Δημιουργία δικτύου δήμων για την ανάδειξη θέσεων απολιθωμένων σπονδυλοζώων με συμμετοχή του δήμου μας

Μετά από πρωτοβουλία του Δήμου Ραφήνας-Πικερμίου προσκλήθηκαν και πραγματοποιήθηκε την Δευτέρα 6 Φεβρουαρίου 2017 στη Ραφήνα, η πρώτη συνάντηση εργασίας των Δήμων Αγίων Αναργύρων, Μαντουδίου Λίμνης Αγίας Άννας, Μεγαλόπολης, Ρεθύμνου, Τήλου και Ραφήνας-Πικερμίου. Αντικείμενο της συνάντησης τα επόμενα βήματα για την δημιουργία Δικτύου Δήμων για την Ανάδειξη Θέσεων Απολιθωμένων Σπονδυλόζωων, με στόχο τη στενή συνεργασία τους σε θέματα που σχετίζονται με τον μοναδικό παλαιοντολογικό πλούτο των περιοχών τους, την προστασία τους, την μελέτη τους, την ανάδειξη τους και την προβολής τους στο κοινωνικό σύνολο.

Συνοπτική αναφορά για τους παραπάνω Δήμους σχετικά με το θέμα:

Δήμος Αγίων Αναργύρων

Στους Αγίους Αναργύρους λειτουργεί Μουσείο Φυσικής Ιστορίας με απολιθώματα και ορυκτά. Το 2015 ξεκίνησε η προσπάθεια βελτίωσης και εμπλουτισμού του τοπικού Μουσείου με την υποστήριξη του ΕΚΠΑ αλλά και προσπάθεια για συλλογή Απολιθωμένων Θηλαστικών από την περιοχή. Ανάμεσα στα απολιθώματα της περιοχής συμπεριλαμβάνεται ένας μεγαλόσωμος πίθηκος, παγκοσμίου ενδιαφέροντος, ο Graecopithecus freibergi. Το σημαντικότατο αυτό εύρημα της Δυτικής Αττικής βρίσκεται σήμερα στην Γερμανία. Συλλέχτηκε στις μειοκαινικές αποθέσεις της Δυτικής Αττικής κατά τη διάρκεια του Β Παγκόσμιου Πολέμου.

Δήμος Μαντουδίου Λίμνης Αγίας Άννας

Στον Δήμο Μαντουδίου Λίμνης Αγίας Άννας υπάγεται το χωριό Κερασιά όπου από το 1992 το ΕΚΠΑ με την υποστήριξη φορέων της τοπικής αυτοδιοίκησης έχει πραγματοποιήσει κατ΄ επανάληψη παλαιοντολογικές ανασκαφές. Η τελευταία ανασκαφή πραγματοποιήθηκε από το ΕΚΠΑ το Ιούνιο του 2015. Τα τοπικά ευρήματα είναι παρόμοια σε γεωλογική ηλικία και πλούτο με τα ευρήματα Πικερμίου και δίνουν σημαντικές απαντήσεις για την εξάπλωσή της πικερμικής πανίδας στον Ελληνικό χώρο. Στην ευρύτερη περιοχή υπάρχει και απολιθωμένο δάσος ενώ η Κερασιά φιλοξενεί μικρό Μουσείου όπου παρουσιάζονται ορισμένα από τα απολιθωμένα θηλαστικά της περιοχής. Ανάμεσά τους ξεχωρίζει ένα μοναδικό κρανίο Ακερόρινου, Acerhorinus neleus. Το τοπικό Μουσείο υλοποιήθηκε από το ΕΚΠΑ το 2006 με την υποστήριξη της Νομαρχίας Ευβοίας, ενώ ο Δήμος φιλοδοξεί να δημιουργηθεί στην περιοχή γεωπάρκο της Unesco.

