Γ. Σπύρου:Ομοιότητες μεταξύ Χαλκίδας και Χαλκιδικής

Γιώργος Σπύρου
Ο Γιώργος Σπύρου με ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο του, συγκρίνει τη Χαλκίδα με τη Χαλκιδική και παραθέτει τα κοινά που έχουν οι δυο πόλεις μεταξύ τους, κρίνοντας με αυτό τον τρόπο τις περιβαλλοντικές καταστροφές που συντελούνται κατά καιρούς και στις δυο πόλεις.



Η Χαλκιδική έχει πράγματι πολλά κοινά με τη Χαλκίδα. Η πρώτη ήταν κόρη (αποικία στην αρχαιότητα) της δεύτερης, γι’ αυτό και μοιράζονται τον μεγάλο έλληνα φιλόσοφο, τον Αριστοτέλη.

Η πρώτη τον γέννησε από γενιά χαλκιδαϊκή και η δεύτερη τον φιλοξένησε κυνηγημένο στα στερνά του.

Είναι και τα δύο χαρισματικά κομμάτια της ελληνικής γης με φυσικές ομορφιές, που συνδυάζουν το ορεινό με το παράλιο τοπίο και έχουν και αξιόλογη τουριστική ανάπτυξη.

Τέλος, η Χαλκιδική έχει σημαντικά κοιτάσματα με χρυσό και χαλκό, γνωστά από την αρχαιότητα, αλλά που σήμερα αποτελούν αιτία σφοδρών συγκρούσεων και αντιπαραθέσεων.

Έτσι, εγώ σαν Χαλκιδέος, διάλεξα να αφηγηθώ την ιστορία των δικών μας κοιτασμάτων (νικελίου), που εδώ και σαράντα χρόνια εκμεταλλεύεται μια κρατική εταιρία, η ΛΑΡΚΟ, ελπίζοντας ότι η ιστορία μου θα είναι εξίσου ενδιαφέρουσα και στην άλλη όχθη του Αιγαίου, την κοντοσυγγενική μας. Τη Χαλκιδική.

Η ΛΑΡΚΟ λοιπόν, εξορύσσει το σιδηρομετάλλευμα στην Εύβοια, στα όρια του Δήμου Μεσσαπίων. Το μεταφέρει ύστερα δια θαλάσσης με φορτηγίδες απέναντι στη Φθιώτιδα, όπου έχει το εργοστάσιο επεξεργασίας στο Δήμο Οπουντίων (Λάρυμνα).

Εκεί διαχωρίζει το νικέλιο από τα άλλα αδρανή υλικά με μια μέθοδο θερμοχημικής επεξεργασίας και τα υπολείμματα, τα οποία ονομάζει «σκουριές» και που παλιά πιστεύαμε ότι είναι αδρανή υλικά, αλλά πλέον ξέρουμε ότι είναι τοξικά απόβλητα, τα απορρίπτει ανεπεξέργαστα στη θάλασσα. Σε ένα σημείο του Βόρειου Ευβοϊκού ανοιχτά από τη Λάρυμνα, μεταξύ των «Σκροπονερίων» (Στερεά Ελλάδα) και «Κανδηλιού» (Εύβοια), 20 περίπου μίλια βορειοανατολικά της Χαλκίδας.

Το «Κανδήλι» είναι ένα μαγευτικό και παρθένο βουνό, ενταγμένο στο δίκτυο «NATURA», που απολήγει στη θάλασσα σχηματίζοντας παραλίες ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, με κρυστάλλινα νερά, που αν δεν ξέρεις τι συμβαίνει πέντε μίλια πιο πέρα, θέλεις να τα πιεις.

Τα δε Σκροπονέρια απέναντι, έχουν αξιοποιηθεί ευρύτατα από οικοδομικούς συνεταιρισμούς στην κατεύθυνση της παραθεριστικής κατοικίας, όπως άλλωστε και όλες οι γύρω από τη Χαλκίδα ακτές.

Στο σημείο απόθεσης τα βαριά υλικά πάνε στον πάτο. Όμως, τοξικές ουσίες, που είναι παράγωγα της θερμοχημικής διαδικασίας παραγωγής του νικελίου, διαλύονται στο νερό και ταξιδεύουν με τα ρεύματα και αποτίθενται σε διάφορα σημεία του κλειστού οικοσυστήματος του Ευβοϊκού κόλπου.

