Αυτοοργανωμένες συλλογικές δράσεις για φροντίδα πόλης: Χαρτογράφηση και αξιολόγηση δραστηριοποίησης και χρήσης ψηφιακών επικοινωνιακών μέσων

# Ελένη - Ρεβέκκα Στάιου , Διδακτορική Ερευνήτρια, Εργαστήριο Νέων Τεχνολογιών στην Επικοινωνία, την Εκπαίδευση και τα ΜΜΕ, Τμήμα Επικοινωνίας και ΜΜΕ, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών  

# Δημήτρης Γκούσκος , Επίκουρος Καθηγητής, Εργαστήριο Νέων Τεχνολογιών στην Επικοινωνία, την Εκπαίδευση και τα ΜΜΕ, Τμήμα Επικοινωνίας και ΜΜΕ, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Το φαινόμενο των αυτοοργανωμένων δράσεων άρχισε να αναπτύσσεται σε μεγάλο βαθμό από τη διετία 2009-2010 και αφορά πολλούς τομείς της καθημερινότητας των πολιτών. 

Ένα σημαντικό μέρος των δράσεων αυτών είναι οι δράσεις με βασική αναφορά στη φροντίδα της πόλης ή της γειτονιάς, οι οποίες εξαπλώθηκαν γρήγορα σε όλη την Ελλάδα, οργανωμένες από εθελοντικές ομάδες. 

Στόχος της παρούσας εργασίας είναι να συμβάλλει στην καλύτερη κατανόηση του τοπίου των αυτοοργανωμένων δράσεων φροντίδας πόλης στη σημερινή ελληνική κοινωνία, καθώς και του ρόλου που μπορεί να διαδραματίσει στο πεδίο αυτό η χρήση του διαδικτύου και συλλογικών ψηφιακών μέσων. Υπό το πρίσμα αυτό, τα αποτελέσματα της εργασίας συνεισφέρουν στη συζήτηση για την συμβολή αφενός μεν των αυτοοργανωμένων δράσεων φροντίδας πόλης, αφετέρου δε των ψηφιακών επικοινωνιακών μέσων, στη συγκρότηση συλλογικών εμπειριών στο δημόσιο χώρο.

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Τα αποτελέσματα της οικονομικής κρίσης δεν έγιναν φανερά μόνο στο βιωτικό επίπεδο των πολιτών αλλά και στο περιβάλλον στο οποίο ζουν, κινούνται και δρουν καθημερινά. Τα αστικά κέντρα, ειδικά τα μεγάλα, ήταν αυτά που δέχτηκαν το μεγαλύτερο πλήγμα καθώς σε αυτά κατοικεί μεγάλο μέρος του πληθυσμού. Οι επιπτώσεις στην ψυχολογία και στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων, αλλά και στο αστικό τοπίο και στους δημόσιους χώρους ήταν έντονες, ειδικά μετά την ολοένα και αυξανόμενη αδυναμία της πολιτείας να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της και να συντηρήσει τις ήδη παρεχόμενες υποδομές.

Οι πολίτες, διαπιστώνοντας την αδυναμία αυτή της πολιτείας και συνειδητοποιώντας τις δυνατότητες που έχουν αν συνδυάσουν τις δυνάμεις τους, μπήκαν σε μια διαδικασία αυτο-οργάνωσης προκειμένου να καλύψουν τα κενά της κρατικής μέριμνας. Οι νέες τεχνολογίες και ειδικά το διαδίκτυο και τα συλλογικά ψηφιακά μέσα (social media) τους έδωσαν νέες επιλογές επικοινωνίας, πολύ πιο εύκολα και οικονομικά. Χρησιμοποιώντας το διαδίκτυο μπόρεσαν να έρθουν σε επαφή με ανθρώπους που υπό άλλες συνθήκες δεν θα ήταν δυνατόν να γνώριζαν, αλλά και να οργανώσουν δράσεις με ελάχιστο κόστος, στηριζόμενοι στην εθελούσια συμβολή και στην αλληλέγγυα προσφορά των πολιτών.

