Πράσινο Ταμείο και Δήμοι

Πράσινο Ταμείο και Δήμοι :Προτάσεις για τον επαναπροσδιορισμό λειτουργίας του Πράσινου Ταμείου σε σχέση με τους δήμους


# του Δημήτρη Μπαϊρακτάρη
Από την ίδρυση του Πράσινου Ταμείου με το Ν. 3889/2010 έως και σήμερα τόσο η Επιτροπή μας όσο και το Δ.Σ. της ΚΕΔΕ έχουν ασχοληθεί κατ’ επανάληψη με τα θέματα λειτουργίας και προτεραιοτήτων του Πράσινου Ταμείου στο σκέλος που αφορά τη συνεργασία και την υλοποίηση προγραμμάτων των φορέων της πρωτοβάθμιας Αυτοδιοίκησης.
Στις συναντήσεις του προέδρου και εκπροσώπων της ΚΕΔΕ με την προηγούμενη και τη σημερινή πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΚΑ καθώς και σε αντίστοιχα υπομνήματα που έχουν σταλεί αρμοδίως, έχουν επισημανθεί ζητήματα λειτουργίας και έχουν διατυπωθεί και συγκεκριμένες προτάσεις. Σε συνέχεια των συναντήσεων αυτών διερευνήσαμε και προσεγγίσαμε το θέμα του Πράσινου Ταμείου τόσο σε τεχνικό επίπεδο όσο και σε πολιτικό με τη συζήτηση και λήψη απόφασης στο Δ.Σ. της ΚΕΔΕ απόφαση την οποία και έχουμε ήδη κοινοποιήσει, τόσο στη πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής όσο και στη Διοίκηση του Πράσινου Ταμείου.
Σταθερή βούληση της ΚΕΔΕ είναι ότι θα πρέπει να εξαλειφθούν οριστικά πρακτικές και προβλήματα με τα οποία συνδέθηκε στη συνείδηση τόσο των αιρετών όσο και των πολιτών το πολύπαθο ΕΤΕΡΠΣ. Για τους λόγους αυτούς κατατέθηκαν συγκεκριμένες προτάσεις που πιστεύουμε ότι θα εδραιώσουν ένα κλίμα συνεργασίας και αμοιβαίας εμπιστοσύνης συμβάλλοντας στην ορθολογική στοχευμένη και με πλήρη διαφάνεια διαχείριση των πόρων του Πράσινου Ταμείου με ορατά αποτελέσματα για το περιβάλλον και τη κοινωνία.
Ειδικότερα προτείναμε:
1. Τη θεσμική εκπροσώπηση της ΚΕΔΕ στο Διοικητικό Συμβούλιο του Ταμείου με τροποποίηση του άρθρου 7 του Ν. 3889/2010. Μέχρι τη κατάθεση της σχετικής τροπολογίας ζητήσαμε να καλείται στις συνεδριάσεις του Διοικητικού Συμβουλίου του Πράσινου Ταμείου εκπρόσωπος της ΚΕΔΕ ως παρατηρητής