Δεν γνωρίζω αν αυτές οι ουσίες ευθύνονται για τις δερματίτιδες πού συχνά – πυκνά παθαίνουμε οι λουόμενοι. Επίσης, δεν γνωρίζω αν ευθύνονται για τη δραματική μείωση των ενδημικών ψαριών του Βόρειου Ευβοϊκού που βρίσκονται στην κορυφή της τροφικής αλυσίδας (ροφοί) και την πλήρη εξαφάνιση ορισμένων εξ αυτών (σφυρίδες και στήρες), τα οποία αντίθετα συνεχίζουν να ευδοκιμούν στο Νότιο Ευβοϊκό.

Γνωρίζω όμως άριστα, ότι το απόβλητο αυτό έχει χαρακτηρισθεί από τη νομοθεσία επικίνδυνο βιομηχανικό απόβλητο και παρά ταύτα απορρίπτεται ανεπεξέργαστο και μάλιστα σε τεράστιες ποσότητες (1,5 εκατομμύριο τόνοι το χρόνο) στον Ευβοϊκό κόλπο, ενώ δεν θα έπρεπε.

Έχουν σχηματισθεί υποθαλάσσια βουνά στο σημείο απόθεσης. Η απόρριψη αυτή δεν γίνεται κρυφά, αλλά επιτρέπεται από κοινές Υπουργικές Αποφάσεις, οι οποίες ανανεώνουν τη δυνατότητα απόθεσης των αποβλήτων στον Ευβοϊκό με τη μορφή παρατάσεων ετήσιας και τελευταία εξάμηνης διάρκειας (η τελευταία είναι η ΚΥΑ 26/2/2013), εν γνώσει ότι αυτό αντιφάσκει και απαγορεύεται από την βασική εθνική και ευρωπαϊκή περιβαλλοντική νομοθεσία, συνεπώς εν γνώσει ότι οι αποφάσεις αυτές είναι παράνομες, πλην όμως «αιτιολογούνται» αλυσιτελώς με την επίκληση του εθνικού συμφέροντος και της προσωρινότητας της λύσης.

Λύση όμως που βαστάει τουλάχιστον εδώ και σαράντα χρόνια για να επιβεβαιώσει το ρητό ότι στην Ελλάδα «ουδέν μονιμότερο του προσωρινού».

Μέχρι τα τελευταία δέκα χρόνια δεν αντιδρούσε κανείς, γιατί κανείς δεν γνώριζε το μέγεθος και τις διαστάσεις του προβλήματος. Η περιοχή μας αναπτύχθηκε τουριστικά στο έδαφος αυτής της άγνοιας, η οποία συντηρήθηκε σκόπιμα από την Πολιτεία σε βάρος του δικαιώματος του πολίτη στην πληροφορία.

Εκατοντάδες συμπολίτες μας αγόρασαν ή έχτισαν παραθεριστικές κατοικίες και απολαμβάνουν τα θαλασσινά μπάνια τους, αγνοώντας ακόμη και σήμερα ότι 10 μίλια πιο πέρα ποντίζονται για δεκαετίες εκατομμύρια τόνοι τοξικών αποβλήτων.

Και εδώ βέβαια εγείρεται ένα κρίσιμο ερώτημα:

Πως είναι δυνατόν η Πολιτεία να επιτρέπει στον εαυτό της, δηλαδή σε μια κρατική επιχείρηση, αυτό το τερατώδες έγκλημα σε βάρος του περιβάλλοντος και της υγείας των κατοίκων μιας τόσο μεγάλης περιοχής, η οποία μάλιστα έχει τουριστικό προσανατολισμό με βάση τους επίσημους κρατικούς χωροταξικούς σχεδιασμούς;

Τι διδάσκει στους πολίτες με τη στάση της;

Και τούτου δοθέντος, ποια φερεγγυότητα μπορεί να έχει έναντι άλλων παρόμοιων περιπτώσεων (βλέπε Σκουριές Χαλκιδικής), σχετικά τόσο με τις εγκρίσεις που χορηγεί, όσο και με τους ελέγχους που είναι αρμόδια να διενεργεί για τυχόν παραβάσεις των περιβαλλοντικών όρων;

Άραγε, αυτοί εκεί, οι πολίτες της Χαλκιδικής, που ζουν από τον τουρισμό, δεν έχουν ανάλογες αρνητικές εμπειρίες;

Είμαι σίγουρος πως θα έχουν.