Μέσω της πλατφόρμας Οργάνωση 2.0 (1)  επιχειρήθηκε μια καταγραφή αυτών των δράσεων αυτο-οργάνωσης των πολιτών σε όλη την Ελλάδα. Στην πλατφόρμα αυτή, είναι διαθέσιμα τα στοιχεία των αυτο-οργανωμένων δράσεων (περιγραφή δράσης και στοιχεία επικοινωνίας) ώστε οι πολίτες να μπορούν πιο εύκολα να εντοπίσουν αυτό που τους ενδιαφέρει. Οι αυτο-οργανωμένες δράσεις είναι χωρισμένες ανάλογα με το γεωγραφικό πεδίο δραστηριότητας και ανάλογα με το αντικείμενό τους. Για την επιλογή των δράσεων έχουν χρησιμοποιηθεί τρία βασικά κριτήρια: να καλύπτουν ένα κενό της κρατικής μέριμνας, να πραγματοποιούν δραστηριότητες πέραν της διαμαρτυρίας και να μην προχωρούν σε διακρίσεις (2) .

Μελετώντας τις καταγεγραμμένες αυτο-οργανωμένες δράσεις στην πλατφόρμα Οργάνωση 2.0 διαπιστώνει κανείς ότι η προσπάθεια ορισμού τους απαιτεί μελέτη διαφόρων επιστημονικών πεδίων. Παρόλο που δεν αποτελεί αντικείμενο της παρούσας εργασίας, θα μπορούσαμε συνοπτικά να αναφέρουμε ότι οι αυτο-οργανωμένες δράσεις πολιτών είναι πρωτοβουλίες που συγκεντρώνουν χαρακτηριστικά από διάφορα κοινωνικά μορφώματα που συναντούμε στην βιβλιογραφία. Είναι επίσης αναγκαίο να σημειώσουμε ότι κάθε είδος αυτο-οργανωμένης δράσης μπορεί να έχει διαφορετικά χαρακτηριστικά από δομές όπως (δίδονται ενδεικτικές πηγές):

• οργανώσεις της Κοινωνίας των Πολιτών (Μακρυδημήτρης, 2006)

• κοινότητες (Castells, 2002, Henderson & Vercseg, 2010)

• κοινωνικά κινήματα (Giddens, 2002)

• ομάδες (Hechter, 1988)

• εγχειρήματα κοινωνικής οικονομίας (Κλήμη-Καμινάρη & Παπαγεωργίου, 2010, Chaves & Monzon, 2012)

• κοινωνικές επιχειρήσεις (Κλήμη-Καμινάρη & Παπαγεωργίου, 2010)

• εγχειρήματα   αλληλέγγυας   οικονομίας   (Primavera,   2010,   Miller,   2010, Τσομπάνογλου, 2008)

Συμπερασματικά θα μπορούσαμε να πούμε ότι οι αυτο-οργανωμένες δράσεις πολιτών μπορούν να οριστούν ως «αυτο-οργανωμένες πρωτοβουλίες κοινωνικής αλληλεγγύης» (Staiou & Gouscos 2014, υπό έκδοση).

2. ΑΥΤΟ-ΟΡΓΑΝΩΜΕΝΕΣ ΣΥΛΛΟΓΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΠΟΛΗΣ

Μία από τις κατηγορίες που συναντήσαμε κατά την χαρτογράφηση των δράσεων ήταν αυτές για την φροντίδα της πόλης ή της γειτονιάς, οργανωμένες από ομάδες πολιτών. Οι πρωτοβουλίες αυτές εξαπλώθηκαν γρήγορα σε όλη την Ελλάδα, από τα μεγάλα αστικά κέντρα μέχρι και τις πιο μικρές πόλεις, και υιοθέτησαν την άτυπη ονοματολογία των ομάδων —istas, από την γνωστότερη των ομάδων αυτών, τους Atenistas. Οι ομάδες αυτές πραγματοποιούν ενέργειες σχετικές με την πόλη στην οποία δραστηριοποιούνται, από δράσεις καθαριότητας και αναδιαμόρφωσης χώρων μέχρι και δράσεις γνωριμίας με την πόλη, όπως περίπατοι, επισκέψεις σε μουσεία κ.ά.

Χαρακτηριστικό των ομάδων αυτών είναι ότι χρησιμοποιούν το διαδίκτυο, και ειδικότερα τα συλλογικά ψηφιακά μέσα, προκειμένου να οργανώσουν και να γνωστοποιήσουν τις δράσεις τους και να συγκεντρώσουν εθελοντές συμμετέχοντες.

