Καμπάνα 160 εκατ. στους δήμους που θάβουν απόβλητα

της Μαριάννα Τζάννε

«Βόμβα» στα ταμεία των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης και στα ελληνικά νοικοκυριά αναμένεται να αποτελέσει ο νέος φόρος αποβλήτων που καλούνται να καταβάλουν από την πρώτη του χρόνου οι δήμοι όλης της χώρας που θάβουν τα απορρίμματά τους. Υπολογίζεται ότι το συνολικό κόστος που θα πληρώσουν μέχρι τα τέλη του έτους οι χρεοκοπημένοι ΟΤΑ ανέρχεται σε 157 εκατ. ευρώ -και 180 εκατ. ευρώ (!) αντίστοιχα το 2015-, οδηγώντας με μαθηματική ακρίβεια σε αύξηση των δημοτικών τελών για να μπορέσουν να καλυφθούν οι υψηλές δαπάνες. Το τσουχτερό χαράτσι αυτοπροσδιορίζεται ως «ειδικό τέλος ταφής απορριμμάτων» και ανέρχεται σε 35 ευρώ ανά τόνο, το οποίο ετησίως θα αναπροσαρμόζεται κατά 5 ευρώ μέχρι να φτάσει τα 60 ευρώ έως το 2019. Προβλέπεται στον νόμο του 2012 «για την παραγωγή και διαχείριση αποβλήτων» του ΥΠΕΚΑ και μνημονεύεται στο τελευταίο σχέδιο διαχείρισης αποβλήτων που ανακοίνωσε πριν από λίγες μέρες ο υπουργός Περιβάλλοντος κ. Γιάννης Μανιάτης.

Ο νέος λογαριασμός αποτελεί ένα είδος προστίμου για την ολιγωρία της χώρας να αναπτύξει σύγχρονες υποδομές διαχείρισης αποβλήτων, αλλά και ένα ισχυρό κίνητρο για τον περιορισμό του όγκου των σκουπιδιών με εργαλεία όπως η ανακύκλωση και η ορθή διαχείριση απορριμμάτων. Εάν, για παράδειγμα, έχουμε 100 τόνους αποβλήτων από τους οποίους οι 10 πηγαίνουν για ανακύκλωση, οι ΟΤΑ θα πληρώνουν το ειδικό τέλος για τους 90 που θα πηγαίνουν για ταφή. Σε όλη τη χώρα υπολογίζεται ότι παράγονται κάθε χρόνο περισσότεροι από 5,5 εκατομμύρια τόνοι απορριμμάτων, από τους οποίους για ταφή υπολογίζεται ότι πηγαίνουν πάνω από 4,5 εκατομμύρια, δηλαδή το 82% των παραγόμενων σκουπιδιών. Πρόκειται για ένα από τα μεγαλύτερα ποσοστά στην Ε.Ε., και αυτό αποτελεί ανοιχτή πληγή, από την οποία η Ελλάδα απειλείται με δυσθεώρητα πρόστιμα λόγω και της ανεξέλεγκτης διάθεσης αποβλήτων.
Το timing όμως που έχει επιλεγεί για να εφαρμοστεί ο νόμος είναι το χειρότερο. Στη Μεγάλη Βρετανία, αλλά και σε άλλες χώρες στο εξωτερικό, οι πόροι από το ειδικό τέλος καλύπτουν μονάδες ανακύκλωσης και εναλλακτικής διαχείρισης. Κάτι παρόμοιο προβλέπει και ο νόμος του 2012, ο οποίος αναφέρει ότι τα τέλη θα πηγαίνουν στο Πράσινο Ταμείο και θα καλύπτουν έργα ανάκτησης και διάθεσης αποβλήτων. Εμπειρα στελέχη της αγοράς απορριμμάτων, όμως, εκφράζουν αμφιβολίες εάν τα τέλη που θα εισπραχθούν θα δαπανηθούν για αντίστοιχους σκοπούς ή θα καλύψουν ανάγκες της δημοσιονομικής τρύπας.

Εισηγήσεις για διετή αναστολή του μέτρου

Από το περιβάλλον του υπουργού Περιβάλλοντος επισημαίνουν ότι το νέο χαράτσι θα εξειδικευτεί με Κοινή Υπουργική Απόφαση των συναρμόδιων υπουργών, η οποία όμως δεν έχει εκδοθεί - και το πιθανότερο είναι ότι δεν θα εκδοθεί. Απόδειξη της προχειρότητας που υπάρχει είναι ότι δήμαρχοι αγνοούν πλήρως την υποχρέωση καταβολής του ειδικού τέλους, ενώ δεν έχει περιληφθεί καν στους προϋπολογισμούς τους. Πληροφορίες αναφέρουν ότι η κυβέρνηση δέχεται εισηγήσεις από μέλη της Κεντρικής Ενωσης Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ) το μέτρο να ανασταλεί για δύο χρόνια και να ξεκινήσει να εφαρμόζεται από το 2016. Ο λόγος είναι τα υπέρογκα ποσά που καλούνται να πληρώσουν οι ΟΤΑ, αλλά και οι διαγωνισμοί που είναι σε εξέλιξη σε αρκετούς δήμους της χώρας με τα εργοστάσια διαχείρισης αποβλήτων. Χαρακτηριστική περίπτωση είναι ο Δήμος Κοζάνης, ο οποίος είναι από τους πρώτους που δρομολογούν οργανωμένες εγκαταστάσεις από τις αρχές του έτους, καθώς πρόσφατα ανακηρύχθηκε προσωρινός μειοδότης του διαγωνισμού η εταιρεία Ακτωρ. Πληροφορίες αναφέρουν ότι ο δήμαρχος της πόλης κ. Λάζαρος Μαλούτας, ο οποίος είναι και ο αντιπρόεδρος της Επιτροπής Αειφόρου Ανάπτυξης της ΚΕΔΕ, έχει ζητήσει την αναστολή της εφαρμογής του νόμου. Η ΔΙΑΔΥΜΑ (Διαχείριση Απορριμμάτων Δυτικής Μακεδονίας) έχει δρομολογήσει σημαντικές επενδύσεις ύψους 46 εκατ. ευρώ για τη δημιουργία μονάδας επεξεργασίας 120.000 τόνων απορριμμάτων ετησίως, ΧΥΤΥ και 10 σταθμούς μεταφόρτωσης. Το ίδιο μπορεί να επικαλεστούν και άλλες περιοχές της χώρας που έχουν αναθέσει με ΣΔΙΤ τις υποδομές αποβλήτων, όπως η Αχαΐα, όπου ο ανάδοχος έχει υποβάλει τις μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων για τα τρία εργοστάσια, και οι Σέρρες, όπου μέσα στον μήνα αναμένεται να ανακηρυχθεί ο ανάδοχος. Ακολουθούν η Ηλεία, η Ηπειρος και στην Αττική η περιοχή του Γραμματικού, όπου είναι ωριμότερες οι συνθήκες για αντίστοιχα έργα επεξεργασίας αστικών αποβλήτων.