Οι λίμνες στον Κάκκαβο έφεραν νέα είδη πουλιών στην περιοχή

Στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Γιορτής των Πουλιών 2013 ο σύλλογος Kireas.org έκανε την παρακάτω  ανάρτηση στην ιστοσελίδα του.

12 νέα είδη πουλιών ήρθαν στο όρος Καντήλι

Το Φεβρουάριο του 2013 έγινε Ειδική Οικολογική Αξιολόγηση στο ‘όρος Κανδήλι (περιοχή ΖΕΠ Νατούρα 2000) για τις ανάγκες μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων της εταιρίας ΒΙΟΜΑΓΝ. Η μελέτη ανακάλυψε την ύπαρξη 12 ειδών πτηνών που δεν είχαν παρατηρηθεί στο παρελθόν στην Περιοχή του Κανδηλίου (δες φωτογραφία). Τα περισσότερα από τα νεοπαρατηρήθέντα είδη είναι υδρόβια και παρυδάτια πτηνά που προσέλκυσαν οι λίμνες του Κακκάβου.


Συνολικά στην μελέτη καταγράφονται ότι υπάρχουν 108 είδη πτηνών στην περιοχή όρος Καντήλι.

• 2 από τα είδη χαρακτηρίζονται σαν "τρωτά"" και πέντε "σχεδόν απειλούμενα" στο Ελληνικό Κόκκινο Βιβλίο.

• 37 από τα είδη είναι σε δυσμενές καθεστώς διατήρησης στην Ευρώπη (SPEC, Species of European Conservation Concern) ,

• 74 είδη υπό αυστηρή προστασία του παραρτήματος ΙΙ της Σύμβασης της Βέρνης και

• 39 αποδημητικά πουλιά σε δυσμενή κατασταση διατήρησης του παραρτήματος ΙΙ της σύμβασης της Βόννης,

• 17 είδη περιλαμβάνονται στο παράρτημα Ι της οδηγίας 2009/147/ΕΕ (περί της διατηρήσεως των αγρίων πτηνών.) Για τα είδη που αναφέρονται στο παράρτημα I προβλέπονται μέτρα ειδικής διατηρήσεως . Σύμφωνα με αυτή την οδηγία τα κράτη μέλη πρέπει να δημιουργήσουν ζώνες ειδικής προστασίας (ΖΕΠ) για τα απειλούμενα είδη πτηνών και για τα αποδημητικά πτηνά του παράρτημα Ι). Αυτές τοποθετούνται στη φυσική περιοχή εξαπλώσεως των πτηνών και μπορούν να περιλαμβάνουν ζώνες διαχειμάσεως, φωλεοποιήσεως ή σταθμούς κατά μήκος των οδών αποδημίας.

Το 2009 η Ορνιθολογική Εταιρεία στο πλαίσιο της επαναξιολόγησης της Σημαντικής Περιοχής για Πουλιά (ΣΠΠΕ) "Όρος Καντήλι GR110" κατέληξε στην παρακάτω συνοπτική αξιολόγηση που απετέλεσε την βάση να ένταχθεί η περιοχή σαν ΖΕΠ στο δίκτυο Νατούρα 2000 ένα χρόνο μετά το 2010.
" Η έρευνα που διεξήχθη επιβεβαίωσε την ύπαρξη του είδους Φρυγανοτσίχλονο για το οποίο η περιοχή πληροί τα κριτήρια IBA για το έτος 2000. Παράλληλα, διαπιστώθηκεη τακτική παρουσία ενός ζευγαριού Σπιζαετών στη περιοχή, καθώς και άλλων αρπακτικών όπως ο Σφηκιάρης, ο Φιδαετός και κοινότερα είδη όπως η Γερακίνα, το Ξεφτέρι και το Βραχοκιρκίνεζο. Επίσης, ιδιαίτερη αξία έχει η παρουσία στη περιοχή της Πετροπέρδικας, ενώ αρκετά πλούσια είναι και η ορνιθοπανίδα στα δάση φυλλοβόλων που εκτείνονται πέραν των ορίων της ΣΠΠΕ.
Η διεθνής σημασία της περιοχής μελέτης είναι προφανής από την παρουσία σημαντικού αναπαραγόμενου πληθυσμού του είδους Φρυγανοτσίχλονο (Emberiza caesia). Επίσης, η περιοχή διατηρεί σημαντικό πληθυσμό (1%) των ειδών Σπιζαετός (Hieraaetus fasciatus) και Φιδαετός (Circaetus gallicus) και Πετρίτη (Falco peregrinus).
Εκτός των παραπάνω, η περιοχή διατηρεί σημαντικούς αναπαραγόμενους πληθυσμούς των ειδών Σφηκιάρης (Pernis apivorus), και Πετροπέρδικα (Alectoris graeca)."

