Η ελληνική εκδοχή της γιορτής των ερωτευμένων: Ο Άγιος Υάκινθος, τα Λουπερκάλια και τα Θεογάμια

Ημέρα των Ερωτευμένων (Αγίου Βαλεντίνου)

Η ταύτιση του εορτασμού της μνήμης του Αγίου Βαλεντίνου με την Ημέρα των Ερωτευμένων ξεκίνησε από την Αγγλία του ύστερου Μεσαίωνα, έχοντας παγανιστικές και χριστιανικές αναφορές.
Στα χρόνια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, από τις 13 έως τις 15 Φεβρουαρίου, γιόρταζαν τα Λουπερκάλια προς τιμή του θεού Φαύνου (του Πάνα των Ελλήνων). Οι Ρωμαίοι θυσίαζαν κατσίκια και σκυλιά, ενώ νεαρά αγόρια χτυπούσαν με λωρίδες από δέρμα κατσίκας τις νεαρές κοπέλες για να τους μεταδώσουν τη γονιμότητα. Μία ανάλογη γιορτή υπήρχε και στην Αρχαία Αθήνα τον μήνα Γαμηλιώνα (αντιστοιχούσε στο δεύτερο δεκαπενθήμερο του Ιανουαρίου και το πρώτο του Φεβρουαρίου), τα Θεογάμια προς τιμή του Δία και της Ήρας.

Η γιορτή καταργήθηκε από την Εκκλησία τον 5ο αιώνα μ.Χ., ως ειδωλολατρική. Στη θέση της (14 Φεβρουαρίου) μπήκε ο εορτασμός της μνήμης του Αγίου Βαλεντίνου, μάρτυρα της χριστιανικής πίστης από τη Ρώμη, με απόφαση του Πάπα Γελάσιου. Ο Βαλεντίνος, σύμφωνα με τον θρύλο, υπήρξε ιερωμένος του 3ου αιώνα, ο οποίος σε πείσμα των αυτοκρατορικών διαταγών δεχόταν να παντρέψει νεαρούς στην ηλικία ερωτευμένους, γλιτώνοντας με αυτό τον τρόπο τους άρρενες από τη στρατιωτική θητεία. Με άλλα λόγια, επρόκειτο για πραγματικό προστάτη των ερωτευμένων και των αντιρρησιών συνείδησης, θα λέγαμε σήμερα! Ένας άλλος θρύλος λέει ότι όσο καιρό ο Βαλεντίνος ήταν μέσα στη φυλακή, αρνούμενος να αποκηρύξει την πίστη του, ερωτεύτηκε την τυφλή κόρη του δεσμοφύλακά του, στην οποία μάλιστα έστειλε κι ένα γράμμα με την υπογραφή: Με αγάπη από τον Βαλεντίνο σου.




Ο Άγιος Βαλεντίνος

Τη νοηματοδότηση που έχει σήμερα η γιορτή του Αγίου Βαλεντίνου την απέκτησε στα χρόνια του ύστερου Μεσαίωνα, γύρω στον 14ο αιώνα. Την πρώτη γραπτή αναφορά την έχουμε το 1382 στο ποίημα Το Κοινοβούλιο των Πτηνών (Parlement of Foules) του πατέρα της αγγλικής λογοτεχνίας Τζέφρι Τσόσερ. Το ποίημα των 699 στίχων είναι ένα ενύπνιο εμπνευσμένο από την παράδοση, κατά την οποία κάθε χρόνο την ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου τα πουλιά συγκεντρώνονται μπροστά στη θεά της φύσης για να διαλέξουν ερωτικούς συντρόφους («...for this was Saint Valentine's Day, when every bird cometh there to choose his mate...»).Στις αρχές του 17ου αιώνα η ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου ως Γιορτή των Ερωτευμένων θα πρέπει να ήταν αρκετά γνωστή στην Αγγλία, αν λάβουμε υπόψη μας τη σχετική αναφορά στον Άμλετ του Σέξπιρ (Τραγούδι της Οφέλιας από την 4η πράξη, Μετάφραση Κωνσταντίνος Χατζόπουλος, 1916):

Καλό πρωί! Είναι σύσκοτο. Τον Άγιο Βαλεντίνο
γιορτάζω κι ήρθα κόρη εδώ
στο παραθύρι σου να ιδώ
ταίρι με σε αν θα γίνω.
Σηκώθη ο νιος και ντύνεται κι ευτύς την πόρτα ανοίγει
και μπαίνει μέσα η κορασιά,
που κορασιά δε θά 'ναι πλιά,
όταν απόκει φύγει.

