Η Χάρτα των Βιο-Δήμων

Πριν από 27 περίπου χρόνια συντασσόταν η περίφημη Τοπική Ατζέντα 21. Η οικολογική κρίση και τα επακόλουθα της είχαν φέρει στο προσκήνιο την έννοια της «βιώσιμης ανάπτυξης», ή της ανάπτυξης μέσω ενός σφαιρικού προγραμματισμού, συνδεδεμένου με τις κοινωνικές, τις οικονομικές και τις περιβαλλοντικές συνιστώσες της ποιότητας ζωής και την ανάγκη ανάληψης πρωταγωνιστικού ρόλου από την τοπικότητα για την αντιμετώπιση τους.

Η Τοπική Ατζέντα 21 αποτέλεσε την πρώτη πρόταση συγκροτημένου μοντέλου τοπικότητας και τοπικής αυτοδιοίκησης από αυτή την οπτική, οικολογική, γωνία. Η ενεργειακή εξοικονόμηση και η παραγωγή της απαιτούμενης ενέργειας, η εξοικονόμηση υδάτινων πόρων, η ολική, οικολογική, διαχείριση του ανθρωπογενούς περιβάλλοντος και ένα οικολογικά «υπεύθυνο» στυλ διαχείρισης και διαβίωσης - εκμηδενισμός των απόβλητων, «υπεύθυνη» κατανάλωση, μεταλλαγή του κύκλου παραγωγής- κατανάλωσης κ.λ.π. – τέθηκαν κάτω από την καινοτομική οπτική γωνία της συμμετοχικής διαχείρισης των «κοινών».


Η εφαρμογή της Τοπικής Ατζέντα 21 εκκίνησε άμεσα με πρωτοβουλία μίας πλειάδας τοπικών αυτοδιοικήσεων - περισσότερες από 5.000 ανά τον κόσμο έως το 2001, εκ των οποίων οι 800 στην Ιταλία - για να αποδειχθεί γρήγορα περισσότερο «άσκηση επί χάρτου» παρά καθημερινή πρακτική. Ίσως λόγω της απαιτούμενης γραφειοκρατίας, ίσως γιατί η ερμηνεία της «βιώσιμης ανάπτυξης» στόχευσε περισσότερο στο πεδίο της ανάπτυξης και λιγότερο σε εκείνο των περιβαλλοντικών και κοινωνικών συνιστωσών της κρίσης που καλούνταν να αναπροσανατολίσει. Ίσως γιατί το μοντέλο τοπικότητας και τοπικής αυτοδιοίκησης το οποίο σκιαγραφούσε παρέμενε ακόμη ένα «ανοικτό», γραμμικό, μοντέλο, όπως εκείνο της κλασικής ανάπτυξης και όχι το «κλειστό» μοντέλο «αυτο-βιωσιμότητας» που απαιτούσαν και απαιτούν ακόμη οι περιστάσεις.

27 χρόνια μετά την σύνταξη της Τοπικής Ατζέντα 21 η προοδευτική επιβάρυνση της οικολογικής και της κοινωνικο-οικονομικής κρίσης, φέρει σταθερά την κουλτούρα της τοπικότητας στην υιοθέτηση ενός νέου, υποχρεωτικά «ολοκληρωμένου», μοντέλου τοπικής αυτοδιοίκησης, βασισμένου ως επί το πλείστον σε ποιοτικά-οικολογικά κριτήρια «ήθους» και αρχών διαχείρισης, μέσων και εργαλείων. Ενός μοντέλου περιβαλλοντικά ισορροπημένου χάριν της ανάδειξης της τοπικότητας σε περιουσιακό αγαθό, της πριμοδότησης της διαχειριστικής ικανότητας της τοπικής κοινωνίας, της υιοθέτησης της συμμετοχικής διακυβέρνησης και της αποδοχής της αρχής της «αυτο-βιωσιμότητας», ή σχέσης αυτάρκους και οικολογικά ισορροπημένης συνέργειας μεταξύ χώρου και τοπικής κοινωνίας.

