και στο επίπεδο των πολιτών.

Σε κρατικό επίπεδο, θα συμβάλλει σημαντικά:
στην Προστασία της Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Χώρας όπως αυτή ορίζεται από το άρθρο 3 του Νόμου 3028/02
στην Ψηφιακή Τεκμηρίωση της Πολιτιστικής Κληρονομιάς, στη διασφάλιση και προστασία της Δημόσιας Περιουσίας, μέσω της πλήρους καταγραφής του αρχειακού υλικού των φορέων του ΥΠΠΟΤ
στη διαχρονική διασφάλιση του αρχειακού υλικού των εμπλεκομένων φορέων του ΥΠΠΟΤ, μέσω των διαδικασιών ψηφιοποίησης
στη δημιουργία του απαραίτητου τεχνολογικού και πληροφοριακού υποβάθρου για την καλύτερη Αξιοποίηση και Διαχείριση της Πολιτιστικής Κληρονομιάς
στην υποστήριξη σύγχρονων τεχνολογικών μέσων για την Ορθολογική Κήρυξη των Απαλλοτριώσεων Ακινήτων για Αρχαιολογικούς Σκοπούς και στην επιτάχυνση/απλούστευση των αντίστοιχων γραφειοκρατικών διαδικασιών
στην ενίσχυση της παροχής σύγχρονων τεχνολογικών μέσων για τη συγκρότηση μίας συνολικής «Τράπεζας Γης» για ολόκληρη την ελληνική επικράτεια, στην οποία θα συμπεριλαμβάνονται ακίνητα διαθέσιμα προς οικονομική αξιοποίηση. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα ακίνητα στα οποία έχουν διεξαχθεί αρχαιολογικές έρευνες πεδίου και έχει πιστοποιηθεί η απουσία αρχαιολογικού ενδιαφέροντος. Η «Τράπεζας Γης» θα περιλαμβάνει επίσης και τα Δημόσια Ακίνητα προερχόμενα από δωρεές, στα οποία ουδέποτε είχε σημειωθεί αρχαιολογικό ενδιαφέρον στην δημιουργία του απαραίτητου πληροφοριακού υποβάθρου για τη δημιουργία ενός Εθνικού Στρατηγικού Σχεδίου Αξιοποίησης, Οργάνωσης / Ενοποίησης των Αρχαιολογικών Χώρων ανά διοικητικές ή άλλες οργανικές ενότητες
στην ενίσχυση της κεντρικής διοίκησης και της διαχείρισης ψηφιακών πόρων στο Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού

Προς όφελος των πολιτών, αναμένεται να συμβάλλει καθοριστικά:
στην Ορθολογική Κήρυξη και στον έλεγχο των Αρχαιολογικών Χώρων και Μνημείων και των αντίστοιχων Ζωνών Προστασίας, μέσω της καταγραφής και του χωρικού τους εντοπισμού
όμοια, στην αποσαφήνιση των πραγματικών ορίων των διαφόρων Περιοχών Προστασίας Πολιτιστικού Περιβάλλοντος που δεν έχουν επαρκή ή σαφή γεωγραφική/τοπογραφική τεκμηρίωση αλλά που προστατεύονται από την γενική αλλά και ειδική Αρχαιολογική Νομοθεσία, αφού σε αρκετές περιπτώσεις αναμένεται η αναδημοσίευση σχετικών διαταγμάτων με πλήρη και σαφή γεωγραφική τεκμηρίωση (συντεταγμένες σε επίσημο σύστημα αναφοράς) των περιοχών αυτών
στη σύνταξη υλικού τεκμηρίωσης που θα ωφελήσει την ακαδημαϊκή - ερευνητική κοινότητα σε κρατικό αλλά και διεθνές επίπεδο
στη διαμόρφωση του κατάλληλου υποβάθρου, ώστε να συνταχθεί ένα Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο Σήμανσης των διαδρομών προς τους Αρχαιολογικούς Χώρους αλλά και Σήμανσης εντός αυτών για τη διευκόλυνση των επισκεπτών
στη μείωση, χρονικά και οικονομικά, της επιβάρυνσης των πολιτών κατά τις συναλλαγές τους με το Δημόσιο (συγκεκριμένα με το ΥΠΠΟΤ) με την διαμόρφωση βάσης δεδομένων που θα εμπεριέχει υποθέσεις απόκτησης ακινήτων και έκδοσης σχετικών βεβαιώσεων με τεχνολογίες επικοινωνιών και πληροφορικής