Είναι προφανές ότι εδώ έχουμε ένα κράτος εντελώς ανυπόληπτο.

Πως αυτό το κράτος σε μια περίοδο που χαρακτηρίζεται από το «όλα τα σφάζω, όλα τα μαχαιρώνω» μπορεί να πείσει τους υπηκόους του της Χαλκιδικής ότι μπορούν να το εμπιστευθούν;

Πώς να γίνει αυτό, όταν συνειδητή πολιτική επιλογή των κυβερνώντων είναι ότι, προκειμένου να κερδίσουμε την εμπιστοσύνη των ξένων επενδυτών, ας θυσιάσουμε την εμπιστοσύνη των ελλήνων πολιτών;

Πώς να γίνει αυτό, όταν βγαίνει πρόσφατα ο Πρωθυπουργός της χώρας και υπόσχεται στον Εμίρη του Κατάρ ότι θα του επιτρέψει να κάνει στις Εχινάδες Νήσους αυτό που του απαγορεύει η περιβαλλοντική νομοθεσία και τον πείθει με την προσωπική αυτή παρέμβαση να κάνει την αγορά;

Πως γίνεται ανεκτό, ο προκαθήμενος της Ελληνικής Κυβέρνησης, να το παίζει τόσο μάγκας (τσάμπα μαγκιά δηλαδή), ώστε να «καθαρίζει» τάχα κόντρα στους νόμους με προσωπικές εγγυήσεις;

Πως μπορεί, αυτός, τη μια στιγμή να λέει: «Αν οι νόμοι διαφωνούν με τις αποφάσεις μου τόσο το χειρότερο για τους νόμους» (χωρίς να αντιδράει κανείς) και την άλλη να αξιώνει την εμπιστοσύνη των Ελλήνων πολιτών στους νόμους της Ελληνικής Πολιτείας;

Περαιτέρω, η ΛΑΡΚΟ στις περιοχές επιφανειακής εξόρυξης αφήνει πίσω της σεληνιακά τοπία. Εκτεταμένη και μη αναστρέψιμη καταστροφή δασικών οικοσυστημάτων, χωρίς καμία αποκαταστατική παρέμβαση. Έτσι, για να έχει ανοχή από τις τοπικές κοινωνίες, ασκεί πολιτική (μικροπολιτική) στην περιοχή και μεταβιβάζει εξουσίες και συναλλάσσεται με τοπικούς παράγοντες.

Φτάσαμε λοιπόν στο σημείο στην τελευταία αναμέτρηση για τον Καποδιστριακό πρώην Δήμο των Μεσσαπίων, όπου βρίσκονται τα μεταλλεία της ΛΑΡΚΟ, να συμμετέχουν ως υποψήφιοι Δήμαρχοι από τη μεν Νέα Δημοκρατία ο κος Μπαζιώτης, που μέχρι τότε διατελούσε μέλος του Δ.Σ. της εταιρίας με μοναδικό προσόν για τη θέση αυτή τις προηγούμενες θητείες του ως Δήμαρχος Μεσσαπίων και από το ΠΑΣΟΚ ο κος Λαφαζάνης, ανώτερος υπάλληλος της ίδιας εταιρίας, γεγονός που τον πιστοποιούσε με τη βούλα, ως πολιτικό προϊόν με ονομασία προέλευσης.

Επίσης και ο σημερινός Δήμαρχος του Καλλικρατικού πλέον Δήμου Μεσσαπίων, μέχρι να γίνει Δήμαρχος, ήταν επί πολλά έτη υπάλληλος της ΛΑΡΚΟ και ίσως είναι ακόμα.