2. Τη δημιουργία μίας κοινής Επιτροπής σε τεχνικό επίπεδο μεταξύ ΥΠΕΚΑ – Πράσινου Ταμείου και ΚΕΔΕ για τη παρακολούθηση, επεξεργασία και διαμόρφωση προτάσεων λειτουργικής βελτίωσης προγραμμάτων και πολιτικών του Πράσινου Ταμείου που αφορούν τη πρωτοβάθμια Τοπική Αυτοδιοίκηση.
3. Την τακτική και αναλυτική ενημέρωση της ΚΕΔΕ για τα ταμειακά διαθέσιμα αλλά και τους πόρους που αποδίδονται στο Πράσινο Ταμείο με δεδομένο ότι οι Υπηρεσίες των Δήμων αποτελούν σε μεγάλο βαθμό το μηχανισμό διαχείρισης πολιτικών του ΥΠΕΚΑ και βεβαίωσης των πόρων που εισρέουν στο Πράσινο Ταμείο (ΥΔΟΜ, τακτοποίηση αυθαιρέτων, ημιυπαίθριοι κτλ).
4. Την ενεργό συμμετοχή της ΚΕΔΕ στη διαμόρφωση των χρηματοδοτικών προγραμμάτων και της κατανομής σε αυτά των διαθέσιμων πόρων ούτως ώστε ν’ ανταποκρίνονται στις άμεσες προτεραιότητες έργων και δράσεων περιβάλλοντος των Δήμων. Κι αυτό χωρίς σε καμία περίπτωση να παραγνωρίζουμε τις θεσμικές δεσμεύσεις του Πράσινου Ταμείου για τη διαχείριση των πόρων του.
5. Την πλήρη και αναλυτική ενημέρωση της ΚΕΔΕ για το συνολικό υπολειπόμενο ποσό των υποχρεώσεων από το ΕΤΕΡΠΣ και το προγραμματισμό πλήρους κάλυψης των νομίμων υποχρεώσεων του ΕΤΕΡΠΣ.
6. Τη χρηματοδοτική στήριξη μέσω του Ταμείου και των Δήμων στο βαθμό που ασκούν συμπληρωματικές αρμοδιότητες προς άλλους δημόσιους φορείς που ήδη χρηματοδοτούνται από το Ταμείο.Ενδεικτικά αναφέρουμε τη πυροπροστασία, τη θαλάσσια ρύπανση το καθαρισμό ακτών κ.τ.λ.
Σημαντικό ζήτημα στη λειτουργία και τη χρηματοδότηση του Ταμείου, αποτελεί το γεγονός ότι μόλις το 2,5% των πόρων του Ταμείου ετησίως είναι αποδεσμευμένο και μπορεί να διατίθεται για έργα και δράσεις των φορέων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.Αποτέλεσμα είναι και με βάση τον έως σήμερα προγραμματισμό να κατανέμονται τα χρήματα αυτά σε επιμέρους προγράμματα με πολύ μικρούς Π/Υ. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι υπήρξε προκήρυξη του 2013 με Π/Υ 1 εκ. ευρώ. Το γεγονός αυτό οδηγεί τους Δήμους σε μία διαδικασία προετοιμασίας και ωρίμανσης των προτεινόμενων έργων και δράσεων δαπανώντας πολύτιμους πόρους απασχολώντας τις δικές τους ή άλλες υπηρεσίες για υποβολή αιτημάτων χρηματοδότησης με ιδιαίτερα χαμηλό και περιορισμένο Π/Υ και συνεπώς μικρή πιθανότητα έγκρισης και χρηματοδότησής τους. Επιπροσθέτως η κατάσταση αυτή δημιουργεί τεράστια ζητήματα πιέσεων, «διαγκωνισμού» και «ενστάσεων» από την πλευρά των δικαιούχων Δήμων λόγω του μικρού αριθμού προτάσεων που επιλέγονται προς χρηματοδότηση και του πολλαπλάσιου αριθμού προτεινόμενων έργων, δράσεων και προμηθειών που δεν μπορούν να ικανοποιηθούν χρηματοδοτικά.
Για το λόγο αυτό έχει προταθεί και φαίνεται να συμφωνούν σε αυτό και η πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΚΑ αλλά και η Διοίκηση του Πράσινου Ταμείου:
α) Να μην προκηρυχθεί κύκλος υποβολής προτάσεων για το 2014 και οι διαθέσιμοι πόροι να καλύψουν με τη σειρά κατάταξης πρόσθετα αιτήματα Δήμων των προκηρύξεων του 2013 πέραν αυτών που ανακοινώθηκε η χρηματοδότησή τους στις 31 Ιουλίου 2013.
β) Να ζητηθεί από τον Υπουργό Οικονομικών από τον Υπουργό ΥΠΕΚΑ – υιοθετώντας σχετικό αίτημα της ΚΕΔΕ και της διοίκησης του Πράσινου Ταμείου – νομοθετική ρύθμιση για την αποδέσμευση ποσοστού 10% ετησίως (από 2,5% σήμερα) για προγράμματα χρηματοδότησης του Πράσινου Ταμείου που αφορούν και τους φορείς της Αυτοδιοίκησης.
γ) Να επανασχεδιαστούν τα προγράμματα, οι προτεραιότητες και οι προδιαγραφές που αφορούν την υλοποίηση και την αποτελεσματικότητα των έργων και δράσεων του πράσινου ταμείου θέτοντας παραμέτρους όπως το περιβαντολογικό ισοζύγιο και οι δείκτες επιπτώσεων για το περιβάλλον και την τοπική κοινωνία.
δ) Ο ανασχεδιασμός αυτός να προκύψει μέσω μίας αναλυτικής αξιολόγησης της έως τώρα πορείας των χρηματοδοτικών προγραμμάτων εντοπίζοντας αδυναμίες και δυσλειτουργίες και διατυπώνοντας προτάσεις που θα ενισχύουν το μεσομακροπρόθεσμο προσανατολισμό των χρηματοδοτήσεων και παράλληλα τη διαφάνεια, την αποτελεσματικότητα και την περιβαλλοντική προστασία.
Τα αποτελέσματα της αξιολόγησης αυτής εκτιμούμε ότι θα πρέπει να συζητηθούν στο Δ.Σ. της ΚΕΔΕ ώστε να διατυπωθούν οι τελικές προτάσεις προς την πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΚΑ και τη Διοίκηση του Πράσινου Ταμείου. Τα ζητήματα της «θέσης» που πρέπει να έχει το Πράσινο Ταμείο στο τομέα της άσκησης περιβαλλοντικών πολιτικών με αποτελεσματικότητα δίκαιη κατανομή αλλά και με ανταποδοτικότητα είναι ζήτημα κοινής συμφωνίας κυβέρνησης (ΥΠΕΚΑ, ΥΠΟΙΚΟ, ΥΠΕΣ και ΚΕΔΕ) στη βάση μίας στρατηγικής κατεύθυνσης. Σήμερα μόνο αυτό δεν υπηρετεί. Πόροι 2,5 δις ευρώ παραμένουν δεσμευμένοι στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων, μονομερείς αποφάσεις συρρικνώνουν κι άλλο τους πόρους του Ταμείου (π.χ. 50% του τέλους αυθαιρέτων για παρεμβάσεις εξοικονόμησης ενέργειας) και αποξενώνουν πλήρως τη λειτουργία του από τους αρχικούς του στόχους και τη σχέση του με τους φορείς της Αυτοδιοίκησης φορείς της Αυτοδιοίκησης που επιβάλεται στα πλαίσια των αρμοδιοτήτων του και της λειτουργίας του να διασφαλίζουν μόνο τα έσοδά του (ημιυπαίθριοι, τακτοποίηση αυθαιρέτων κ.τ.λ.) και σε ελάχιστο βαθμό να υλοποιούν έργα και προγράμματα ως κοινωνικό και περιβαλλοντικό «μέρισμα» στις υποβαθμισμένες περιβαλλοντικές περιοχές.