Στην αρχική καταγραφή των εν λόγω δράσεων για την πλατφόρμα Οργάνωση 2.0 εντοπίστηκαν 48 τέτοιες ομάδες, διασκορπισμένες σε όλη την Ελλάδα. Με το πέρασμα του χρόνου όμως δεν έμειναν όλες ενεργές. Κάποιες εξακολούθησαν και εξακολουθούν να πραγματοποιούν δράσεις, ενώ κάποιες άλλες γρήγορα σταμάτησαν να εμφανίζουν δραστηριότητα.

Θέτοντας ως χρονική περίοδο αναφοράς την διετία Άνοιξη 2011-Άνοιξη 2013 και πιο συγκεκριμένα το 24μηνο Μάιος 2011 - Απρίλιος 2013, η παρούσα έρευνα επικεντρώθηκε στις ομάδες εκείνες που ήταν ενεργές το συγκεκριμένο διάστημα και έκαναν δράσεις σχετικές με την πόλη. Θα πρέπει να σημειωθεί εδώ ότι υπήρξαν και ομάδες που έκαναν δράσεις σε αυτό το χρονικό διάστημα αλλά έμειναν εκτός δείγματος διότι δεν αφορούσαν την πόλη με την στενή έννοια (λ.χ. δράσεις αιμοδοσίας ή συγκέντρωσης σχολικών ειδών). Ο διαχωρισμός αυτός έγινε με σκοπό να είναι το δείγμα ομοιόμορφο ως προς το είδος των δράσεων και να μπορεί να συγκριθεί. Με τις επιλογές αυτές, το μέγεθος του δείγματος διαμορφώθηκε στις 34 αυτο-οργανωμένες ομάδες και σε 334 δράσεις συνολικά.

Οι ομάδες παρουσιάζουν μεγάλη διασπορά στη χώρα καθώς έχουμε ομάδες που δραστηριοποιούνται στην Θράκη και στην Δυτική Μακεδονία αλλά και στην Κρήτη, στα Επτάνησα, στα Δωδεκάνησα και στις Κυκλάδες, πρακτικά σε ολόκληρη την χώρα. Όλες οι ομάδες είχαν παρουσία στο διαδίκτυο με διαφοροποιήσεις στα μέσα που χρησιμοποιούν, οι οποίες θα αναλυθούν στη συνέχεια.

3. ΣΥΛΛΟΓΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ

Η συλλογή των δεδομένων πραγματοποιήθηκε μέσα από την χαρτογράφηση των αυτό-οργανωμένων ομάδων για τις ανάγκες εμπλουτισμού της πλατφόρμας Οργάνωση 2.0 και την παρακολούθηση των δράσεων τους μέσα από το διαδίκτυο. Για την καταμέτρηση των δράσεων συνδυάστηκαν οι μετρήσεις από τις ιστοσελίδες των ομάδων (όπου υπήρχαν) και από τους λογαριασμούς στα συλλογικά ψηφιακά μέσα (επίσης όπου υπήρχαν). Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, καταμετρήθηκαν οι δράσεις που είχαν να κάνουν αποκλειστικά με την πόλη (καθαριότητα, φροντίδα, γνωριμία κ.ο.κ.) ενώ αποκλείστηκαν οι γενικές δράσεις αλληλεγγύης.

Στο δείγμα των 34 ομάδων υπήρξαν κάποιες αρκετά ενεργές, με περισσότερες από 20 δράσεις στη χρονική περίοδο αναφοράς (5 ομάδες, ποσοστό 15%) ενώ ένα αρκετά μεγάλο ποσοστό περιορίστηκε σε λιγότερες από 5 δράσεις (15 ομάδες, ποσοστό 44%).

Παρατηρώντας τις καταγεγραμμένες ομάδες και τις δράσεις που τους αντιστοιχούν, και θέτοντας ως ποσοτικό μέτρο για τη μελέτη της εικόνας αυτής μια έννοια δραστηριοποίησης, πλήθους δηλαδή πραγματοποιούμενων δράσεων ως προς τον χρόνο, δεν προκύπτει κάποιο ενιαίο μοτίβο δραστηριοποίησης το οποίο να ακολουθούν όλες οι ομάδες. Δεν υπάρχει συγκεκριμένος αριθμός ή τύπος δράσεων που να πραγματοποιείται κάθε μήνα, με αποτέλεσμα να μην είναι διακριτοί οι παράγοντες που επηρεάζουν το πόσο δραστήριες είναι οι ομάδες στην πάροδο του χρόνου.