Παράλληλα, το σωματείο εργαζομένων στη ΛΑΡΚΟ υπό τον κο Πολυζώη, το 2008, εξέδιδε απειλητικές ανακοινώσεις εναντίον των «χορτασμένων» οικολόγων, όπως αποκαλούσε εμάς που αντιδρούσαμε στην πρακτική της λεηλασίας των βουνών και της απόρριψης της σκουριάς στον Ευβοϊκό, γιατί έτσι βάζαμε τάχα σε κίνδυνο το μεροκάματο των «πεινασμένων» εργατών.

Κι όμως, η λύση στο περιβαλλοντικό πρόβλημα μπορεί να ανέβαζε τα κοστολόγια της εταιρίας, αλλά δημιουργούσε νέες θέσεις εργασίας. Και από την άλλη, τώρα που πεινάει πλέον όλη η Ελλάδα, μήπως θα πρέπει να αποδεχθούμε ότι ήρθε ο καιρός να μετατρέψουμε αμαχητί τη χώρα, χάριν μιας αμφίβολης απασχόλησης, σε ένα απέραντο σκουπιδαριό;

(Η λέξη «αμφίβολη» σχετίζεται με το γεγονός ότι στα Μεσσάπια, η ΛΑΡΚΟ προσφέρει 150 θέσεις εργασίας στην εξόρυξη και απειλεί με τη δράση της τη διατήρηση 3.000 θέσεων εργασίας στις υπηρεσίες, τον τουρισμό και την παραθεριστική κατοικία στην ευρύτερη περιοχή.)

Η αναλογία που αφορά στην ανάμειξη της εταιρίας στις τοπικές εκλογές και στη στάση των εδώ τοπικών αρχών και των συνδικαλιστών με αυτή των αντίστοιχων αρχών στη Χαλκιδική είναι προφανής. Μάλιστα, θα επισημάνω ότι το επιχείρημα πως ο λαός στη Χαλκιδική εψήφισε για Δήμαρχο τον Πάχτα και έτσι είπε ναι σε δημοψήφισμα υπέρ της επένδυσης, δεν με βρίσκει καθόλου σύμφωνο, γιατί πολύ απλά αυτό που παρουσιάζεται ως δημοψήφισμα είναι νόθο.

Πιστεύω ότι αν επρόκειτο να δημιουργηθούν πεντακόσιες νέες θέσεις εργασίας, ο Πάχτας ως εκπρόσωπος της εταιρίας (αφού έτσι λειτουργεί) τις έχει τριπλασιάσει στα λόγια και τις έχει προπωλήσει όχι μια αλλά δέκα φορές την κάθε μία για να πάρει τα ψήφια. Έχει δημιουργήσει μια τεράστια απατηλή πολιτική μόχλευση υπέρ του εαυτού του με τις πλάτες της εταιρίας, πουλώντας κίβδηλες προσδοκίες και φρούδες ελπίδες σε ένα λαό που δοκιμάζεται σκληρά από την οικονομική κρίση.

Αυτός είναι που διαιρεί το λαό της Χαλκιδικής συνεχίζοντας μια δουλειά που άριστα ήξερε να κάνει από τον καιρό που ήταν Υπουργός του ΠΑΣΟΚ και περιγράφεται λακωνικά από το ρητό: «Διόριζε, διαίρει και βασίλευε».

Τέλος, θα πάω σε κάτι προσωπικό.

Εγώ έτυχε να είμαι Νομαρχιακός Σύμβουλος Ευβοίας της συμπολίτευσης και πρόεδρος της Επιτροπής Περιβάλλοντος του Νομαρχιακού Συμβουλίου το 2004 σε μια εποχή που εμφανίστηκε στη Λάρυμνα η εταιρία διαχείρισης τοξικών αποβλήτων «ENPRO» για να επενδύσει στην επεξεργασία του επικίνδυνου τοξικού αποβλήτου που μέχρι τώρα πέφτει στη θάλασσα.

Τότε ήταν που έγινε αντιληπτό εδώ στην Εύβοια η ποιότητα και το μέγεθος του προβλήματος.

Τότε συνομολογήθηκε αναγκαστικά από την εταιρία ότι οι σκουριές δεν είναι αδρανή υλικά, αλλά τοξικά απόβλητα.