Το 1840 ήταν κοινός τόπος η ανταλλαγή, μεταξύ των ερωτευμένων, μικρών χειρόγραφων σημειωμάτων με ευχές (valentines). Το ίδιο χρονικό διάστημα η γιορτή διαδόθηκε και στην Αμερική, όπου η ανταλλαγή ευχετήριων καρτών βοηθήθηκε από τη βιομηχανοποίηση και τα φθηνά ταχυδρομικά τέλη. Με την πάροδο του χρόνου το επιχειρηματικό δαιμόνιο και η πολιτιστική επιβολή των αγγλοσαξόνων έδωσαν στη γιορτή τον οικουμενικό χαρακτήρα που γνωρίζουμε σήμερα.
Τα τελευταία χρόνια η εμπορευματοποίηση της γιορτής έχει φθάσει στο κατακόρυφο. Μετά τις κάρτες, τις ηλεκτρονικές κάρτες μέσω Ίντερνετ (e-cards), τα λουλούδια και τα σοκολατάκια, σειρά έχει η βιομηχανία των κοσμημάτων να οικειοποιηθεί την ημέρα των ερωτευμένων. Ο τζίρος του Αγίου Βαλεντίνου μόνο στις Ηνωμένες Πολιτείες ξεπέρασε το 2010 τα 15 δισεκατομμύρια δολάρια, το ισόποσο του ΑΕΠ της Μποτσουάνα.

Η γιορτή του Αγίου Βαλεντίνου προκαλεί αντιδράσεις στον μη Χριστιανικό κόσμο. Στην Ινδία οι φανατικοί ινδουιστές και μουσουλμάνοι αντιτίθεται στη γιορτή. Τη θεωρούν πολιτιστικό μίασμα και προϊόν της παγκοσμιοποίησης. Στο Πακιστάν, το τοπικό ισλαμικό κόμμα ζητά την κατάργησή της, καθώς, όπως υποστηρίζει, αντιβαίνει τον Ισλαμικό Πολιτισμό. Την ίδια άποψη έχουν και οι συντηρητικοί κύκλοι του θεοκρατικού Ιράν.

Η ελληνική εκδοχή της Γιορτής των Ερωτευμένων

 

Ο Άγιος Υάκινθος

 

Ο Άγιος Βαλεντίνος δεν μνημονεύεται πουθενά στο ορθόδοξο εορτολόγιο και, όπως ήταν φυσικό, η ορθόδοξη Εκκλησία ποτέ δεν τον παραδέχτηκε. «Ο άγιος αυτός είναι για μας ανύπαρκτος. Είναι μια μυθοπλασία δυτικής προέλευσης», δηλώνουν άνθρωποι της Εκκλησίας. Με τη σειρά της και η Καθολική Εκκλησία στην αναθεώρηση του γενικού εορτολογίου της το 1969 υποβίβασε την ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου σε τοπική εορτή, επειδή δεν γνώριζε σχεδόν τίποτα για τον βίο του, παρά μόνο ότι ετάφη στη Βία Φλαμίνια της Ρώμης στις 14 Φεβρουαρίου.Όταν, όμως, ο ξενόφερτος άγιος άρχισε να μπαίνει για τα καλά και στη ζωή των Ελλήνων και η ημέρα αυτή να καθιερώνεται και στη χώρα μας ως η ημέρα των ερωτευμένων στα τέλη της δεκαετίας του ‘70 με πρωτοβουλία των ανθοπωλών, εκπρόσωποι της Εκκλησίας πρότειναν οι Έλληνες ερωτευμένοι να τιμούν και να γιορτάζουν αγίους που υπάρχουν στο ορθόδοξο εορτολόγιο.