Από την εικόνα αυτή, επομένως, προκύπτει ως ερευνητικό ερώτημα, το γιατί διαφορετικές αυτο-οργανωμένες ομάδες του δείγματος εμφανίζουν διαφορετική δραστηριοποίηση, και το με ποιους τελικά παράγοντες οι διαφορές αυτές συναρτώνται.

4. ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΣΥΝΑΡΤΗΣΗΣ ΤΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΩΝ ΟΜΑΔΩΝ ΦΡΟΝΤΙΔΑΣ ΠΟΛΗΣ ΜΕ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΕΣ ΜΕΤΑΒΛΗΤΕΣ

Σε μια προσπάθεια να ερευνηθεί αν ο αριθμός των δράσεων εξαρτάται από κάποια μεταβλητή ή αν είναι εντελώς τυχαίος, θέτουμε τρεις ανεξάρτητες μεταβλητές προκειμένου να ελεγχθεί η υπόθεση εργασίας ότι ο αριθμός των δράσεων εξαρτάται από εξωτερικές μεταβλητές. Οι εξωτερικές μεταβλητές που τίθενται είναι (α) ο πληθυσμός των πόλεων αναφοράς των αυτο-οργανωμένων ομάδων φροντίδας πόλης, (β) οι κλιματικές συνθήκες των γεωγραφικών χώρων αναφοράς των παραπάνω ομάδων, οι οποίες εξ ορισμού δραστηριοποιούνται στον εξωτερικό χώρο, καθώς και (γ) το μείγμα επικοινωνιακών μέσων (media mix) το οποίο αξιοποιούν οι εν λόγω ομάδες προκειμένου να επικοινωνήσουν τις δράσεις τους.

4.1   ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΠΟΛΕΩΝ ΑΝΑΦΟΡΑΣ

Οι αυτο-οργανώσεις φροντίδας πόλης δραστηριοποιούνται σε πόλεις με ποικιλία πληθυσμών. Για τις ανάγκες της έρευνας οι πόλεις αυτές χωρίστηκαν σε 4 κατηγορίες με πληθυσμό, αντίστοιχα, έως 10.000 κατοίκους (Π1), 10-30.000 κατοίκους (Π2), 30¬100.000 κατοίκους (Π3) και περισσότερους από 100.000 κατοίκους (Π4).

Με αυτό τον διαχωρισμό προκύπτει μια σχετικά ομοιόμορφη κατανομή των αυτο-οργανωμένων ομάδων ως προς τον πληθυσμό των πόλεων αναφοράς: 7 ομάδες (ποσοστό 20% του δείγματος), 9 ομάδες (ποσοστό 27%), 11 ομάδες (ποσοστό 33%) και 7 ομάδες (ποσοστό 20%) σε πόλεις των κατηγοριών Π1, Π2, Π3 και Π4 αντίστοιχα. Παρατηρώντας όμως το πλήθος των δράσεων από αυτές τις ομάδες σε συνάρτηση με τις πληθυσμιακές κατηγορίες Π1 -Π4 βλέπουμε ότι αυτό δεν ακολουθεί μια παρόμοια ομοιόμορφη κατανομή στις 4 κατηγορίες Π1 -Π4 όπως και ο αριθμός των ομάδων:

Από το Σχήμα 1 διαπιστώνουμε ότι ενώ το πλήθος των αυτο-οργανωμένων ομάδων ανάμεσα σε διαφορετικές πληθυσμιακές κατηγορίες πόλεων αναφοράς μπορεί να μην διαφέρει σημαντικά, το πλήθος των πραγματοποιούμενων δράσεων παρουσιάζει σημαντικές διαφοροποιήσεις. Τα υψηλότερα νούμερα και στις δύο περιπτώσεις σημειώνουν οι πόλεις με πληθυσμό 30.000-100.000 κατοίκους, δηλαδή σχετικά μεγάλα αστικά κέντρα (εν προκειμένω, οι δήμοι Αργυρούπολης-Ελληνικού, Γαλατσίου, Ζωγράφου και Κηφισιάς, το Ηράκλειο Κρήτης, η Μυτιλήνη, οι Σέρρες, τα Ιωάννινα, η Κομοτηνή, η Πτολεμαΐδα και η Τρίπολη).