Δήμος Μεγαλόπολης

Στον Δήμο Μεγαλόπολης το ΕΚΠΑ πραγματοποιεί ανασκαφές από το 1902. Στην περιοχή έχουν εντοπιστεί απολιθώματα γιγαντιαίων απολιθωμένων ελεφάντων ιπποπόταμων, ελαφιών, βοοειδών, χοίρων, σαρκοφάγων κλπ. πλειστοκαινικής ηλικίας. Οι ελέφαντες Μεγαλόπολης ήταν γνωστοί από την αρχαιότητα και υποχρέωσαν τον Παυσανία να ομιλεί για γιγαντομαχίες. Στο Ίσιωμα Καρυών λίγα χιλιόμετρα έξω από τη Μεγαλόπολη δημιουργήθηκε το 2013 ενημερωτικός σταθμός και εργαστήριο υποστήριξης των δραστηριοτήτων της ερευνητικής ομάδας του ΕΚΠΑ. Η ανέγερση τοπικού Παλαιοντολογικού Μουσείου θα ξεκινήσει σύντομα στον Άγιο Ιωάννη .

Δήμος Ραφήνας Πικερμίου

Στην περιοχή Πικερμίου εντοπίστηκε το 1835 πλούσια πανίδα απολιθωμένων θηλαστικών ηλικίας 7.000.000 ετών, με προβοσκιδωτά, καμηλοπαρδάλεις, βοοειδή, χοίρους, ελάφια, ρινόκερους, ιππάρια, αιλουροειδή ύαινες, στρουθοκαμήλους, γιγαντιαίες χελώνες, μικρούς πιθήκους Μesopithecus pentelicus και πολλά άλλα είδη. Ο Δήμος Ραφήνας Πικερμίου με επαναλαμβανόμενες αποφάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου στηρίζει τα τελευταία χρόνια τις παλαιοντολογικές ανασκαφές που υλοποιούνται από το ΕΚΠΑ. Στο Πικέρμι λειτουργεί από το 2010 μικρή τοπική παλαιοντολογική έκθεση – Μουσείο καθώς και εργαστήριο συντήρησης. Ο Δήμος προωθεί σήμερα με όλα τα διαθέσιμα μέσα την δημιουργία ενός σύγχρονου Παλαιοντολογικού Πάρκου έκταση περίπου 150 στρεμμάτων για την ανάδειξη της ονομαζόμενης από ξένους ερευνητές Ακρόπολης της Παλαιοντολογίας. Η τελευταία ανασκαφή στο Πικέρμι πραγματοποιήθηκε τον Σεπτέμβριο – Οκτώβριο του 2016. Δυστυχώς από το 1835 μέχρι και το 1932 έχουν εξαχθεί από την Ελλάδα τεράστιες παλαιοντολογικές πικερμικές συλλογές που κοσμούν δεκάδες Μουσεία του εξωτερικού. Το 1984 με απόφαση του ΚΑΣ, η ευρύτερη περιοχή των παλαιοντολογικών ανασκαφών κηρύχτηκε προστατευόμενη ζώνη.

Δήμος Ρεθύμνου

Ο Δήμος Ρεθύμνου φιλοξενεί στα παράκτια σπήλαια ένα μοναδικό Παλαιοντολογικό Θησαυρό, μικρό τμήμα του οποίου εκτίθεται στο Παλαιοντολογικό Μουσείο Ρεθύμνου, που λειτουργεί ως παράρτημα του Μουσείου Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας της Κηφισιάς. Το τοπικό Μουσείο υλοποιήθηκε από το ΕΚΠΑ στα πλαίσια του ΠΕΠ Κρήτης το 2008 – 2009. Το Ρέθυμνο έχει την τύχη να φιλοξενεί την πλουσιότερη συνάθροιση παλαιοντολογικών θέσεων με ενδημικά Θηλαστικά στη Μεσόγειο. Ιδιαίτερη παρουσία στο Μουσείο έχουν οι κρητικοί ενδημικοί νάνοι ελέφαντες και τα πολύμορφα ενδημικά ελάφια της περιοχής. Χαρακτηριστικό είδος του Ρεθύμνου είναι το μοναδικό στο κόσμο, μικρόσωμο ελάφι με τα ροπαλόμορφα κέρατα που είναι γνωστό ως Candiacervus ropalophorus.