Το 1994, ο τότε εκπρόσωπος Τύπου της Ιεράς Συνόδου, Γιάννης Χατζηφώτης, πρότεινε να καθιερωθεί ως ημέρα των ερωτευμένων η γιορτή του Αγίου Υακίνθου, που τιμάται στις 3 Ιουλίου. Ο Υάκινθος καταγόταν από την Καισάρεια της Καπαδοκίας και υπηρετούσε ως κουβικουλάριος (θαλαμηπόλος) του ρωμαίου αυτοκράτορα Τραϊανού. Άνθρωπος εμπιστοσύνης του αυτοκράτορα, ο Υάκινθος προσηλυτίσθηκε στον Χριστιανισμό, προκαλώντας την οργή του Τραϊανού, που όταν το έμαθε διέταξε να τον φυλακίσουν χωρίς να του δίνουν καθόλου φαγητό, εκτός κι αν ήθελε να φάει ειδωλόθυτα. Σαράντα μέρες πέρασε έτσι ο Υάκινθος, χωρίς να αγγίξει τα ειδωλόθυτα. Την 41η, όμως, παρέδωσε το πνεύμα του στον Κύριο, σε ηλικία 20 ετών.

Στην καθιέρωση της 3ης Ιουλίου ως ημέρα του έρωτα και της ποίησης πρωτοστάτησε ο γνωστός τραγουδοποιός από τα Ανώγεια της Κρήτης, Λουδοβίκος των Ανωγείων, που μαζί με ανθρώπους του πνεύματος και των γραμμάτων προχώρησαν στην ανέγερση ενός ναού σε μια πανέμορφη τοποθεσία, σε υψόμετρο 1.200 μέτρων στον Ψηλορείτη. Μπροστά από το εκκλησάκι αυτό, που είναι το μοναδικό στην Ελλάδα αφιερωμένο στον Άγιο, κάθε καλοκαίρι πραγματοποιούνται εκδηλώσεις με την επωνυμία Υακίνθεια.

Το 2000 ο μακαριστός Aρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος, στην προσπάθειά του να φέρει πιο κοντά τη νεολαία στην Εκκλησία, πρότεινε να εορτάζεται η γιορτή των ερωτευμένων στις 13 Φεβρουαρίου, ημέρα που η Ορθοδοξία τιμά τη μνήμη των Αποστόλων Ακύλα και Πρίσκιλλας, ενός ενάρετου ζευγαριού Ιουδαίων σκηνοποιών, που ζούσε στην Κόρινθο και ασπάστηκε τον Χριστιανισμό.

Υπάρχει και μια τρίτη πρόταση, μάλλον από αρχαιόπληκτους, να εορτάζονται ως προστάτες των ερωτευμένων στις 14 Φεβρουαρίου ο πολυμήχανος Οδυσσέας και η πιστή του Πηνελόπη.

ΠΗΓΗ: sansimera.gr/

Άγιος Βαλεντίνος: Η αληθινή ιστορία ενός όχι και τόσο αγίου

Ποιος είναι ο Άγιος του Έρωτα, ποια τα θαύματα του, ποιες είδαν το φως τους και γιατί τον γιορτάζουμε σήμερα

Με δεδομένη την αγάπη μου για τη Θεολογία και κυρίως για τους βίους των Αγίων, ραδιοφωνικοί μου ακροατές με παρακάλεσαν να γράψω την ιστορία του Αγίου Βαλεντίνου, ώστε να γνωρίζουν οι νεότεροι ποιος είναι ο εισαγόμενος Άγιος του Έρωτα.

Μολονότι αμφιταλαντεύτηκα, αφού είναι πάντα προτιμότερο να μιλάς για τους βίους των Αγίων παρά να γράφεις, εν τούτοις κατανοώντας την ανάγκη των νεότερων παιδιών για γνώση θα προσπαθήσω να σας κάνω σοφότερους.

Ο Βαλεντίνος γεννήθηκε το στο Τέρνι το 197 περίπου μετά Χριστόν και δεν πρέπει να είναι τυχαίο το γεγονός ότι τη συγκεκριμένη ιταλική πόλη, και μόνο αυτή, βομβάρδισαν ολοσχερώς, οι Σύμμαχοι στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο Βαλεντίνος ακολουθώντας πιστά την ιεραρχία και πάντα με βάση το Ενιαίο Μισθολόγιο – Βαθμολόγιο της Καθολικής Εκκλησίας έγινε πρώτα χριστιανός και μετά επίσκοπος (στα 21 σε χρόνο ρεκόρ).