Το νέο μοντέλο της τοπικής αυτοδιοίκησης αναπτύσσεται βαθιά στην σφαίρα της οικολογίας και της κουλτούρας «βιο-», στην σφαίρα των συστημάτων «closed loop», της πολιτικής και διαχειριστικής αυτονομίας, της αμοιβαιότητας και της «οικονομίας των ορίων», ή «οικονομίας κλίμακας». Θεμελιώδης του αρχή το «μέτρο», βασικά του εργαλεία οι περίφημες 8 αρχές της οικολογικής «αυτο-βιωσιμότητας» και στόχος του ο προοδευτικός μηδενισμός του «οικολογικού αποτυπώματος» της τοπικότητας μέσω της βελτιστοποίησης του «συμμετοχικού αποτυπώματος» της τοπικής κοινωνίας. Απώτερος σκοπός, η επίτευξη του υψηλότερου δυνατού βαθμού ποιότητας ζωής στα πλαίσια της ισορροπίας των τοπικών οικοσυστημάτων.
α). Το «μέτρο» αποτελεί στάση ζωής, ατομική και συλλογική, μείωση της ζήτησης και πνεύμα δίκαιης «οικονομίας». Αποτελεί την ικανότητα διάκρισης του καλύτερου από το περισσότερο και της ποσότητας από την ποιότητα, που επιτρέπει την ορθολογική διάρθρωση μεθόδων οργάνωσης της συλλογικότητας, έτσι ώστε να εξασφαλίζεται το δικαίωμα ικανοποίησης των αναγκών όλων με την ελάχιστη δυνατή κατανάλωση πόρων και την ελαχιστοποίηση της σπατάλης.
β). Οι 8 αρχές της οικολογικής «αυτο-βιωσιμότητας», οριοθετούν το πεδίο μεταλλαγής των εσωτερικών και εξωτερικών οικονομιών των συμβατικών μοντέλων τοπικής αυτοδιοίκησης σε πολιτική καινοτομία και οικονομική αυτονομία, ή στους βασικούς χαρακτήρες ενός «ολοκληρωμένου» μοντέλου «βιο-».
• «Επανεκτίμηση» συστημικών αξιών και αξιών που έχουν περάσει στην λήθη - τοπικότητα έναντι στην παγκοσμιοποίηση, αυτονομία έναντι της ετερονομίας, αξία της σχέσης έναντι της υλικότητας κ.λ.π.
• «Επανορισμός» εννοιών από την οπτική της «αυτό-βιωσιμότητας» έτσι ώστε να ανακτήσουν την πραγματική τους αξία.
• «Αναδιοργάνωση», ή επαναπροσδιορισμός οικονομίας, δομών και διαδικασιών, σε σχέση με τις υιοθετούμενες αξίες.
• «Αναδιανομή» πόρων, σχέσεων και δικαιωμάτων.
• «Τοπικοποίηση», ή εστίαση δράσεων και δραστηριοτήτων στα πλαίσια της τοπικότητας, ή/και σε τοπική κλίμακα - οικονομία, πολιτική, πολιτισμικές διαστάσεις κ.λ.π.
• «Μείωση» κατανάλωσης πόρων και δραστηριοτήτων στα πλαίσια μιας στοχευμένης ισορροπίας μεταξύ του κοινωνικού, του ανθρωπογενούς και του φυσικού περιβάλλοντος.
• «Επανάχρηση» αντί της συνεχούς συσσώρευσης.
• «Ανακύκλωση» πόρων και υπολοίπων διεργασιών.
γ). Το «οικολογικό αποτύπωμα» συνιστά το μέγεθος των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των ανθρώπινων δραστηριοτήτων, ή την πίεση ανάληψης και απορρόφησης αποβλήτων που ασκούν στους φυσικούς πόρους. Το στοίχημα του αυτοδιοικητικού μοντέλου «βιο-» είναι ο προοδευτικός μηδενισμός του παράλληλα με την επίτευξη του υψηλότερου δυνατού βαθμού ποιότητας ζωής.
δ). Το «συμμετοχικό αποτύπωμα» περιγράφει τον βαθμό συμμετοχής στις διαδικασίες συγκρότησης προτάσεων και λήψης αποφάσεων, ή της αμφίδρομης επικοινωνίας μεταξύ των κέντρων αυτοδιοίκησης και της «οριζόντιας» διάδρασης των μελών της κοινωνικής ομάδας.