Ερεύνησα υπό την παραπάνω ιδιότητά μου το θέμα από τη σκοπιά της επικινδυνότητας για τη δημόσια υγεία, της τοξικότητας των απορρίψεων και έβαλα σθεναρά το θέμα σε ανοιχτή δημόσια συζήτηση, που έγινε στο Δήμο της Λάρυμνας, ότι μπορεί μεν εκεί οι πολίτες να έχουν ενστάσεις για τη δημιουργία του εργοστασίου διαχείρισης των τοξικών αποβλήτων της ΛΑΡΚΟ, (που πιθανότατα όμως θα έπαιρνε και όλα τα τοξικά απόβλητα της χώρας), όμως δεν μπορεί να γίνει ανεκτή άλλο η βαρβαρότητα της απόρριψης του αποβλήτου αυτού στη θάλασσα.

Έπρεπε να υπάρξει λύση.

Έφερα το θέμα και στο Ν. Σ. της Εύβοιας.

Δεν πέρασε όμως πολύς καιρός που ο «πολιτικός ρομαντισμός» μου, δηλαδή η εμμονή μου να κάνουμε ως Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση της δουλειά μας στα θέματα ελέγχου της λειτουργίας των χημικών βιομηχανιών του κόλπου της Αυλίδας, με οδήγησε σε σύγκρουση με το Νομάρχη με τον οποίο είχα εκλεγεί και σε πολιτική απομόνωση και διαγραφή από την παράταξη με την αστεία κατηγορία ότι επιχειρούσα τάχα να αυτοηρωοποιηθώ επιδεικνύοντας ευαισθησία για το περιβάλλον, με σκοπό να υφαρπάξω αργότερα την ηγεσία της παράταξης από αυτόν.

Έκτοτε προσπάθησα χωρίς θεσμικό ρόλο να κάνω ό,τι μπορούσα για τα περιβαλλοντικά προβλήματα του Νομού. Άλλωστε, για δύο δεκαετίες αγωνιζόμουν χωρίς θεσμικό ρόλο πάνω σ’ αυτά τα προβλήματα. Δεν ήταν όμως καθόλου εύκολο, ειδικά για το θέμα της ΛΑΡΚΟ. Ελάχιστοι το πάλευαν και οι πιο πολλοί ενοχλούντο να τους λέει κάποιος ότι η θάλασσά τους έχει πρόβλημα. (Κάτι σαν την κινηματογραφική ταινία με τον ανθρωποφάγο καρχαρία που περιπολεί πεινασμένος στις ακτές της Φλόριντα και τον Δήμαρχο να προσποιείται πως τον αγνοεί για να μη χαλάσει την τουριστική σεζόν).

Στο τέλος μόνο κάτι παιδιά συντηρούσαν το θέμα στην ημερήσια διάταξη του δρόμου, γράφοντας στους τοίχους με μαύρα γράμματα, συνθήματα κόντρα στην εταιρία.

Μια κοινωνία σε αφασία.

Ομολογώ αισχυνόμενος, πως κι εγώ αποδέχθηκα την ήττα μου και αποτραβήχτηκα απογοητευμένος από τα κοινά και την έντονη κοινωνική δράση. Είχα ματώσει, είχα νικηθεί, είχα κουραστεί, έπρεπε να ξεκαθαρίσω πολλά πράγματα με τον εαυτό μου. Έκτοτε κύλησε καιρός. Πέρασα μια περίοδο προσωπικής ανασυγκρότησης. Νόμιζα ότι είχα ξεχάσει. Όμως, το καλοκαίρι του 2012 διασταυρώθηκα τυχαία με τη φορτηγίδα της ΛΑΡΚΟ εν πλω. Εγώ με το φουσκωτό μου πήγαινα προς τη Λίμνη της Εύβοιας και η φορτηγίδα, κάνοντας την καθημερινή της διαδρομή, άδειαζε το τοξικό της φορτίο στα σπλάχνα της θάλασσάς μου.