Δήμος Τήλου

Η Τήλος, το μικρό νησί της άγονης γραμμής, είναι γνωστό από το 1971 ως τόπος στον οποίο έζησαν οι τελευταίοι Ευρωπαϊκοί ελέφαντες, ο Elephas tiliensis, που εξαφανίστηκαν μόλις πριν από 4.000 – 3.500 χρόνια. Το 2016 εγκαινιάστηκε στο ΕΚΠΑ, στο Μουσείο Παλαιοντολογίας και Γεωλογίας προσωρινή έκθεση, με μια μοναδική για τα ευρωπαϊκά δεδομένα 3D σκελετική αναπαράσταση του Elephas tiliensis, που υλοποιήθηκε σε συνεργασία με το ΕΜΠ. Στο Μεγάλο Χωριό Τήλου λειτουργεί από το 1994 μικρή τοπική παλαιοντολογική έκθεση ενώ καταβάλλονται προσπάθειες εξασφάλισης πόρων για την ολοκλήρωση του νέου εκθεσιακού χώρου που υπάρχει δίπλα στο σπήλαιο Χαρκαδιό. Παράλληλα αναζητούνται πόροι και την μεταφορά της έκθεσης με τον 3D ελέφαντα στο νησί και την οριστική διαμόρφωση του νέου εκθεσιακού χώρου. Κυριότερος χρηματοδότης των εργασιών στη Τήλο από το 1992 και μετά είναι το Υπ. Αιγαίου.

Οι Παλαιοντολογικές ανασκαφές και οι τοπικές εκθέσεις στις ανωτέρω περιοχές έχουν υλοποιηθεί αφ΄ενός μεν με την υποστήριξη των ανωτέρω Δήμων και αφ΄ ετέρου του Ειδικού Λογαριασμού Κονδυλίων έρευνας του ΕΚΠΑ με επιστημονικό υπεύθυνο τον τ. Καθηγητή Παλαιοντολογίας – Στρωματογραφίας, Γεώργιο Θεοδώρου μέλους της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Επιστημών και Τεχνών και συμβούλου του Δήμου Ραφήνας-Πικερμίου σε θέματα Παλαιοντολογίας. Στις εργασίες αυτές έχουν συμμετάσχει πολλές δεκάδες φοιτητές των τμημάτων Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος, Βιολογίας, Συντήρησης και Μουσειολογίας, έχουν πραγματοποιηθεί δεκάδες δημοσιεύσεις και ανακοινώσεις σε διεθνή συνέδρια, μεταπτυχιακές εργασίες και διδακτορικές διατριβές από πρώην φοιτητές ορισμένοι από τους οποίους σήμερα κατέχουν θέσεις ΔΕΠ σε ΑΕΙ ή εργάζονται σε υπουργεία κλπ.

Στη συνάντηση της ομάδας εργασίας με θέμα τη σύνταξη του Καταστατικού του Δικτύου συμμετείχαν: ο Δήμαρχος Μαντουδίου Λίμνης Αγίας Άννας κ. Χρήστος Καλυβιώτης, ο Αντιδήμαρχος Ρεθύμνου κ. Μίνως Αλεφαντινός, ο Δήμαρχος Ραφήνας-Πικερμίου κ. Βασίλειος Πιστικίδης, οι Αντιδήμαρχοι Ραφήνας-Πικερμίου κ. Ευάγγελος Μπουρνούς και Γεώργιος Κοκκόλης καθώς και ο τ. Καθηγητής Παλαιοντολογίας – Στρωματογραφίας ΕΚΠΑ κ. Γεώργιος Θεοδώρου.