«Δεν είναι διόλου παράλογη η υπόθεση άρθρωσης μιας οικολογικής κοινωνίας βάσει ενός πλέγματος μικρο-περιφερειών μικρών δήμων, καθένας από τους οποίους συγκροτείται από ένα δήμο μικρότερων δήμων, σε διαρκή ισορροπία με το οικοσύστημα», έγραφε προ καιρού ο Μούρει Μπούχτσιν. Το σχέδιο εφαρμογής του «ολοκληρωμένου» μοντέλου «βιο-» εκκίνησε και ήδη εφαρμόζεται στο πεδίο του δήμου και της δημοτικής αυτοδιοίκησης, κυττάρου και βασικής οργανωτικής μονάδας του πλέγματος του αυτο-διοικητικού οργανισμού και τόπου άμεσης απολαβής και αξιολόγησης των αποτελεσμάτων της. Δημιουργήθηκε, έτσι, το αρχέτυπο του «Βιο-Δήμου» και, ταυτόχρονα, ο κάναβος των παρεμβάσεων, επεμβάσεων και προγραμματικών μεταλλαγών, που οριοθετούν τον μετασχηματισμό του συμβατικού μοντέλου τοπικής αυτοδιοίκησης σε ολοκληρωμένο μοντέλο «βιο-».

Βιο-Δήμος σημαίνει:
1. Υιοθέτηση των αρχών, των εργαλείων, των στόχων και των σκοπών που σηματοδοτούν και εγγυώνται την μετάβαση σε ένα «ολοκληρωμένο» μοντέλο τοπικής αυτοδιοίκησης, γνήσια οικολογικού-αυτοβιώσιμου χαρακτήρα.

Βιο-Δήμος σημαίνει:
2. Υιοθέτηση του ρυθμιστικού και του πολεοδομικού σχεδίου εν είδη «κοινωνικού συμβολαίου», στα πλαίσια μιας γνήσια συμμετοχικής διαχείρισης του χώρου της τοπικότητας, από την σκοπιά του οικο-βιοκλιματικού σχεδιασμού και της οικο-βιοκλιματικής δόμησης.
α). «Μηδέν κατανάλωση εδάφους και μηδέν τσιμεντοποίηση», ή ορθολογική διαχείριση του πολεοδομικού σχεδίου και συγκρότηση σχεδίου επανάχρησης του κτιριακού δυναμικού της τοπικής αυτοδιοίκησης, ή/και όσων κτιρίων δύναται να αποκτήσει.
β). Καταγραφή, θεσμική προστασία και ανάδειξη της ανθρωπογενούς και φυσικής κληρονομιάς της τοπικής αυτοδιοίκησης.
γ). Υιοθέτηση των πλέον προηγμένων μεθόδων αστικής αποσυμφόρησης και αστικού οικο-βιοκλιματικού σχεδιασμού στα πλαίσια των αναγκαίων νέων επεμβάσεων - υπογειοποίηση, υιοθέτηση της αρχής των πολυλειτουργικών κόμβων κ.λ.π.
δ). Αναθεώρηση των «στάνταρντ» διαμόρφωσης του δημόσιου χώρου στα πλαίσια των αρχών της «πόλης για το παιδί», της «πόλης για την τρίτη ηλικία» και της «πόλης για τα ΑΜΕΑ».
ε). Υιοθέτηση των «στάνταρντ» αστικού εξοπλισμού.
ζ). Υιοθέτηση του θεσμού των αρχιτεκτονικών διαγωνισμών στα πλαίσια της υλοποίησης των δημόσιων έργων – όπου προβλέπεται ή/και απαιτείται.
η). Προοδευτική αποσφράγιση του εδάφους, όπου είναι δυνατόν και χρήση ψυχρών, υδατοδιαπερατών, βιο-υλικών για την κάλυψη όπου απαιτείται.
θ). Υιοθέτηση φυσικών βιο-υλικών, κατά προτίμηση τοπικής προέλευσης, για κάθε επέμβαση σε κοινόχρηστο, δημόσιο, χώρο.
ι). Προγραμματική μείωση της φωτιστικής μόλυνσης.