Η έκθεση επεξηγούσε αναλυτικά για κάθε είδος πτηνού τα παρακάτω:

Φρυγανοτσίχλονο (Emberiza caesia). Ο πληθυσμός του Φρυγανοτσίχλονου στη χώρα μας έχει εκτιμηθεί στα 5.000 – 20.000 ζευγάρια. Στο όρος Καντήλι αναπαράγονται τουλάχιστον 90 ζευγάρια, κυρίως στο νότιο τμήμα. Το Φρυγανοτσίχλονο αναπαράγεται σε Ελλάδα, Κύπρο και Αλβανία. Φωλιάζει σε ξηρές πλαγιές που συνδυάζουν βραχώδεις εξάρσεις, χόρτα και αγκαθωτούς θάμνους, κυρίως κοντά στις ακτές. Στη περιοχή μελέτης, τέτοιες εκτάσεις βρίσκονται στο νότιο τμήμα στις κλιτύες του όρους που καταλήγουν στη θάλασσα. Το είδος αφθονεί σε γυμνές εκτάσεις με ελάχιστα ή καθόλου μεγάλα δέντρα. Ως εκ τούτου, η φυσική αναδάσωση που ήδη λαμβάνει χώρα στις εκτάσεις που αναπαράγεται θα οδηγήσει στο μέλλον σε εκτοπισμό του είδους.

Φιδαετός (Circaetus gallicus). Ο πληθυσμός του Φιδαετού στη χώρα μας έχει εκτιμηθεί στα 300-500 ζευγάρια (Tucker & Heath, 2004). Στο όρος Καντήλι αναπαράγονται τουλάχιστον τρία ζευγάρια, κατανεμημένα σε όλη την έκταση του βουνού. Καλοκαιρινός επισκέπτης της χώρας μας, προτιμάει ανοιχτές εκτάσεις με διάσπαρτα δέντρα. Στη περιοχή μελέτης παρατηρείται σε μεσαίο και μεγάλο υψόμετρο, ενώ για τροφοληψία χρησιμοποιεί και περιοχές εκτός της οριοθετημένης ΣΠΠΕ. Τρέφεται σχεδόν αποκλειστικά με ερπετά.

Σπιζετός (Hieraaetus fasciatus). Ο πληθυσμός του Σπιζαετού στη χώρα μας έχει εκτιμηθεί στα 85-105 ζευγάρια . Στο όρος Καντήλι αναπαράγεται τουλάχιστον 1 ζευγάρι, που φωλιάζει στις δυτικές απότομες πλαγιές του βουνού, οι οποίες αποτελούν χαρακτηριστικό βιότοπο του είδους, με την ύπαρξη πολλών βράχων και ανοιχτών εκτάσεων με θάμνους και φρύγανα. Ο Σπιζαετός ζει σε χαμηλού και μέσου υψομέτρου θερμές ορεινές ή ημιορεινές περιοχές με βράχια, μακκία, φρύγανα και λιγότερο σε δάση ή γυμνές εκτάσεις. Φωλιάζει σε απότομα βράχια και σπανιότερα σε δέντρα. Κυνηγάει στα πιο πολλά είδη βιοτόπου εκτός του κλειστού δάσους. Τρέφεται με μεσαίου μεγέθους θηλαστικά και πουλιά και σπανιότερα με ερπετά.

Πετρίτης (Falco peregrinus). Ο πληθυσμός του είδους στη χώρα μας εκτιμάται στα 200-500 ζευγάρια. Στό όρος Καντήλι αναπαράγονται τουλάχιστον δύο ζευγάρια στις απότομες πλαγιές που καταλήγουν στη θάλασσα ενώ υπάρχουν ενδείξεις και για τρίτο ζευγάρι που φωλιάζει οριακά εκτός των ορίων της ΣΠΠ. Στην Ελλάδα φωλιάζει το υποείδος F.p.brookei, το οποίο προτιμάει απότομα βράχια και ορθοπλαγιές, από το ύψος της θάλασσας ως και τα 1.500 μέτρα Στο όρος Καντήλι δύο φωλιές έχουν εντοπιστεί σε τυπικό βιότοπο για το είδος, δηλαδή ορθοπλαγιές, ενώ το είδος χρησιμοποιεί όλο τον ορεινό όγκο αλλά και τις παρακείμενες εκτάσεις για τροφοληψία. Τρέφεται σχεδόν αποκλειστικά με μικρού και μεσαίου μεγέθους πουλιά.




Αν και η περιοχή εντάχθηκε στο δίκτυο Νατούρα στο 2010 δεν υπάρχει κάποιο διαχειριστικό σχέδιο ή δράσεις για την προστασία της. Στην τελευταία έκθεση της το 2011 η Ορνιθολογική Εταιρεία αξιολογεί την κατάσταση της περιοχής σαν κακή.