Στάθηκα. Είδα τις καταπακτές να ανοίγουν και να φεύγουν στο ήσυχο νερό με μιας 500 τόνοι, ένα μικρό βουνό, αποβλήτων. Έβγαλα μερικές φωτογραφίες με το κινητό μου. Να τις κάνω τι; Να τις επικαλεστώ ενώπιον τίνος; Αν όμως μπορούσα να την εμβολίσω; Να τη βυθίσω; Να προκαλέσω την προσοχή; Να θέσω την Πολιτεία προ των ευθυνών της; Θα ήταν μεν παράνομη η πράξη, αλλά μήπως ήταν σωτήρια για τη θάλασσά μου;

Μήπως κατηγορούμενος μπορούσα να επικαλεστώ την κατάσταση ανάγκης του άρθρου 25 του Ποινικού Κώδικα; «Δεν είναι άδικη η πράξη που τελεί κάποιος για να αποτρέψει παρόντα και αναπότρεπτο με άλλα μέσα κίνδυνο, ο οποίος απειλεί το πρόσωπο ή την περιουσία του ιδίου ή κάποιου άλλου χωρίς δική του υπαιτιότητα, αν η βλάβη που προκλήθηκε στον άλλο είναι σημαντικά κατώτερη κατά το είδος και τη σπουδαιότητα από τη βλάβη που απειλήθηκε». Αν όμως ενεργούσαν όλοι με τον ίδιο τρόπο, δεν θα οδηγούμασταν στο χάος και την αναρχία; Η αυτοδικία είναι έγκλημα κατά των θεσμών. Θα διέβαινα τη γραμμή. Θα γινόμουν τρομοκράτης.

Ο Θησέας ήταν τρομοκράτης ή λυτρωτής; Μήπως θα έπρεπε προηγουμένως να εξαντλήσω τα ένδικα μέσα; Έχω δει πολλούς γύρω μου και εαυτού μη εξαιρουμένου, που έχουν εξαντληθεί από τα ένδικα μέσα. Από τη μια η βαριά κρατική βιομηχανία παραγωγής εγγράφων και από την άλλη εμείς – Δον Κιχώτες – να ξιφουλκούμε απελπισμένα εναντίον τους. Δες τι γίνεται στον Ασωπό. Δες τι έχει πάθει ο φίλος μου ο Κυρίτσης με τις βιομηχανίες στην Αυλίδα. Έγινε η ζωή του κόλαση. Μια δικαστική εμμονή.

Ούτε ήρωας ούτε μεσσίας. Αλλά ούτε λωτοφάγος της αφασίας. Ένας από τους πολλούς που σηκώνει το δάχτυλο και διαμαρτύρεται θα είμαι και εγώ. Έτσι, τη φορτηγίδα δεν την εμβόλισα, ούτε τη βομβάρδισα, ούτε της έβαλα νάρκη, και όσο για τη ζωή μου, αποφάσισα να μην τη χαραμίσω ασκώντας άσκοπα ένδικα μέσα, τα οποία θα ευδοκιμούν μεν, αλλά αμέσως μετά θα ξεπηδούν νέες προσβλητέες διοικητικές πράξεις, σαν τα κεφάλια της Λερναίας Ύδρας, που εγώ θα πρέπει να τα κόβω με μάταιες δικαστικές αποφάσεις. Αλλά πως μπορώ, έτσι απλά και χωρίς αστερίσκους, χωρίς ελαφρυντικά να καταδικάσω αυτούς που το κάνανε; Αυτούς που εμβόλισαν τη φορτηγίδα, που έβαλαν τη νάρκη; Πως μπορώ να τους λιθοβολήσω, ιδίως όταν πιστεύω ακράδαντα ότι δεν είναι τρομοκράτες; Δεν ανήκουν σε καμία οργάνωση που έχει σαν σκοπό την ένοπλη πάλη ενάντια στο κράτος, με στόχο την ανατροπή του συστήματος. Δεν ξέρουν τίποτα για την επανάσταση, για τον Μαρξ, για την πάλη των τάξεων, αλλά είναι απλοϊκοί άνθρωποι που το σύστημα τους εξώθησε στα όρια της απόγνωσης. Και πώς να αντέξω την πολιτική μωροπονηρία αυτών, που πίσω από την απόγνωση και την τρέλα των ανθρώπων, δεν βλέπουν την αιτία που τους οδηγεί στην παράνοια, αλλά ενοχοποιούν το δάχτυλο που δείχνει την αιτία αυτή;

Γιώργος Σπύρου

Πηγή: www.newsit.gr