Ετοιμάζονται νέα εργαλεία χρηματοδότησης αγροτικών επιχειρήσεων

Ο αγροτικός τομέας και ειδικότερα οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις που ασχολούνται με αγροδιατροφικά προϊόντα, εντάσσονται στο μεγαλύτερο και παραγωγικότερο τμήμα της ελληνικής οικονομίας, σύμφωνα με τους συντάκτες του νέου πλαισίου ανάπτυξης, δηλαδή του νέου ΕΣΠΑ, το οποίο αφορά το χρονικό διάστημα 2014 – 2020.
Στα πλαίσιά του προβλέπεται ο θεματικός στόχος της βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται και αυτές του γεωργικού τομέα, αλλά και του τομέα της αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας, και η εφαρμογή του επικεντρώνεται σε πεδία εξειδίκευσης πάνω στα οποία θα δομηθούν ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα με παγκόσμιο ορίζοντα και μακροχρόνια βιωσιμότητα.

Εκτός της αγροδιατροφής, άλλοι τομείς που, κατά προτεραιότητα, διαφαίνεται ότι μπορούν να συγκεντρώσουν αξιόλογο επενδυτικό ενδιαφέρον και προοπτικές ανάπτυξης είναι ο τουρισμός, η ενέργεια, , το περιβάλλον, η ανάπτυξη της εφοδιαστικής αλυσίδας και των μεταφορών (συμπεριλαμβανομένης της ναυτιλίας), οι τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών, η υγεία και η φαρμακευτική βιομηχανία, οι δημιουργικές και πολιτιστικές βιομηχανίες, καθώς και τα υλικά και κατασκευές.

Νέα χρηματοδοτικά εργαλεία

Η χρηματοδοτική ενίσχυση της επιχειρηματικότητας κατά την περίοδο 2014-2020 θα αποτελέσει το βασικό στοιχείο της αναπτυξιακής προσπάθειας.

Προτεραιότητα θα δοθεί στην ενίσχυση είτε μέσω επιχορηγήσεων, είτε μέσω ευνοϊκών φορολογικών μέτρων, είτε μέσω χρηματοδοτικών εργαλείων, είτε μέσω άλλων μορφών που προσιδιάζουν στις ανάγκες συγκεκριμένων κατηγοριών επιχειρήσεων, π.χ. venture capitals, business angels, investment funds, seed capital, early stage VC κλπ, των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στους παραπάνω εννέα τομείς με αυξημένη προστιθέμενη αξία, με ιδιαίτερη έμφαση στις επιχειρηματικές δραστηριότητες που εντάσσονται στη λογική της έξυπνης εξειδίκευσης σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο, καθώς και σε άλλες στοχευμένες επενδύσεις.

Η αναγκαιότητα της χρηματοδοτικής ενίσχυσης της επιχειρηματικής δραστηριότητας υπογραμμίζεται και από το γεγονός ότι παρά τη σταδιακή αποκατάσταση της ομαλής λειτουργίας του τραπεζικού τομέα, εκτιμάται ότι για τα πρώτα τουλάχιστον χρόνια της νέας περιόδου, το πρόβλημα της ρευστότητας θα παραμείνει, έστω και με μειούμενη ένταση.

Η φύση των ταμείων που θα δημιουργηθούν, τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, η ανάλυση, ο αριθμός και ο προϋπολογισμός τους, θα προσδιοριστούν σε κατάλληλο χρόνο στη βάση ειδικών αξιολογήσεων.

Σ’ αυτό το πλαίσιο, σημειώνεται ότι οι Ελληνικές Αρχές έχουν αναλάβει συγκεκριμένη πρωτοβουλία και έχει ψηφιστεί σχετική νομοθετική ρύθμιση για την ίδρυση του επενδυτικού ταμείου υποστήριξης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων «Institution for Growth», χρηματοδοτούμενου προς το παρόν αποκλειστικά από Εθνικούς πόρους με ποσό που ανέρχεται στα 100 εκ ευρώ, τα οποία έχουν ήδη προβλεφθεί στον προϋπολογισμό, ενώ η μέγιστη συμμετοχή του Ελληνικού Δημοσίου ανέρχεται στα 350 εκ ευρώ.

