Tι συμβολίζουν τα ήθη και τα έθιμα που αναβιώνουν τις ημέρες του Πάσχα...

συντάχθηκε από Κώστας Καρνάκης

Πάσχα…

Η εποχή που τα έθιμα έρχονται πιο κοντά στην καθημερινότητα μας και μεταλαμπαδεύονται με τον πιο δυνατό τρόπο από μεγάλους σε μικρούς. Πολλοί είναι λάτρεις των εθίμων αλλά δεν γνωρίζουν όλοι την σημασία τους και τι συμβολίζει η τέλεση τους.Οι εξηγήσεις πόλλες, από σπίτι σε σπίτι από γιαγιά σε γιαγιά, από τοπική παράδοση σε τοπική παράδοση.


Τι συμβολίζουν τα κόκκινα αυγά

Στο Χριστιανισμό το βάψιμο των αυγών γίνεται πάντα τη Μεγάλη Πέμπτη και για αυτό το λόγο πολλοί την ονομάζουν Κόκκινη Πέφτη ή Κοκκινοπέφτη.Τη Μεγάλη Πέμπτη ψάλλεται και στις εκκλησίες ο Μυστικός Δείπνος, κατά τη διάρκεια του οποίου ο Χριστός προσέφερε άρτο και οίνο στους μαθητές του, συμβολίζοντας το σώμα και το αίμα Του.

Για το λόγο αυτό, έχει επιλεγεί το κόκκινο χρώμα για την βαφή των αυγών, συμβολίζοντας την κίνηση του Χριστού κατά το μυστικό Δείπνο αλλά και το αίμα Του, όταν τον λόγχισε ο Ρωμαίος στρατιώτης πάνω στον Σταυρό. Λέγεται, μάλιστα, ότι όταν οι γυναίκες διαπίστωσαν ότι ο Χριστός είχε αναστηθεί, η Μαρία Μαγδαληνή προσπάθησε να πείσει έναν Ρωμαίο στρατιώτη που δεν πειθόταν για την Ανάσταση του Κυρίου, λέγοντας: "Μπορεί από άσπρα να γίνουν κόκκινα αυτά τα αβγά; Και πράγματι έγιναν!».

Το αυγό συμβολίζει από την αρχαιότητα την ανανέωση της ζωής και το κόκκινο χρώμα το αίμα του Χριστού. Σε κάποια μέρη συνηθίζουν να τοποθετούν το πρώτο κόκκινο αυγό στο εικονοστάσιο του σπιτιού για να ξορκίσουν το κακό.

Ο συμβολισμός του αυγού στο Χριστιανισμό φέρει και μία επιπλέον σημασία, αφού θυμίζει στους πιστούς τον τάφο από τον οποίο εξήλθε ο Χριστός κατά την Ανάστασή Του. Σε κάποιες περιοχές της Ελλάδας συνηθίζουν, μάλιστα, να φυλάνε το πρώτο κόκκινο αυγό του σπιτιού δίπλα στο εικονοστάσι για να εξορκίσουν το κακό. Ακόμη, το κόκκινο χρώμα θεωρείται σύμβολο χαράς και αντίδοτο κατά του κακού.

 

Γιατί τσουγκρίζουμε αυγά το Πάσχα;

Οι "αυγομαχίες" είναι άμεσα συνυφασμένες με τον εορτασμό του Πάσχα και την επανένωση της οικογένειας γύρω από το τραπέζι της Λαμπρής. Το τσούγκρισμα των αυγών με την ανταλλαγή ευχών "Χριστός Ανέστη" και "Αληθώς ο Κύριος" συμβολίζει τη γέννηση της ζωής, καθώς σπάει το κέλυφος, καθώς και το "σπάσιμο" του τάφου του Τάφου του Χριστού και την Ανάστασή Του.
Το αυγό ως προσφορά σε Αρχαίους Πολιτισμούς

Την διακόσμηση αυγών για λόγους συμβολικούς τη συναντάμε πριν από τα χρόνια του Χριστού, σε αρχαίους πολιτισμούς όπως στην Κίνα, την Περσία, την Αίγυπτο και τη Ρώμη, όπου συνηθιζόταν να τα μοιράζουν σε γιορτές για την υποδοχή της άνοιξης ως σύμβολο γονιμότητας, ανανέωσης της ζωής και ερχομού της Άνοιξης.