Oποιον υπουργό ρωτούσες τα τελευταία χρόνια να σου πει ακριβώς ποια είναι η περιουσία του υπουργείου Πολιτισμού, κανείς δεν απαντούσε ξεκάθαρα. Κι όμως είναι ένα πλούσιο σε ακίνητα υπουργείο όπως αποδεικνύεται, οι υπηρεσίες του οποίου συχνά-πυκνά πάλευαν να ξεκαθαρίσουν το ιδιοκτησιακό καθεστώς δικής του γης. Σε 6.500 ανέρχονται τα αστικά ακίνητα, τα 180 απ’ αυτά στην Πλάκα (τα 40 στα Αναφιώτικα) και 18.000 οι αρχαιολογικοί χώροι (με το περιβάλλον τους). Αν μάλιστα αναρωτηθεί κανείς πόσα απ’ αυτά αξιοποιούνται και με ποιο τρόπο, θα βρεθεί προ εκπλήξεως. Πολλά είναι κλειστά, άλλα καταρρέουν και ορισμένα τα έχουν ιδιοποιηθεί, μετανάστες και άστεγοι. Οσο για εκείνα που νοικιάζονται, συχνά τα ενοίκια είναι για γέλια: 50 ή 100 ευρώ, ενώ υπάρχουν και οι περιπτώσεις ακινήτων που παραχωρήθηκαν σε σωματεία ή προσωπικό του ΥΠΠΟΤ και στην πορεία ξεχάστηκαν.


Το υπουργείο εντόπισε περιπτώσεις κτιρίων που ενώ έχουν απαλλοτριωθεί εξακολουθούν να είναι μέσα οι παλιοί ιδιοκτήτες. Αλλά και υπάλληλο στον οποίο 30 χρόνια πριν παραχωρήθηκε κτίσμα στην Πλάκα για να μένει, με τη συνταξιοδότησή του ωστόσο λησμόνησε να το επιστρέψει, δίνοντάς το στο παιδί του. Σύγχυση υπάρχει και με πολλά αγροτεμάχια εντός αρχαιολογικών χώρων, με ιδιώτες που τα διεκδικούσαν όπως στην περίπτωση της ακρόπολης του Αρκαδικού Ορχομενού.

Μην πάμε μακριά: επιτήδειοι ήθελαν ιδιοκτησίες ακόμη και στον Λόφο Φιλοπάππου. Ενώ μνημεία, όπως το αρχαίο θέατρο της Μήλου ήταν καταχωρισμένο ως «αγνώστου ιδιοκτήτη». Κάποιοι άλλοι εμφανίζονται πιο οργανωμένοι εκμεταλλευόμενοι ακόμη και εκτάσεις με μνημεία που βρίσκονται στον κατάλογο της UNESCO. Εντοπίστηκαν όμως και περιπτώσεις εποπτευόμενων φορέων με αρκετή περιουσία την οποία το υπουργείο αγνοεί. Αυτά αντιμετωπίζουν οι υπάλληλοι της Διεύθυνσης Απαλλοτριώσεων και Ακίνητης Περιουσίας και βέβαια ο προϊστάμενός της Αντώνης Γιουρούσης, όταν άρχισαν να ασχολούνται με την κατάρτιση του Αρχαιολογικού Κτηματολογίου. Και είναι όσα σκοπεύουν να διορθώσουν, στα κενά του Εθνικού Κτηματολογίου συμπληρώνοντας νέα στοιχεία.


Παρότι όμως συνάντησαν τέτοια ακαταστασία, την ίδια στιγμή μάλιστα που το υπουργείο καταβάλλει περίπου 3 εκατ. ευρώ ετησίως σε ενοίκια, η γ. γ. του ΥΠΠΟΤ Λίνα Μενδώνη είναι αισιόδοξη. Γιατί η αλήθεια είναι ότι πρόκειται για ένα τεράστιο έργο που κάνει δυο χρόνια τώρα το υπουργείο. «Ξεκαθαρίζουμε τι έχει και τι δεν έχει το υπουργείο Πολιτισμού και κυρίως να είναι καταγεγραμμένο».