Βιο-Δήμος σημαίνει:
3. Εύρωστη ενεργειακή πολιτική και άψογη ενεργειακή απόδοση της αυτοδιοικητικής μηχανής, σύμφωνα με την αρχή «πρώτα μείωση της ζήτησης και μετά διαφοροποίηση της προσφοράς», σε όλα τα επίπεδα της τοπικής αυτοδιοίκησης, - δημόσιος φωτισμός, δημόσια κτίρια, δημόσιοι ανοικτοί χώροι - δρόμοι, πλατείες, ελεύθεροι χώροι κ.λ.π.
α). Σύνταξη «Ειδικού Δημοτικού Ρυθμιστικού για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας», σε σχέση με το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο, με στόχο τον καθορισμό των δυνατοτήτων εφαρμογής τους στα όρια της τοπικής αυτοδιοίκησης.
β). Εφαρμογή ανανεώσιμων πηγών ενέργειας – φωτοβολταικών, μικρο-ανεμογεννητριών κ.λ.π. - σε όλο το περιουσιακό δυναμικό της τοπικής αυτοδιοίκησης.
γ). Αντικατάσταση όλων των λαμπτήρων των σηματοδοτών και των σημείων δημόσιου φωτισμού της με λαμπτήρες που επιτρέπουν εξοικονόμηση ενέργειας της τάξης του 80-88% - σε αυτή την περίπτωση παραγόμενης με χρήση φωτοβολταικών στοιχείων.
δ). Προοδευτική μετατροπή των οχημάτων της τοπικής αυτοδιοίκησης από βενζινοκίνητα σε κινούμενα με χρήση αερίου.
ε). Υποστήριξη της ενεργειακής εξοικονόμησης, σε ιδιωτικό επίπεδο, μέσω της σύνδεσης του ύψους των δημοτικών τελών με την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων.

Βιο-Δήμος σημαίνει:
4. Αποτελεσματική πολιτική και απόδοση της αυτοδιοικητικής μηχανής στο πεδίο της εξοικονόμησης και της άριστης χρήσης των υδάτινων πόρων.
α). Εφοδιασμός όλων των έργων, ιδιοκτησίας της αυτοδιοίκησης, με συστήματα συλλογής όμβριων και ανακύκλωσης του χρησιμοποιούμενου νερού.

Βιο-Δήμος σημαίνει:
5. «Οικολογία» της κίνησης, της μετακίνησης και των μεταφορών» .
α). Κατάρτιση διατροπικού ρυθμιστικού της κίνησης, της μετακίνησης και των μεταφορών σε όλη την επικράτεια της αυτοδιοίκησης, μέσω της οργάνωσης διαδρομών αποκλειστικής κυκλοφορίας δημοτικών, συλλογικών και οικολογικών μέσων μεταφοράς, της αυτοκίνησης των κατοίκων, ποδηλατοδρόμων, πεζοδρόμων, «έξυπνων» διαβάσεων πεζών και ενός περιφερειακού, διατροπικού, δημοτικού δικτύου σημείων στάθμευσης.
- Πεζοδρόμηση του κέντρου του δήμου και δημιουργία δικτύου πεζοδρόμων μεταξύ των σημαντικότερων σημείων δημόσιου ενδιαφέροντος.
- Δημιουργία δικτύου κυκλοφορίας ΑΜΕΑ σε όλη την έκταση της τοπικής αυτοδιοίκησης.
- Έμφαση στην αποκλειστική κυκλοφορία δημοτικών, συλλογικών και οικολογικών, μέσων μεταφοράς στο κέντρο του δήμου.
- Δημιουργία δικτύου ποδηλατοδρόμων μεταξύ των σημαντικότερων σημείων δημόσιου ενδιαφέροντος.
- Δημιουργία διατροπικών σημείων στάθμευσης ποδηλάτων σε νευραλγικά σημεία του δικτύου ποδηλατοδρόμων.
- Σύνταξη ρυθμιστικού «έξυπνων» διαβάσεων διέλευσης πεζών.
β). Υιοθέτησης καινοτόμων εργαλείων, μείωσης της αυτοκίνησης, όπως το «car sharing» ή/και το «bike sharing».
γ). Καθορισμός του οραρίου ανεφοδιασμού των επιχειρήσεων σε όλη την έκταση της τοπικής αυτοδιοίκησης.
δ). Σύνδεση του ύψους των δημοτικών τελών με την κατοχή ιδιωτικού οχήματος.
ε). Σύσταση υπηρεσίας «mobility management».