Το αυγό άλλωστε συμβολίζει τη δημιουργία νέας ζωής, με το σπάσιμο του κέλυφους. Στην αρχαία Ελλάδα το αυγό είναι η πηγή του κόσμου και της αρμονίας του σύμπαντος, σύμφωνα με τους Ορφικούς.

Στην αρχαία Κίνα, το αυγό συμβόλιζε το όλον του σύμπαντος, ο κρόκος τον ουρανό και το ασπράδι τη γη, συνδέοντας τις δύο αντίθετες δυνάμεις της ζωής, το γιν και το γιανγκ, μέσω της επώασης των οποίων γεννήθηκε το πρώτο πλάσμα.

Οι αρχαίοι Φοίνικες είχαν το αυγό σε περίοπτη θέση, αφού πίστευαν ότι ένα αυγό που έπεσε στον Ευφράτη γεννήθηκε η Αφροδίτη, η Σύρια θεά Αστάρτη, ενώ οι βουδιστές πίστευαν ότι το να σπάει κανείς αυγά σημαίνει ότι μετενσαρκώνεται και φωτίζεται αποό το θείο, και ότι το τσόφλι συμβολίζει την άγνοια.

Το σούβλισμα του αρνιού

Το συγκεκριμένο έθιμο είναι το πλέον διαδομένο και το πιο... νόστιμο για κάποιους!

Το αρνί για το Χριστιανικό Πάσχα που θυσιάζεται συμβολίζει τον Ιησού Χριστό, σύμφωνα με την αναφορά του Αγ. Ιωάννη του Προδρόμου σε Αυτόν ως τον Αμνό του Θεού, που σηκώνει την αμαρτία του κόσμου.

Στο βάθος της παράδοσης μας, έχει επικρατήσει μιας και το αρνί ήταν για τους πλούσιους, και ένα πολύ ακριβό αγαθό για την καθημερινότητα του απλού κόσμου, το οποίο το έτρωγαν σε σπάνιες χαρούμενες περιπτώσεις.

 

Κάθε γωνιά της Ελλάδας αυτή τη μέρα γιορτάζει με το δικό της τρόπο:

Στη Λιβαδειά οι κάτοικοι στήνουν σε σειρά υπαίθριες σούβλες και συγκεντρώνονται γύρω τους πίνοντας και τρώγοντας για ώρες.

Στην Κύθνο σερβίρονται τα «αληφόνια», άγρια και πικρά ραδίκια αλλά και τα περίφημα «τσιμπητά» -μυζηθροπιτάκια με κανέλα και μέλι!

Στη Ρόδο, συνηθίζουν να σφάζουν στο σπίτι τους το αρνάκι τους και το λένε Πασκάτη ή Λαμπριώτη. Το γεμίζουν με χοντρό σιτάρι αλεσμένο στον μύλο και το ψήνουν στον φούρνο. Το έθιμο αυτό συνηθίζεται και στη Σάμο, την Ικαρία και τη Λέσβο.

Στην Κάρπαθο, το αρνί γίνεται στον φούρνο με ρύζι, πλιγούρι και εντόσθια.

Στην Άνδρο, τo αρνάκι λέγεται Λαμπριάτης και μαγειρεύεται στο φούρνο με λαχανικά και ρύζι.

Στη Σίφνο το αρνάκι ψήνεται στο «Μαστέλο», δηλαδή σε πήλινο δοχείο με άνηθο και κόκκινο κρασί.

Στη Νάξο συνηθίζεται το παραδοσιακό «Μπατούδο», δηλαδή κατσικάκι γεμιστό με εντόσθια, λαχανικά, ρύζι, αυγά και τυρί ψημένο στο φούρνο.

Σε Θεσσαλία, Ήπειρο, Μακεδονία, συνηθίζουν να γεμίζουν την μπόλια του αρνιού με εντόσθια και χορταρικά και να την ψήνουν στο φούρνο.