Στο πλαίσιο εξασφάλισης της ρευστότητας για τις επιχειρήσεις, οι Ελληνικές Αρχές εξετάζουν εξάλλου και την προοπτική χρησιμοποίησης της new SME initiative της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, στο βαθμό που από την αποσαφήνιση των χαρακτηριστικών της, προκύψει ότι δύναται επιτυχώς να αντιμετωπίσει τα ιδιαίτερα προβλήματα ρευστότητας των ΜΜΕ στην Ελλάδα.

Στο πλαίσιο του εν λόγω θεματικού στόχου επιδιώκεται:
Μετατόπιση της παραγωγής σε διεθνώς εμπορεύσιμα - εξαγώγιμα αγαθά και υπηρεσίες, όπως η εφοδιαστική αλυσίδα, η βιομηχανία, η μεταποίηση, η παροχή υπηρεσιών προς επιχειρήσεις, ο τουρισμός, αξιοποιώντας οικονομίες κλίμακας και τεχνογνωσία.
Ενίσχυση οικονομικών δραστηριοτήτων με περιθώρια ανάπτυξης στο πλαίσιο ευρύτερων Παραγωγικών Αλυσίδων καθώς και διευκόλυνση της εκμετάλλευσης νέων ιδεών και στήριξη δημιουργίας νέων επιχειρήσεων.
Ενθάρρυνση των ΜΜΕ να ενσωματώσουν περισσότερες ΤΠΕ καθώς και καινοτομία στην παραγωγική διαδικασία και τα προϊόντα τους.
Ενίσχυση για την ενσωμάτωση πράσινων υποδομών στις ΜΜΕ με έμφαση στη βελτίωση των περιβαλλοντικών επιδόσεων, στην ενεργειακή αποδοτικότητα και την αειφόρο διαχείριση των πόρων.
Παροχή ολοκληρωμένων υπηρεσιών υποστήριξης προς τις επιχειρήσεις και ανάπτυξη ενός καλά σχεδιασμένου πλέγματος μηχανισμών υποστήριξης των επιχειρήσεων σε όλο το εύρος των αναγκών τους όπως συστήματα βελτίωσης παραγωγικότητας, νέα σύνθετα και εξειδικευμένα εργαλεία χρηματοδότησης, υποστήριξη νεοσύστατων επιχειρήσεων.
Εξασφάλιση ανθρώπινου δυναμικού καλά εκπαιδευμένου με εξειδικευμένες γνώσεις και οριζόντιες δεξιότητες που θα μπορεί να δημιουργήσει εστίες καινοτομίας, να υποστηρίξει αναπτυξιακούς τομείς προτεραιότητας και να υπηρετήσει ένα νέο επιχειρηματικό υπόδειγμα.

Η ύπαρξη ενός στρατηγικού σχεδίου για την εξωστρέφεια με τη συμμετοχή όλων των ενδιαφερομένων φορέων, στο οποίο θα έχουν αναγνωριστεί, τεκμηριωθεί και συμφωνηθεί α) οι αγορές – στόχοι, β) τα προϊόντα – στόχοι και γ) υποστήριξη της εξαγωγικής ωριμότητας, θα βοηθήσει στην επίτευξη των παραπάνω.

Ειδικότερα, στον τομέα του τουρισμού, οι σχετικές επιλογές αφορούν στον επαναπροσδιορισμό της εθνικής στρατηγικής με κυριότερες συνιστώσες τη μετάβαση σε σύνθετο μίγμα προϊόντος με υψηλή εγχώρια προστιθέμενη αξία, τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων με έμφαση στην ποιοτική αναβάθμιση και στην προώθηση ειδικών μορφών τουρισμού (όπως φυσιολατρικός, γαστρονομικός, θρησκευτικός, συνεδριακός, τουρισμός – υγείας), την ανάπτυξη έργων υποδομής στρατηγικής σημασίας, κρίσιμες για την εύρυθμη και ασφαλή λειτουργία της τουριστικής αγοράς (πύλες εισόδου, προσβάσεις, πράσινες υποδομές), την ανάπτυξη του έμψυχου δυναμικού, την ανάπτυξη συνεργιών μεταξύ των τομέων του τουρισμού, του πολιτισμού, του περιβάλλοντος, της επιχειρηματικότητας και της εκπαίδευσης/ κατάρτισης. Για τους νέους τύπους θεματικού τουρισμού, στόχοι είναι η πιστοποίηση μονάδων, οι ενέργειες προώθησης σε κύριες αγορές και νέες αγορές στόχους, όπως η «silver economy», καθώς και η εκπαίδευση και κατάρτιση. Επιπλέον, προβλέπονται πιλοτικές δράσεις επέκτασης της τουριστικής περιόδου, δράσεις για την ανάδειξη και ενίσχυση του ρόλου της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης, ως προορισμών city break και MICE, καθώς και ειδικές δράσεις ανάπτυξης της γαλάζιας οικονομίας.