Βιο-Δήμος σημαίνει:
6. «Αστική αναδάσωση» με την μορφή «οικολογικού δικτύου» σε αστικό περιβάλλον - «πράσινη υποδομή» - με πολλαπλά οφέλη.
α). Σημαντική μείωση των ενεργειακών αναγκών και της ενεργειακής κατανάλωσης του δομημένου περιβάλλοντος.
β). Σημαντική μείωση της ηχορύπανσης.
γ). Ενίσχυση, ή και επάνοδος, της βιοποικιλότητας σε αστικό περιβάλλον, μέσω του δικτύου των διαδρόμων όσμωσης αστικού και φυσικού-περιστικού περιβάλλοντος.
δ). Δημιουργία ανανεώσιμης πηγής σημαντικών ποσοτήτων οργανικού υλικού για παραγωγή κομπόστ, βιο-αερίου και ηλεκτρικού ρτεύματος.
ε). Σημαντική αισθητική αναβάθμιση του ανθρωπογενούς περιβάλλοντος.

Βιο-Δήμος σημαίνει:
7. «Κανένας κάδος απορριμμάτων στον δρόμο», ή άμεση κατάρτιση προγράμματος προοδευτικής υιοθέτησης του συστήματος ξεχωριστής συλλογής των απορριμμάτων «πόρτα-πόρτα». Το πρόγραμμα αυτού του τύπου σημαίνει την συλλογή των οργανικών απορριμμάτων από την ίδια την αυτοδιοικητική αρχή και την χρησιμοποίηση τους, μαζί με τα προϊόντα συντήρησης του αστικού πράσινου, για την παραγωγή κομπόστ ή και βιο-αερίου για κίνηση, θέρμανση ή και παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.
Το πρόγραμμα οφείλει να συνοδεύεται από μία σειρά υποστηρικτικών δράσεων, που βαίνουν από τις εκτεταμένες καμπάνιες πληροφόρησης και πριμοδότησης, σχετικές με την μείωση των απορριμμάτων και των συσκευασιών, έως την υιοθέτηση της «οικο-ανταλλαγής», την επιβράβευση των «οικο-λαϊκών» και των «οικο-εκδηλώσεων» και την εφαρμογή ενός προγράμματος «Αγορά Τελευταίας Στιγμής» - συλλογή απoύλητων προϊόντων, δίχως εμπορική αξία και διάθεση τους σε Συλλόγους ή Ιδρύματα που συνδράμουν έχοντες ανάγκη.

Βιο-Δήμος σημαίνει:
8. Μεταλλαγή του τοπικού παραγωγικού- καταναλωτικού κύκλου στα πλαίσια της αρχής «κατανάλωση από μηδέν απόσταση».

Βιο-Δήμος σημαίνει:
9. Κατάρτιση προγράμματος υιοθέτησης «πράσινων» προμηθειών, ή κοινωνικά και περιβαλλοντικά «υπεύθυνων» προμηθειών, σε όλους τους τομείς της αυτοδιοικητικής διαχείρισης - «Green Public Procurement». Το πρόγραμμα αυτού του τύπου σημαίνει σύνταξη και εφαρμογή αυστηρά οικολογικών προδιαγραφών στις προμήθειες αγαθών και υπηρεσιών, σαν απαραίτητη προϋπόθεση σημαντικής μείωσης του τοπικού οικολογικού αποτυπώματος, σημαντικής συνδρομής στην παγίωση μιας «υπεύθυνης» οικονομίας και υπεύθυνο δείγμα υπεύθυνης στάσης απέναντι στο οικολογικό πρόβλημα. Για κάθε προμήθεια, προϊόντων ή υπηρεσιών- από την αγορά προϊόντων καθαριότητας έως την ανάθεση έργων - λαμβάνονται υπόψη όλες οι οπτικές που συνδέονται με την παραγωγή τους, την παροχή τους, την χρήση τους, την παραγωγή αποβλήτων, την δυνατότητα επανάχρησης, η ανακύκλωσης, ή και τις συνθήκες κάτω από τις οποίες παράγονται και διακινούνται.