4.2   ΚΛΙΜΑΤΙΚΕΣ ΖΩΝΕΣ

Για τον διαχωρισμό της χώρας σε κλιματικές ζώνες χρησιμοποιήσαμε την Τεχνική Οδηγία του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος (Αργυρού κ.ά., 2012, σελ. 7), η οποία χωρίζει την Ελλάδα σε 4 κλιματικές ζώνες με την Ζώνη Α να είναι η θερμότερη και τη Ζώνη Δ να είναι η ψυχρότερη. Σύμφωνα με αυτόν τον διαχωρισμό, στη Ζώνη Α δραστηριοποιούνται 9 αυτο-οργανωμένες ομάδες του ερευνητικού δείγματος (ποσοστό 27% του δείγματος), στη Ζώνη Β 16 ομάδες (ποσοστό 47%), στην Ζώνη Γ 7 ομάδες (ποσοστό 20%) και στη Ζώνη Δ μόλις 2 ομάδες (ποσοστό 6%). Αν δούμε ωστόσο το πλήθος των πραγματοποιούμενων δράσεων επιμερισμένο στις συγκεκριμένες κλιματικές ζώνες, προκύπτει το παρακάτω Σχήμα 2:

Σχήμα 2. Πλήθος δράσεων αυτο-οργανωμένων ομάδων φροντίδας πόλης ως προς τις κλιματικές ζώνες των γεωγραφικών περιοχών δραστηριοποίησης.

Και από τις δύο συγκρίσεις (πλήθος ομάδων και πλήθος δράσεων), παρατηρούμε ότι οι περισσότερες αυτο-οργανωμένες ομάδες αλλά και οι περισσότερες δράσεις εμφανίζονται σε πόλεις της Κλιματικής Ζώνης Β (Αθήνα, Πειραιάς, Πάτρα, Βόνιτσα, Πάργα, Σύβοτα, Χίος Κέρκυρα, Μυτιλήνη, Ρίο). Πρόκειται για μια κλιματική ζώνη σχετικά ζεστή η οποία μπορεί να θεωρηθεί ότι έχει ήπιο και ζεστό κλίμα, με καλές καιρικές συνθήκες.

4.3 ΜΕΙΓΜΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΩΝ ΜΕΣΩΝ (MEDIA MIX)

Η τρίτη ανεξάρτητη μεταβλητή που μελετήθηκε είναι ο συνδυασμός των επικοινωνιακών μέσων που χρησιμοποιούν οι αυτο-οργανωμένες ομάδες προκειμένου να επικοινωνήσουν με τους πολίτες, να οργανώσουν τις δράσεις τους και να συγκεντρώσουν συμμετέχοντες. Με βάση τα δεδομένα που συγκεντρώθηκαν οι αυτο-οργανωμένες ομάδες μπορούν να χωριστούν σε τρεις κατηγορίες ως προς το χαρακτηριστικό αυτό. Η πρώτη κατηγορία περιλαμβάνει τις ομάδες που χρησιμοποιούν μόνο μέσα web 1.0 (ιστοσελίδες, email), η δεύτερη τις ομάδες που χρησιμοποιούν μόνο μέσα web 2.0 (συλλογικά ψηφιακά μέσα, όπως facebook, twitter κ.ά.) και η τρίτη κατηγορία τις ομάδες που χρησιμοποιούν συνδυασμό μέσων Web 1.0 και Web 2.0. Στην πρώτη κατηγορία εντάσσονται 3 ομάδες (ποσοστό 9% του δείγματος), στην δεύτερη κατηγορία 9 ομάδες (ποσοστό 26%) και στην τρίτη 22 ομάδες (65%). Στο Σχήμα 3 παρακάτω βλέπουμε τη συσχέτιση των κατηγοριών μείγματος μέσων με τον αριθμό των πραγματοποιούμενων δράσεων.

Σχήμα 3. Πλήθος δράσεων αυτο-οργανωμένων ομάδων φροντίδας πόλης ως προς τις διαφορετικές περιπτώσεις μείγματος επικοινωνιακών μέσων που χρησιμοποιείται.

Εν προκειμένω, παρατηρούμε ότι και στις δύο συγκρίσεις (κατανομής των ομάδων και κατανομής των δράσεων) είναι φανερή η υπεροχή του συνδυασμού επικοινωνιακών μέσων που προέρχονται από περιβάλλον Web 1.0 και Web 2.0.