Σε τομείς περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος (π.χ ανάπτυξη ΑΠΕ, εξοικονόμηση ενέργειας, βελτίωση περιβαλλοντικών επιδόσεων επιχειρήσεων κλπ), οι επενδύσεις θα συνδυαστούν με τη χρήση των ΣΔΙΤ (Συμπράξεων Δημόσιου – Ιδιωτικού Τομέα), ώστε η ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας να συμβάλει και στη δημιουργία βιώσιμων και μακροπρόθεσμα αποδοτικών περιβαλλοντικών υποδομών.

Για την αξιοποίηση της σημαντικής δυναμικής της Γαλάζιας Οικονομίας στην Ελλάδα, κρίνεται απαραίτητη η ανάπτυξη των ελληνικών επιχειρήσεων ιδιαίτερα των μικρομεσαίων της ευρύτερης περιοχής του Πειραιάς ενός κέντρου ναυτιλίας, όπου θα συγκεντρώνεται το σύνολο του ναυτιλιακού πλέγματος (Maritime cluster) με σκοπό την μετατροπή του σε ανταγωνιστικό πόλο έλξης για την παγκόσμια ναυτιλία.

Αγροδιατροφή και δασοπονία

Σχετικά με την ανάπτυξη του αγρο-διατροφικού συστήματος και της δασοπονίας, μέσω του ΕΓΤΑΑ, επιδιώκονται:
Η διαμόρφωση ιδιαίτερων στρατηγικών προσεγγίσεων για συγκεκριμένες κατηγορίες και τομείς αγρο-διατροφικών προϊόντων (α) με συγκριτικό πλεονέκτημα και εξαγωγικό χαρακτήρα, (β) τοπικών επώνυμων προϊόντων, μικρής παραγωγής και με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά για την εσωτερική αγορά ή niche markets, (γ) παραδοσιακών κλάδων παραγωγής, με σημασία για την εσωτερική επάρκεια, με στόχο την παρουσία των ελληνικών αγρο-διατροφικών προϊόντων στην εγχώρια και διεθνή αγορά.
η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των αγροτικών εκμεταλλεύσεων και των ΜΜΕ του αγρο-διατροφικού συστήματος (επιχειρήσεις εισροών φυτικής και ζωικής παραγωγής, επιχειρήσεις μεταποίησης, διακίνησης και εμπορίας κλπ) και των ΜΜΕ της δασοπονίας μέσω της επίτευξης οικονομιών κλίμακας, της αύξησης της παραγωγικότητας (σύγχρονες-καινοτόμοι μέθοδοι και διαδικασίες) και της ποιότητας του παραγόμενου προϊόντος (μεταποίηση, τυποποίηση, συμμετοχή σε πρότυπα ποιότητας, πιστοποίηση και ιχνηλασιμότητα), η οποία δύναται να αποτελέσει στρατηγικό πλεονέκτημα,

Τα παραπάνω θα επιτευχθούν μέσω παρεμβάσεων (πχ ολοκληρωμένων έργων και ενιαίων αιτήσεων των ενδιαφερομένων σε ομάδες μέτρων, κλπ) που στόχο έχουν την ενίσχυση των δεσμών μεταξύ όλων των εμπλεκόμενων φορέων (ερευνητικοί φορείς, σύμβουλοι, γεωργοί, ΜΜΕ, καταναλωτές κ.α.), τη συσσώρευση και την ανάπτυξη συνεργειών (θερμοκοιτίδες επιχειρηματικότητας, αγρο-τεχνολογικά/βιοτεχνικά, κτηνοτροφικά πάρκα, δικτυώσεις κλπ), την επέκταση και ανάπτυξη προϊόντων και υπηρεσιών ΤΠΕ (ψηφιακή επιχειρηματικότητα, ψηφιακή διαχείριση πόρων, κλπ), την προώθηση των τοπικών αγορών και των βραχέων αλυσίδων εφοδιασμού, την ενίσχυση καινοτόμων προτύπων παραγωγής και κατανάλωσης για την ελαχιστοποίηση των αρνητικών επιπτώσεων στο περιβάλλον, τη στήριξη των νέων γεωργών για τη δημιουργία βιώσιμων αγροτικών εκμεταλλεύσεων ή και επιχειρήσεων με διαφοροποιημένη οικονομική βάση και γενικότερα των νέων κατοίκων της υπαίθρου που επιθυμούν να ξεκινήσουν νέα επιχειρηματική δραστηριότητα ή να καταστήσουν ανταγωνιστικότερη την υφιστάμενη, την ενίσχυση δεσμών του αγροτικού τομέα με τον τουρισμό και τον πολιτισμό, με στόχο την ανάπτυξη ενιαίου τουριστικού προϊόντος το οποίο να αντανακλά την ελληνική κουλτούρα και παράδοση.

