Ο ρόλος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στο ΕΣΠΑ 2014 -2020

Στο ρόλο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στη διαχείριση του νέου ΕΣΠΑ αναφέρθηκε στην εισήγησή του ο αντιπρόεδρος της ΚΕΔΕ, αντιπρόεδρος επιτροπής ΕΣΠΑ και δήμαρχος Πύλου – Νέστορος Δημήτρης Καφαντάρης. Σχετικά με τις παρατηρήσεις και προτάσεις της ΚΕΔΕ για το νέο ΕΣΠΑ  επεσήμανε τα εξής:

• Δεν περιλαμβάνεται Εθνικό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα με δικαιούχους τους Δήμους, όπως πρότεινε η ΚΕΔΕ, και δεν υπάρχει ρητή δέσμευση για τα «ολοκληρωμένα προγράμματα τοπικής ανάπτυξης», τα οποία σύμφωνα με τις Κοινοτικές κατευθύνσεις πρέπει να χρηματοδοτηθούν με το 5% των πόρων του ΕΤΠΑ.
• Το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Εκπαίδευση, Κατάρτιση, Απασχόληση», αποτελεί συνένωση των προηγούμενων δύο Επιχειρησιακών Προγραμμάτων των Υπουργείων Εργασίας και Παιδείας και έχει πόρους μειωμένους κατά 60% σε σχέση με τους αντίστοιχους πόρους της περιόδου 2007–2013, παρότι λόγω της κρίσης θα έπρεπε να είναι αυξημένοι.
• Το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Μεταρρύθμιση του Δημόσιου Τομέα», αποτελεί συνένωση των προηγούμενων δύο Επιχειρησιακών Προγραμμάτων «Διοικητική Μεταρρύθμιση» και «Ψηφιακή Σύγκλιση» που είναι καταρχήν θετική επιλογή, αλλά έχει πόρους μειωμένους σε σχέση με τους αντίστοιχους πόρους της περιόδου 2007–2013. Σε κάθε περίπτωση, προτείνουμε να περιληφθεί στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα αυτό η οργάνωση και ο λειτουργικός εκσυγχρονισμός των 325 Δήμων.
• Πέραν των ανωτέρω, οι Δήμοι αναφέρονται στο ΕΣΠΑ, συνολικά, ως «φορείς υλοποίησης με οργανωτικές αδυναμίες και περιορισμένη διαχειριστική επάρκεια», ενώ είναι γνωστή η σημαντική συμβολή τους όχι μόνο στην ταχεία απορρόφηση «βαλτωμένων» προγραμμάτων, αλλά και στην ύπαρξη σημαντικής προστιθέμενης αξίας από την υλοποίηση των σχετικών δράσεων, λόγω της γνώσης των τοπικών προβλημάτων και της δυνατότητας άμεσης και αποτελεσματικής παρέμβασής τους σε τοπικό επίπεδο.
• Η έγκριση των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων από την Ε.Ε. έγινε στο τέλος του 2014 και η έναρξη της εφαρμογής τους προβλέπεται να γίνει στο τέλος του πρώτου εξαμήνου του 2015, δηλαδή 1,5 χρόνο από την τυπική ημερομηνία έναρξης της ισχύος του ΕΣΠΑ. Για το λόγο αυτό προτείνουμε να ξεκινήσει άμεσα η εφαρμογή «εμπροσθοβαρών έργων», στα οποία να περιλαμβάνονται τα έργα που στηρίζουν την τοπική ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή.

