Το μοναδικό ενδημικό υποείδος βελανιδιάς στην Ελλάδα φύεται μόνο στο δήμο μας και απειλείται

Από Kireas.org

Η Ευβοϊκή Βελανιδιά θέλει προστασία

Η Ευβοϊκή δρυς - Quercus trojana subsp. Euboica

Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη Παπαγεωργίου η Ευβοϊκή Βελανιδιά ( Quercus trojana ssp. Euboica) είναι το μοναδικό ενδημικό υποείδος δρυός στην Ελλάδα. Φύεται σε ένα πολύ περιορισμένο χώρο της Βόρειας Εύβοιας. Η ύπαρξη της στον τόπο αυτό παρόλο, που μέχρι τώρα ήταν παραγνωρισμένη, μπορεί να σημάνει πολλά για την τοπική κοινωνία, τον οικοτουρισμό και την προστασία του περιβάλλοντος της περιοχής γενικότερα. Η ευβοϊκή δρυς αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα ενός "μη χαρισματικού" είδους, που όμως έχει ανάγκη προστασίας. Είναι (υπο-)είδος ενδημικό, σπάνιο, άγνωστο στους περισσότερους, απειλούμενο λόγω της μικρής του έκτασης, σημαντικό γιατί χαρακτηρίζει μια ολόκληρη περιοχή αλλά και γιατί αποτελεί το νοτιότερο άκρο της εξάπλωσης της Quercus trojana στην Ελλάδα. Η μη επέκταση της εδώ και πάνω από 50 χρόνια καταδεικνύει προβλήματα ανάπτυξης και διασποράς σπερμάτων ίσως ακόμη και φύτρωσης.

Η επιτυχία της προσπάθειας προστασίας της ευβοϊκής δρυός εξαρτάται από το βαθμό που η αξία της θα γίνει συνείδηση στον ντόπιο πληθυσμό και από το σωστό σχεδιασμό της ανάπτυξης και προβολής όλης της ευρύτερης περιοχής.



 





Μεταπτυχιακή μελέτη αποκαλύπτει ότι οι περιοχές εξάπλωσης της ευβοϊκής δρυός έχουν συρρικνωθεί από την πυρκαγιά του 1977 και ότι οι πληθυσμοί της κινδυνεύουν.

Το 1948, η Ευβοϊκή βαλανιδιά κατελάμβανε θέσεις στις περιοχές ανάμεσα στα χωριά Στράφοι, Κερασιά, Τσαπουρνιά, Βασιλικά και Παπάδες. Η πυρκαγιά του 1977 στη βόρεια Εύβοια, σε συνδυασμό με τη βόσκηση τα επόμενα της πυρκαγιάς έτη, μείωσαν τους πληθυσμούς της. Η μελέτη βρήκε ότι το είδος έχει σχεδόν εξαφανιστεί από τις περιοχές των Στράφων και της ευρύτερης περιοχής προς τους Αμέλαντες και την ευρύτερη περιοχή του Τσαπουρνιά. Στην ευρύτερη περιοχή της Κερασιάς οι πληθυσμοί δεν έχουν μειωθεί αισθητά παρ’ όλες τις διαταράξεις όπως μικρότερης έντασης πυρκαγιές από εκείνη του 1977 και βόσκηση ή περιορισμένης έκτασης υλοτομία. βρίσκεται σε επιφάνειες υποβαθμισμένες ή μη, 4 εκ των οποίων τοποθετήθηκαν μεταξύ της Κερασιάς και της οδού που συνδέει το χωριό της Αγίας Άννας και των Παπάδων. Εντοπίσθηκαν και ορισμένες ομάδες της Ευβοϊκής βαλανιδιάς προς την παραλία των Βασιλικών όπου δεν είχε βρεθεί ως τώρα καθώς και μια καινούργια τοποθεσία εμφάνισής της νότια του Προκοπίου στη θέση Πευκιάς. Η θέση στο Προκόπι εντοπίστηκε κατά τη διάρκεια της χαρτογράφησης πεδίου των ενδιαιτημάτων και τύπων βλάστησης της προταθείσας για ένταξη στο δίκτυο Natura 2000 περιοχής «Όρος Κανδήλι –Κοιλάδα Προκοπίου – Δέλτα Κηρέα». Ένας ακόμη μικρός υποπληθυσμός εντοπίσθηκε και στις βορειοανατολικές πλαγιές του όρους Κανδήλι, πλησίον της Μονής Γαλατάκη.