Επίσης, ιδιαίτερη σημασία θα δοθεί στην ανταγωνιστικότητα των ΜΜΕ στον τομέα της αλιείας με την αύξηση της προστιθέμενης αξίας των αλιευτικών προϊόντων και την ενίσχυση των υδατοκαλλιεργειών για την παραγωγή ειδών με εμπορική αξία ενσωματώνοντας ΤΠΕ, προωθώντας την καινοτομία σε όλη την αλυσίδα αξίας και ενισχύοντας τις συνεργασίες μεταξύ επιχειρήσεων των τομέων αλιείας και υδατοκαλλιέργειας και φορέων παροχής υπηρεσιών έρευνας, τεχνολογικής ανάπτυξης και καινοτομίας, τη στήριξη δραστηριοτήτων φιλικών προς το περιβάλλον, με τη χρήση οικολογικών μεθόδων διαχείρισης και συστημάτων ελέγχου, καθώς και μετατροπή-ίδρυση μονάδων βιολογικής υδατοκαλλιέργειας και στη βελτίωση της οργάνωσης των αγορών προϊόντων αλιείας και υδατοκαλλιέργειας.

Κύρια αποτελέσματα ανά Ταμείο

Τα αναμενόμενα αποτελέσματα όσον αφορά την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων είναι δυνατό να συνοψισθούν ως ακολούθως:

ΕΤΠΑ:
-Βελτίωση των δεικτών εξωστρέφειας της ελληνικής οικονομίας
-Αύξηση παραγωγικών επενδύσεων σε επιλεγμένους εμπορεύσιμους τομείς μέσω καινοτόμων προϊόντων και υπηρεσιών
-Αύξηση απασχόλησης στις ΜΜΕ
-Αναβάθμιση της ναυτιλιακής συστάδας του Πειραιά σε διεθνές ναυτιλιακό κέντρο και άλλης συστάδας, με κέντρο τη Θεσσαλονίκη
-Αύξηση αριθμού επιχειρήσεων με δραστηριότητες σε πεδία του θεματικού τουρισμού.

ΕΓΤΑΑ:
-Αύξηση των γεωργικών εκμεταλλεύσεων που αναδιαρθρώνονται ή/και βελτιώνουν τις συνολικές τους επιδόσεις, με έμφαση στην καινοτομία, στην προστασία του περιβάλλοντος και στην παραγωγή ανταγωνιστικότερων αγρο-διατροφικών προϊόντων
-Αύξηση του φυσικού και οικονομικού μεγέθους των γεωργικών εκμεταλλεύσεων
-Αύξηση των δεικτών εξωστρέφειας των ελληνικών αγροτικών προϊόντων
-Αύξηση των νέων απασχολούμενων στις αγροτικές περιοχές
-Αύξηση του σχηματισμού παγίου κεφαλαίου στο αγροδιατροφικό σύστημα, κυρίως από «νέους επιχειρηματίες»
-Αύξηση του ποσοστού των γεωργικών εκμεταλλεύσεων που συμμετέχουν σε συστήματα ποιότητας
-Αύξηση του ποσοστού των γεωργικών εκμεταλλεύσεων που συμμετέχουν σε συνεργατικά συστήματα ομάδων παραγωγών και διεπαγγελματικών οργανώσεων

ΕΤΘΑ
-Αύξηση των επενδύσεων για βελτίωση της απόδοσης και της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων στους τομείς της αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας
-Βελτίωση της ποιότητας και της προστιθέμενης αξίας των προϊόντων αλιείας και υδατοκαλλιέργειας και βελτίωση της οργάνωσης της αγοράς -Αύξηση του αριθμού των επιχειρήσεων που επενδύουν στην καινοτομία αναπτύσσοντας νέα ή βελτιωμένα προϊόντα, διαδικασίες & τεχνικές, συστήματα διαχείρισης & οργάνωση