Η κατάρτιση του Αρχαιολογικού Κτηματολογίου εντάχθηκε στο ΕΣΠΑ με 7.232.000 εκατ. ευρώ και αναμένεται να ολοκληρωθεί το 2013. Εκτελείται με αυτεπιστασία, ενώ η πιλοτική εφαρμογή «γιατί πρέπει να δούμε τη μεθοδολογία που θα εφαρμόσουμε σε αυτό», ξεκινάει με τον νομό Βοιωτίας. Μια περιοχή με προβλήματα κηρύξεων, αλλά και κοντά στην Αθήνα για τους απαραίτητους ελέγχους.


Φορέας υλοποίησης και λειτουργίας του Κτηματολογίου (χωρίζεται σε πέντε υποέργα), είναι η Διεύθυνση Απαλλοτριώσεων και Ακίνητης Περιουσίας με βασικά στηρίγματα τις: Διεύθυνση Εθνικού Αρχείου Μνημείων, Διεύθυνση Τοπογραφήσεων Φωτογραμμετρίας και Κτηματολογίου, Ταμείων Αρχαιολογικών Πόρων, Διεύθυνση Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, Διεύθυνση Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων.

Η συλλογή όλου του υλικού σε ένα χρόνο θα δοθεί στον ανάδοχο για να αρχίσει να δημιουργεί τη βάση των δεδομένων, ενώ ώς το τέλος του μήνα αναμένεται η έγκριση της διαχειριστικής αρχής. Μελλοντικά το Κτηματολόγιο θα παρέχει μέσω GSI, γεωμετρικές περιγραφές, τεκμηρίωση του ιδιοκτησιακού καθεστώτος, ακινήτων, αρχαιολογικών χώρων, ζωνών. Θα καταγραφεί ακόμη και η νόμιμη ή όχι χρήση των ακινήτων απόκτησης από το Δημόσιο, ενώ αργότερα το σύστημα θα διαθέτει επιπλέον γεωχωρικές πληροφορίες, ακόμη και αποτελέσματα από αρχαιολογικές έρευνες.

Του χρόνου τέτοια εποχή το υπουργείο θα γνωρίζει με λεπτομέρειες τα ποσά που χάνει ενώ το 2013 θα έχει καθαρή εικόνα για το πώς θα αντιμετωπίσει την κακή διαχείριση. Η απώλεια εσόδων άλλωστε, τόσα χρόνια είναι μεγάλη. Αν το οικονομικό σκέλος μοιάζει να είναι το πιο αβανταδόρικο στη δουλειά που γίνεται, το πιο ουσιαστικό σημείο της είναι άλλο. «Η καταγραφή και οι σωστές συντεταγμένες που θα μπουν είναι το πιο σημαντικό που γίνεται. Οταν λέμε 18.000 αρχαιολογικοί χώροι με τις ζώνες μαζί σημαίνει ότι ο πολίτης θα γνωρίζει ανά πάσα στιγμή το χωράφι του σε τι καθεστώς προστασίας είναι, τι όρους δόμησης έχει, ενώ το υπουργείο θα μπορεί να κάνει τις δικές του προτάσεις. Σε μια τεράστια έκταση Α ζώνης π.χ. δεν μπορούμε να επιτρέψουμε να χτιστεί κάτι μπορούμε ωστόσο να εξετάσουμε μια σειρά ήπιων χρήσεων. Για παράδειγμα μελισσοκομία στα νησιά, είναι ένα κίνητρο γιατί μεταξύ άλλων θέλουμε να διατηρηθούν παραδοσιακού τύπου καλλιέργειες».

Δείτε σε νέο παράθυρο τους θεματικούς χάρτες με την πορεία εργασιών εισαγωγής και καταλογοποίησης στο Ενδιάμεσο Διαχειριστικό Σύστημα (έκδοση θεματικών χαρτών με λογισμικό OpenLayers)

Εναλλακτική έκδοση θεματικών χαρτών με λογισμικό Kartograph (συμβατή μόνον με περιηγητές που υποστηρίζουν γραφικά SVG)