Βιο-Δήμος σημαίνει:
10. Μεταλλαγή της αυτοδιοικητικής μηχανής από ενδιάμεσο παράγοντα διανομής χρήματος σε παραγωγό χρήματος στην κατεύθυνση της αυτονομίας και της «αυτο-βιωσιμότητας» της τοπικής κοινωνίας.
α). Σύσταση δημοτικών ή συνεργατικών, διαδημοτικών, Εταιρειών Ενεργειακών Υπηρεσιών στο πεδίο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, οι οποίες χρηματοδοτούν και υλοποιούν την ενεργειακή αναβάθμιση, ή και μεταλλαγή, σε ιδιωτικό και δημόσιο επίπεδο, αποζημιωνόμενες μέσω του διαχρονικού κέρδους που επιφέρει η παρέμβαση στον εντολοδόχο - «Third Party Financing».
β). Σύσταση δημοτικής ή συνεργατικής, διαδημοτικής, μικρο-μονάδας κομποστοποίησης των οργανικών απορριμμάτων - οικιακών και προϊόντων συντήρησης του πράσινου - ή και μονάδας παραγωγής βιοαερίου για καύσιμο, παραγωγή θερμότητας ή και ηλεκτρισμού.

Βιο-Δήμος σημαίνει:
11. «Οικο-αλφαβητισμός» της τοπικής κοινωνίας και των θεσμικών της εκπροσώπων, με στόχο την παιδεία σε ένα αυτο-βιώσιμο στυλ ζωής και την προώθηση του οικολογικού, «αυτο-βιώσιμου» , παραδείγματος που θα συσχετίζει την «εμπειρία» με τις πλέον προχωρημένες τάσεις της κουλτούρας και της επιστήμης και την μεγάλη κληρονομιά γνώσης που διαφυλάσσει το παρελθόν μας.

Βιο-Δήμος σημαίνει:
12. Άμεση αποδοχή του ρόλου της ελεύθερης πρόσβασης στην πληροφόρηση του διαδικτύου στα πλαίσια της προοδευτικής κατάκτησης μιας γνήσια «συμμετοχικής δημοκρατίας».
α). Παροχή ψηφιακής σύνδεσης σε όλα τους δημότες.
β). Δωρεάν παροχή σύνδεσης ίντερνετ wi-fi σε όλη την χωρική οντότητα της αυτοδιοίκησης.
γ). Δημιουργία δικτυακού τόπου ανεύρεσης τηλε-εργασίας.

Βιο-Δήμος σημαίνει:
13. Διαρκής, παραδειγματική, παρότρυνση του πολίτη και της τοπικής κοινωνίας στην υιοθέτηση ενός «άλλου» στυλ ζωής, γνήσια ανταποκρινόμενου στην δραματική προβληματική της εξοικονόμησης πόρων και της εξοικονόμησης ενέργειας, της ουσιαστικής μείωσης των αποβλήτων και της περιβαλλοντικής μόλυνσης, ενός στυλ καταναλωτικά «υπεύθυνου», συνδυασμού σημαντικής οικονομίας και ουσιαστικής βελτίωσης της ποιότητας ζωής.