Στην τελευταία αυτή μεταβλητή μπορούμε να πάμε σε μεγαλύτερο βάθος ανάλυσης ως προς τα ψηφιακά μέσα που χρησιμοποιούν οι αυτο-οργανωμένες ομάδες της τρίτης κατηγορίας (μείγμα μέσων Web 1.0 και Web 2.0).

Ο συνδυασμός μέσων που συναντάται συχνότερα στην κατηγορία αυτή είναι η χρήση ιστοσελίδας, email, facebook και twitter, συγκεντρώνοντας συνολικά 20% των ομάδων και 29% των δράσεων.

Ίδιο ποσοστό ομάδων (20%) χρησιμοποιεί ιστοσελίδα, email και facebook (αλλά όχι twitter), με τον αριθμό των αντίστοιχων δράσεων όμως να μειώνεται στο 13%.

Ακολουθούν οι ομάδες που χρησιμοποιούν μόνο facebook (ποσοστό 18%, με ποσοστό δράσεων επίσης 18% επί του συνόλου).

Τέλος, 3 ομάδες (ποσοστό 9%) χρησιμοποιούν ιστοσελίδα, email, facebook, twitter και youtube με τις δράσεις τους να φτάνουν τις 46 (ποσοστό 14% επί του συνόλου των δράσεων).

Παρατηρείται επομένως ότι οι ομάδες που χρησιμοποιούν έστω ένα επικοινωνιακό εργαλείο web 2.0 έχουν περισσότερες δράσεις από αυτές που δεν χρησιμοποιούν καθόλου τέτοια εργαλεία. Ο συνδυασμός μέσων web 1.0 και web 2.0 φαίνεται να είναι αυτός που βοηθά τις ομάδες να επικοινωνούν καλύτερα με τους πολίτες. Από τα εργαλεία του web 2.0, το facebook κρατά τα σκήπτρα χρήσης με το twitter να ακολουθεί. Τέλος, παρότι η ποιοτική ανάλυση του τρόπου χρήσης των μέσων αυτών εκφεύγει από το πλαίσιο της παρούσας έρευνας, αξίζει να σημειωθεί ότι η μελέτη των αναρτήσεων που πραγματοποιούνται δείχνει ότι πρόκειται κατά κύριο λόγο για καλέσματα προς τους πολίτες να συμμετέχουν σε δράσεις αλλά και να δώσουν ιδέες για νέες δράσεις.

5. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Ο αριθμός δράσεων των αυτο-οργανωμένων ομάδων για τη φροντίδα πόλης δείχνει να μην ακολουθεί κάποιο συγκεκριμένο μοτίβο αύξησης/μείωσης στο πέρασμα του χρόνου, καθώς το πιο πιθανό είναι να εξαρτάται από τη θέληση και τη δυνατότητα των μελών της κάθε ομάδας να πραγματοποιήσουν δράσεις. Παρόλα αυτά, υπάρχουν ορισμένες μεταβλητές που φαίνονται να το επηρεάζουν, όπως προκύπτει και από τα στοιχεία που παραθέσαμε παραπάνω. Τα όχι πολύ μεγάλα αστικά κέντρα (30-100.000 κάτοικοι) φαίνεται ότι έχουν τον ιδανικό πληθυσμό προκειμένου να οργανωθούν τέτοιες δράσεις αποτελεσματικά, ενώ οι ήπιες καιρικές συνθήκες εμφανίζονται περισσότερο ευνοϊκές, καθώς η ηλιοφάνεια και οι όχι πολύ υψηλές ή πολύ χαμηλές θερμοκρασίες είναι κατάλληλες για δράσεις σε εξωτερικούς χώρους, όπως είναι επί το πλείστον οι δράσεις των ομάδων αυτών. Στο επικοινωνιακό πεδίο, τα στοιχεία δείχνουν ότι ο συνδυασμός των εργαλείων web 1.0 και web 2.0 λειτουργεί περισσότερο αποδοτικά προκειμένου οι ομάδες αυτές να επικοινωνήσουν τις δράσεις τους και να προσελκύσουν εθελοντές και νέες ιδέες. Το facebook είναι το εργαλείο που κυριαρχεί στις επιλογές, πράγμα αναμενόμενο λόγω και της ευρείας χρήσης του από το κοινό.