Ειδικά για τις ρυθμίσεις που αφορούν το νέο ΕΣΠΑ, είπε, επιδιώκουμε τα ακόλουθα :

• Κατά την εξειδίκευση των Τομεακών και των Περιφερειακών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων να διασφαλιστούν συγκεκριμένες κατηγορίες δράσης για τους Δήμους, σε συνάφεια με τις αρμοδιότητες των Δήμων και την υπάρχουσα εμπειρία.
• Να προβλέπεται ρητά η δυνατότητα ορισμού φορέων της Πρωτοβάθμιας Τοπικής Αυτοδιοίκησης ως Ενδιάμεσων Φορέων Διαχείρισης και να υπάρχει πρόβλεψη ορισμού φορέων της Πρωτοβάθμιας Τοπικής Αυτοδιοίκησης ως Δικαιούχων για την υλοποίηση κυρίως πράξεων κοινωνικού χαρακτήρα.
• Να κατοχυρωθεί με τυπικό τρόπο η συμμετοχή της ΚΕΔΕ και των ΠΕΔ στην εξειδίκευση και την παρακολούθηση της εφαρμογής των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων του ΕΣΠΑ, σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο.
• Να διασφαλιστεί στο Σύστημα Διαχείρισης και Ελέγχου ο συντονισμός του σχεδιασμού και της εφαρμογής των κατηγοριών δράσης των ΠΕΠ που έχουν ως δικαιούχους τους Δήμους και των ειδικών προγραμμάτων ολοκληρωμένης χωρικής ανάπτυξης.

Επίσης, έχουμε προτείνει να αφαιρεθεί η διάταξη που αφορά στην παρακράτηση του 1% των ΚΑΠ ως εγγυοδοτικού λογαριασμού, η οποία οδηγεί στο να επιβαρύνονται όλοι οι Δήμοι με τις μη επιλέξιμες δαπάνες των έργων ενός Δήμου.
Όσον αφορά στην υποστήριξη των Δήμων για τη διασφάλιση της διαχειριστικής επάρκειάς τους και την ωρίμανση των έργων τους προτείναμε και επιμένουμε να προστεθεί η ακόλουθη συγκεκριμένη διάταξη : « Με κοινή απόφαση του Υπουργού Οικονομίας και του Υπουργού Εσωτερικών, μετά από σύμφωνη γνώμη της ΚΕΔΕ, εκπονείται Πρόγραμμα Ενδυνάμωσης και Υποστήριξης των Δήμων ως δικαιούχων των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων του ΕΣΠΑ 2014–2020, που χρηματοδοτείται από τα Προγράμματα Τεχνικής Βοήθειας και εφαρμόζεται από την ΜΟΔ και την ΕΕΤΑΑ, με την υπογραφή σχετικής Προγραμματικής Σύμβασης με το Υπουργείο Οικονομίας, το Υπουργείο Εσωτερικών και την ΚΕΔΕ. Το Πρόγραμμα αυτό περιλαμβάνει την επιστημονική και τεχνική υποστήριξη των Περιφερειακών Επιτροπών Αναπτυξιακού Σχεδιασμού, την ενδυνάμωση των μικρών ορεινών και νησιωτικών Δήμων, την οργάνωση και τον λειτουργικό εκσυγχρονισμό των Δήμων, τη συμβουλευτική υποστήριξη των Δήμων για τη διασφάλιση της διαχειριστικής επάρκειάς τους, για την ωρίμανση των έργων τους και την υλοποίηση αυτών και για την υποστήριξη της συμμετοχής των Δήμων σε εταιρικά σχήματα που αναλαμβάνουν το σχεδιασμό και την εφαρμογή των ειδικών προγραμμάτων. Για την εφαρμογή του Προγράμματος αξιοποιείται η υποδομή των Περιφερειακών Ενώσεων Δήμων (ΠΕΔ) και οι πολυμετοχικές Αναπτυξιακές Εταιρείες ΟΤΑ».
Παράλληλα, προτείνουμε την άμεση επικαιροποίηση του ισχύοντος κανονιστικού πλαισίου του Αναπτυξιακού Προγραμματισμού (Νόμος 1622/1986), δεδομένου ότι προβλέπει ακόμη ως φορείς του αναπτυξιακού προγραμματισμού, τους αναπτυξιακούς συνδέσμους, τις κρατικές περιφέρειες και τις κρατικές νομαρχίες.
Αναφορικά με το  θέμα της διαχειριστικής επάρκειας των δικαιούχων του νέου ΕΣΠΑ, σημείωσε ότι είναι “αναγκαίο να γίνει διαβούλευση με την ΚΕΔΕ για το νέο σύστημα επιβεβαίωσης της διαχειριστικής επάρκειας και ιδίως της διαχειριστικής επάρκειας των Δήμων, πριν αυτό οριστικοποιηθεί”.
Από την πλευρά μας προτείνουμε τα εξής:

• Να διατηρήσουν τη βεβαίωση διαχειριστικής επάρκειας, όσοι Δήμοι την έχουν ήδη αποκτήσει.
  • Να δοθεί η δυνατότητα πρόσληψης εξειδικευμένου προσωπικού στους Δήμους που θέλουν να αποκτήσουν διαχειριστική επάρκεια.
  • Στο πλαίσιο του αναπτυξιακού προγραμματισμού, να διασφαλιστούν και άλλοι εναλλακτικοί τρόποι διαχειριστικής επάρκειας ή υλοποίησης των έργων, όπως η υπογραφή προγραμματικών συμβάσεων.

Αναφερόμενος στις αποφάσεις – προτάσεις της Επιτροπής ΕΣΠΑ της ΚΕΔΕ ανέφερε:
Για το τρέχον ΕΣΠΑ 2007-2013:

• Nα λυθεί η εκκρεμότητα χρηματοδότησης για την ολοκλήρωση των έργων Δήμων τα οποία διαχειρίζεται η ΕΕΤΑΑ ως ενδιάμεσος φορέας διαχείρισης.

Για το νέο ΕΣΠΑ:

• Να εγκριθεί η χρηματοδότηση υποστήριξης των Δήμων από την Τεχνική Βοήθεια, που διαχειρίζεται η ΜΟΔ για την ωρίμανση των νέων έργων τους, όπως είχε συμφωνηθεί με την προηγούμενη κυβέρνηση.
• Να υιοθετηθεί η πρόταση της ΚΕΔΕ για το Πρόγραμμα Ενδυνάμωσης και Υποστήριξης των Δήμων ως δικαιούχων του νέου ΕΣΠΑ.
• Να ρυθμιστεί νομοθετικά η δυνατότητα κάθε Δήμου να προκηρύσσει και να υπογράφει σύμβαση για τεχνικό σύμβουλο υποστήριξης των υπηρεσιών του για την ωρίμανση και την εκτέλεση των έργων του.

Ως προς τον τρόπο συμμετοχής των Δήμων στην εξειδίκευση, διαχείριση και εφαρμογή των Τομεακών και των Περιφερειακών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων, θεωρούμε ότι χρειάζονται τα ακόλουθα δύο βήματα:
1o βήμα: Οι Διαχειριστικές Αρχές να προσδιορίσουν τις κατηγορίες δράσης με δικαιούχους τους Δήμους.
2ο βήμα: Οι Περιφερειακές Επιτροπές Αναπτυξιακού Σχεδιασμού (ΠΕΑΣ) ΕΣΠΑ να προσδιορίσουν την εξειδίκευση αυτών των κατηγοριών δράσης, τη διαδικασία εκπόνησης των προσκλήσεων προς τους Δήμους και τα κριτήρια και τη διαδικασία ένταξης των πράξεων στα Επιχειρησιακά Προγράμματα ( άρθρο 24 Α, Ν. 4314/2014).
Ως προς τη διαχείριση των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων και με δεδομένη την πολύ θετική εμπειρία που υπάρχει από την τρέχουσα Προγραμματική Περίοδο, διεκδικούμε να οριστεί η ΕΕΤΑΑ ως ενδιάμεσος φορέας διαχείρισης κατηγοριών δράσης που αφορούν τους Δήμους. Ο προϋπολογισμός των εν λόγω κατηγοριών δράσης πρέπει να υπερβαίνει τα 2 δις €.