Για την προστασία των ειδών η Ειδική Οικολογική Αξιολόγηση θεωρεί αναγκαία την διατήρηση και αποφυγή αλλοίωσης ενός τεχνητού ρηχού υγρότοπου και της υδροχαρούς βλάστησης που έχει εγκατασταθεί σε αυτόν. Ο συγκεκριμένος υγρότοπος βρίσκεται σε γειτονική περιοχή σε αυτήν που πρόκειται να υλοποιηθεί το έργο, βορειοανατολικά του εξοφλημένου ορύγματος του Μεγάλου Μωραΐτη. Δεν βρίσκεται εντός ΖΕΠ και σημειώνεται στο παρακάτω χάρτη με το κόκκινο βέλος.



Το Σχέδιο Δράσης που εκπονήθηκε το 2009 για τη ΖΕΠ Καντηλίου προβλέπει τους παρακάτω κινδύνους για τα είδη της περιοχής:

Απειλές

• Εγκατάλειψη παραδοσιακών αγροτικών πρακτικών και χρήσεων γης, συμπεριλαμβανομένης της εγκατάλειψης της εκτατικής γεωργίας και κτηνοτροφίας

• Οικιστική ανάπτυξη, αστική ή εκτός σχεδίου, νόμιμη ή αυθαίρετη

• Μεταβολές στη συχνότητα και ένταση δασικών πυρκαγιών (αύξηση ή και μείωση)

• Αλλαγές στην έκταση και κατανομή των ενδιαιτημάτων λόγω κλιματικής αλλαγής

• Εξορυκτικές δραστηριότητες: λατομεία-ορυχεία

Μέτρα

Το σχέδιο δράσης προτείνει τα παρακάτω ειδικά μέτρα για την περιοχή:

• Εκπόνηση Σχεδίου Διαχείρισης για τη ΖΕΠ Μέτρο υψηλής προτεραιοτητας.

• Διατήρηση των ανοικτών εκτάσεων και απαγόρευση δάσωσης. Καθώς η παρουσία του Φρυγανοτσίχλονου εξαρτάται άμεσα από την παρουσία ανοιχτών εκτάσεων με ελάχιστη δεντροκάλυψη, η διενέργεια αναδασώσεων για επέκταση της δασοκάλυψης, σε βάρος των ανοικτών και φρυγανικών διαπλάσεων θα πρέπει να αποφευχθεί. Μέτρο μεσαίας προτεραιότητας.

• Εφαρμογή μέρων αντιμετώπισης της λαθροθηρίας η οποία αποτελεί τη κυριότερη αιτία μείωσης της Πετροπέρδικας. Μέτρο υψηλής προτεραιότητας.

• Εκπόνηση ολοκληρωμένου προγράμματος αποκατάστασης των χώρων των πρώην λατομείων με έμφαση στην αξιοποίηση των λιμνών γλυκού νερού που έχουν δημιουργηθεί αλλά και στη στοχευμένη αποκατάσταση με βάση τις οικολογικές απαιτήσεις των ειδών χαρακτηρισμού της ΖΕΠ καθώς και των υπόλοιπων πολύτιμων στοιχείων της βιοποικιλότητας της περιοχής. Μέτρο μεσαίας προτεραιότητας.

• Απαγόρευση του κυνηγιού της Πετροπέρδικας σε συνδυασμό με την επέκταση των ορίων του Καταφυγίου Άγριας Ζωής (ΚΑΖ). Μέτρο υψηλής προτεραιότητας

Σχετικά

Δημαλέξης και Μπουσμπούρας (2009) Έκθεση ορνιθολογικής αξιολόγησης της περιοχής «GR110 Όρος Καντήλι»

Σταύρακας Ε. (2009). Σχέδιο δράσης για τη Ζώνη Ειδικής Προστασίας «GR2420010 Όρος Καντήλι». Δημαλέξης, Α. Μπούσμπουρας, Δ., Καστρίτης, Θ., Μανωλόπουλος Α. και Saravia V. (Συντονιστές Έκδοσης). Τελική αναφορά προγράμματος επαναξιολόγησης 69 σημαντικών περιοχών για τα πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της Ορνιθοπανίδας. ΥΠΕΧΩΔΕ, Αθήνα.

Δίκτυο Υπευθύνων Παρακολούθησης Σημαντικών Περιοχών για τα Που λιά της Ελλάδας Κατάσταση των ΙΒΑ για το έτος 2011 Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία

Ειδική Οικολογική Αξιολόγηση στην ΜΠΕ για την υπόγεια εκμετάλλευση κοιτασμάτων στο Κακαβου Κ5 και το Ξωμάνδρι 


Σύλλογος Kireas.org