Αξίζει να σημειωθεί ότι πολλές από τις αυτο-οργανωμένες ομάδες που μελετήθηκαν μετά από σύντομο χρονικό διάστημα δείχνουν να αμελούν την ανανέωση της ιστοσελίδας τους και να στρέφονται μόνο στα εργαλεία web 2.0, ή το αντίστροφο, και μάλιστα με μεγάλα διαστήματα επικοινωνιακής αδράνειας. Έτσι ένας ενδιαφερόμενος πρέπει να παρακολουθεί όλους τους λογαριασμούς μιας ομάδας στα ψηφιακά μέσα προκειμένου να παραμένει ενημερωμένος. Όπως φαίνεται, στο σημείο αυτό, δεν υπάρχουν συγκεκριμένα επικοινωνιακά πλάνα για την διάχυση των δράσεων των αυτο-οργανωμένων ομάδων. Οι λόγοι της έλλειψης αυτής στοιχειοθετούν ένα ενδιαφέρον ερευνητικό ερώτημα προς περαιτέρω μελέτη.

6.ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

(1) http://organosi20.gr

(2) Περισσότερες λεπτομέρειες: http://organosi20.gr/?page_id=10

7. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

• Castells, M. (2002). The Internet Galaxy. Reflections on the Internet, Business and Society. Oxford: Oxford University Press
• Chaves, R. & Monzon, J.L. (2012). Beyond the crisis: the social economy, prop of a new model of sustainable economic development. Service Business, Volume 6, Issue 1, pp 5-26. Available online at: http://link.springer.com/article/10.1007%2Fs11628-011-0125-7.
• Giddens, A. (2002). Κοινωνιολογία. Αθήνα: Gutenberg
• Hechter, M. (1988). Principles of Group Solidarity. California: University of California Press.
• Henderson, P. & Vercseg, I. (2010). Community Development and Civil Society. Making Connections in the European context. Bristol: Polity Press
• Miller, E. (2010). Solidarity Economy: Key Concepts and Issues. In Kawano, E. et al (eds). Solidarity Economy I: Building Alternatives for People and Planet. Amherst, MA: Center for Popular Economics. Available online at: http://www.communityeconomies.org/site/assets/media/Ethan_Miller/Miller_Solidarity_E conomy_Key_Issues_2010.pdf
• Primavera, H. (2010). Social currencies and solidarity economy: an enduring bond of common good. WorkingUSA, Volume 13, Issue 1, pp. 41-59
• Staiou E. R. & Gouscos, D. (2014) Self-organized social solidarity (SoSS) initiatives in Greece: exploring their scope and their relationship to online media. International Journal of Public Administration in the Digital Age (to appear)
• Αργυρού, Α., Γαγλιά, Α., Δασκαλάκη, Ε., Ζαχαρίας, Π., Κατσάνος, Δ.,
• Κοντογιαννίδης, Σ., Λαδόπουλος, Γ. & Λαδόπουλος I. (2012). Κλιματικά δεδομένα ελληνικών περιοχών. Προσβάσιμο στο:http://portal.tee.gr/portal/page/portal/tptee/totee/TOTEE-20701 -3 -Final-TEE%202nd.pdf
• Κλήμη-Καμινάρη, Ο. & Παπαγεωργίου, Κ.Λ. (2010). Κοινωνική Οικονομία. Μια πρώτη προσέγγιση. Αθήνα: Ελληνοεκδοτική
• Μακρυδημήτρης, Α. (2006). Κράτος και Κοινωνία των Πολιτών. Αθήνα: Μεταμεσονύκτιες Εκδόσεις
• Τσομπάνογλου, Γ. (2008). Κοινωνική πολιτική και κοινωνική οικονομία. Κοινωνικές επιχειρήσεις ως νέες μορφές οργάνωσης σε συνθήκες παγκοσμιοποίησης. Στο: Τσομπάνογλου, Γ. (επιμ.) Η ανάδυση της κοινωνικής οικονομίας. Ο δρόμος της βιώσιμης απασχόλησης σε μία Ευρώπη ενεργών πολιτών. (σελ. 257-298) Αθήνα: Παπαζήση

*Το Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας διοργάνωσε Συνέδριο με θέμα "Μεταβολές κι ανασημασιοδοτήσεις του χώρου στην Ελλάδα της κρίσης" στον Βόλο, από 1 έως 3 Νοεμβρίου 2013.Συνεχίζουμε να παρουσιάζουμε τις πάντα επίκαιρες εισηγήσεις του συνεδρίου.