Η ευβοϊκή βαλανιδιά έχει αρχίσει να μελετάται από τον Παπαϊωάννου το 1948, όταν την πρωτοπεριέγραψε. Ακολούθησαν ορισμένες μελέτες από ερευνητές , όμως παρόλες τις ενέργειές τους, το είδος δεν επετεύχθη να μπει σε καθεστώς νομικής προστασίας έως σήμερα. Μάλιστα, παρόλο που έχει χαρακτηριστεί ως Τρωτό (VU) στην κατηγοριοποίησης της IUCN (2001), συνεχίζει να απειλείται και να υπόκειται σε έντονες ανθρωπογενείς επιδράσεις όπως βόσκηση, πυρκαγιές και υλοτομίες με πιο έντονη την πρώτη από αυτές. Η υποβάθμιση των εδαφών που προκαλείται από τη διάβρωση η οποία ακολουθεί τις επανειλημμένες πυρκαγιές, λόγω και της βόσκησης αμέσως μετά, δεν είναι ιδιαίτερα έντονη, ούτε και φαίνεται να αποτελεί σημαντική απειλή για την ευβοϊκή δρυ.
Η πολύ μικρή ή και μηδενική παραγωγή βαλανιδιών ορισμένες χρονιές είναι ο σημαντικότερος κίνδυνος που αντιμετωπίζει Ένας τελευταίος κίνδυνος είναι η υλοτομία του για την παραγωγή καυσοξύλων. Φαίνεται ότι παλαιότερα η δραστηριότητα αυτή ήταν εντατικότερη, ενώ τα τελευταία χρόνια οι πιέσεις από αυτή έχουν αμβλυνθεί.





Λόγω των ανθρωπογενών επιδράσεων που υφίσταται τα δέντρα παραμένουν στην πλειοψηφία τους σε χαμηλή θαμνώδη μορφή, ακόμη κι έρπουσα σε πολλές περιπτώσεις. Η ευβοϊκή βαλανιδιά αντιμετωπίζει επίσης προβλήματα μειωμένης φυτρωτικότητας των καρπών της, αλλά και μειωμένης παραγωγής βαλανιδιών. Χάρη στην ικανότητά της να πρεμνοβλαστάνει όμως και στην ανταγωνιστικότητά της έναντι άλλων θαμνωδών ειδών, εμφανίζεται ανθεκτική στις ανθρωπογενείς επιδράσεις και δε μειώνονται σημαντικά οι πληθυσμοί ή υποπληθυσμοί της, ούτε οι περιοχές που καταλαμβάνει. Παρόλα αυτά, οι περιοχές εξάπλωσής της φαίνεται να έχουν υποστεί μια μείωση σε σχέση με αυτές προ της πυρκαγιάς του 1977, λόγω της βόσκησης τα αμέσως επόμενα έτη.
Εκτός όμως από την ευβοϊκή βαλανιδιά, η μελέτη εντόπισε και 18 ελληνικά ενδημικά υποειδηκαι 6 στενότοπα ενδημικά υποείδη της Εύβοιας, τα οποία εμφανίζουν ιδιαίτερο χλωριδικό ενδιαφέρον και χρήζουν προστασίας μαζί της.

Η μελέτη προτείνει ενημέρωση του τοπικού πληθυσμού σχετικά με την ευβοϊκή δρυ και την κατάσταση της επικινδυνότητας στην οποία βρίσκεται, αλλά και της σημασίας της για την περιοχή. Επίσης προτείνει μείωση της βόσκησης, ένταξη της σε καθεστώς νομικής προστασίας και τη δημιουργία φυτωρίου και ενδεχομένως με φυτεύσεις σε κάποιες περιοχές οφιολιθικού υποστρώματος στην περιοχή της βόρειας Εύβοιας.


Η μελέτη. «Η κατάσταση στη φύση και η δημιουργία μόνιμων επιφανειών παρακολούθησης του ενδημικού φυτού Quercus trojana Webb subsp. Euboica. Μεταπτυχιακή διατριβή του ΔΟΓΑΝΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ, Τμήμα Βιολογίας Πανεπιστημίου Πατρών, 2010
http://nemertes.lis.upatras.gr/jspui/bitstream/10889/4513/1/ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ%20ΔΙΑΤΡΙΒΗ%20ΔΟΓΑΝΟΣ_2010.pdf

Αριστοτέλης Παπαγεωργίου.  Ευβοϊκή Δρυς. Τρόποι προστασίας της Βιοποικιλότητας στα δάση. Ευβοϊκή Δρυς
http://nlp.ilsp.gr/panacea/D4.3/data/201109/ENV_EL/3909.html


Ladislav Mucina & Panayotis Dimopoulos
New locality of Quercus trojana subsp. euboica (Fagaceae)
http://147.163.105.223/flora/10-261.pdf