Βιο-Δήμος σημαίνει:
14. «Εύρωστη Δημοκρατία», ή διαρκής συμμετοχή στην διαμόρφωση και στην λήψη των αποφάσεων.
α). Σύνταξη νέου «δημοτικού καταστατικού» στην κατεύθυνση μίας γνήσια συμμετοχικής διαχείρισης και λειτουργίας.
β). Σύγκλιση συμμετοχικής «συντακτικής συνέλευσης» για την κοινωνική παραγωγή κάθε σημαντικής μεταλλαγής του μοντέλου αυτοδιοίκησης.
γ). Υιοθέτηση του μοντέλου του «συμμετοχικού προϋπολογισμού».
δ). Υιοθέτηση της αρχής της δημοσιοποίησης του ετήσιου προϋπολογισμού και του ετήσιου απολογισμού.
ε). Παροχή όσων δημοτικών υπηρεσιών το επιτρέπουν και μέσω διαδικτύου.
ζ). Θεσμική κατοχύρωση της ενεργής συμμετοχής των πολιτών στις συνεδριάσεις των αυτοδιοικητικών συμβούλιων.
η). Μετάδοση μέσω webTV όλων των συνεδριών των αυτοδιοικητικών συμβουλίων και κάθε συνεδρίας των αυτοδιοικητικών αρχών.

Βιο-Δήμος σημαίνει:
15. Μεταλλαγή της τοπικής αγοράς εργασίας μέσω της δημιουργίας «πράσινων» θέσεων εργασίας, σαν αποτέλεσμα της υιοθέτησης του «ολοκληρωμένου» μοντέλου τοπικής αυτοδιοίκησης «βιο-».

Βιο-Δήμος σημαίνει:
16. Θεσμοθέτηση πρωτοβουλιών, όπως η «τράπεζα χρόνου», οι «αστικοί κήποι», ή και η «αλληλέγγυα οικονομία», που ενισχύουν σημαντικά την συνοχή της τοπικής κοινωνίας, την τοπική οικονομία και την αύξηση της ποιότητας ζωής.

Βιο-Δήμος σημαίνει:
17. Υιοθέτηση της διαδικασίας απονομής βραβείων στις κατοικίες ή και στις επιχειρήσεις που αριστεύουν στο πεδίο της απόκτησης οικολογικού προφίλ – ενεργειακή εξοικονόμηση, εξοικονόμηση υδάτινων πόρων, διαχείριση απορριμμάτων, αριθμός οχημάτων κ.λ.π.

Βιο-Δήμος σημαίνει:
18. «πράσινο» - Για την Οικολογία», πέραν της προβληματικής της «πράσινης» ανάπτυξης, στα όρια μιας γνήσια από-αναπτυξιακής πολιτικής, για μία τοπικότητα «αυτόνομη» και «οικονομική», ή οικολογικά «αυτο-βιώσιμη».

Οι καιροί των «υποσχέσεων», των δικαιολογιών και της επίπλαστης «αναπτυξιακής ευμάρειας», έχουν παρέλθει από πολλού για την συντριπτική πλειοψηφία των τοπικών κοινωνιών και των αυτοδιοικήσεων που εκλέγουν, τουλάχιστον της δυτικής Ευρώπης. Και μαζί, η «πολιτική» με την οποία συνδέονται και την οποία προάγουν και η επακόλουθη αναγωγή των δικαιωμάτων σε απλή άσκηση του εκλογικού καθήκοντος και των κομμάτων, κομματικών και «πολιτικών» σε κάστα αυτό-αναφερόμενης εξουσίας.
«Βλέπω μία μόνο δυνατότητα», έγραφε πρόσφατα ο ιταλός Μπέπε Γκρίλλο αναφορικά ως προς την επιτακτική ανάγκη οικολογικού και κοινωνικού-συμμετοχικού αυτοπροσδιορισμού της τοπικότητας. «Να ξαναπάρουμε πίσω τα φυσικά μας δικαιώματα. Την γεωγραφία μας, το νερό, τον αέρα, το φως, την υγεία μας, την ελευθερία μετακίνησης, το περιβάλλον. Πράγματα που μας ανήκουν, που μας τα απαλλοτρίωσε η κοματοκρατία. Πρέπει να ξεκινήσουμε από τους δήμους. Με ένα πρόγραμμα που να προστατεύει εσάς, τα παιδιά σας, το μέλλον… Να μην επιτρέψετε ούτε για μια στιγμή να παρθεί έστω και μία απόφαση δίχως να διαβούλευση με εσάς. Και σε αυτό πρέπει να είστε ξεκάθαροι, σκληροί και αδιάλλακτοι…».