Μετά πέρασε κάποιες άλλες βαθμίδες (δεσπότης, αρχιεπίσκοπος, ημίθεος κτλ δεν έγινε ποτέ) και έγινε Άγιος υπό αδιευκρίνιστες συνθήκες και μάλλον χάρη σε χριστιανικά κυκλώματα της εποχής – αλλά επειδή έκανε σουξέ αυτό δεν μας αφορά.

Φαίνεται ότι ο νεαρός επίσκοπος είδε το κενό που υπήρχε στην καθολική εκκλησία σε θέματα έρωτα και αποφάσισε να ασχοληθεί με αυτόν για να γίνει κάποια μέρα ο Άγιος του Έρωτα και να τον γιορτάζει η Lacta με μια σειρά από διαφημίσεις.

  Ελάχιστα είναι τα αληθινά θαύματα που φέρεται να έκανε. Επικρατεί  μεγάλη σύγχυση για τα πεπραγμένα του. Αρχικά ο Βαλεντίνος έβαλε μπροστά τη φάμπρικα που κάνει πλούσιες τις εκκλησίες, δηλαδή πάντρευε κόσμο.

Επειδή πάντα οι γυναίκες θέλουν ο γάμος τους να είναι κάτι το μοναδικό, ο Βαλεντίνος έσπειρε τη φήμη ότι ο χριστιανικός γάμος είναι κάτι το τρομερό.

Ο Βαλεντίνος πάντρευε τους πάντες και τους έκανε Χριστιανούς με αποτέλεσμα να τα πάρει στο κρανίο ο αυτοκράτορας Κλαύδιος ο Γότθος (υπήρχαν τρεις Κλαύδιοι, ο Γότθος, ο Πόρδος και ο Σεμίραμης) και να ζητήσει από τον δικαστή Αστέριο τη σύλληψή του.

Ο δικαστής Αστέριος, που έκανε πολιτικούς γάμους και ο Βαλεντίνος του έκλεβε την πελατεία, συμφώνησε και τον συνέλαβε.

  Για να τον καταξευτυλίσει του είπε ότι έχει μια κόρη τυφλή και ότι αν είναι μάγκας πρέπει να την κάνει να δει το φως γιατί το ότι παντρεύει κόσμο δεν είναι και κανένα θαύμα στο φινάλε. Σε αυτό το σημείο πρέπει να επισημάνω ότι ο θεολογικός λόγος είναι πάντα παραβολικός.

Οι παραβολές και τα θαύματα

Κατά πάσα πιθανότητα η δεσποινίδα Αστερίου, για τους φίλους Αστέρω, δεν ήταν τυφλή, αλλά δεν είχε δει φως – πράγμα ολότελα διαφορετικό. Το παραβολικό της έκφρασης αποδεικνύεται από το γεγονός ότι ο Βαλεντίνος που της έδωσε το φως (ή της άλλαξε τα φώτα ή κάτι ανάλογο) είναι Αγιος του Ερωτα: αν όντως είχε θεραπεύσει τυφλή θα είχε άλλο χαρτοφυλάκιο. Είναι προφανές ότι η μικρή είπε «είδα φως και μπήκα» και ορκίστηκε ότι βρήκε το φως της ζωής της, επιτέλους.

Η μελέτη των γραφών (οι πρώτες που αναφέρονται στο Βαλεντίνο εντοπίστηκαν το σε ένα Αρλεκιν της εποχής γύρω στο 1150 μχ…) καταδεικνύει ότι του Αγίου (που ακόμα δεν ήταν Άγιος, εξού και το τραγούδι «δεν σου κάνω τον Άγιο αχ αμάρτησα») του άρεσαν οι μικρές.

Του προσάπτεται και όχι αδίκως ότι σε ηλικία 96 χρονών  έμπλεξε με μια άλλη πιτσιρίκα Ρωμαία της εποχής, την οποία θεράπευσε. Τον συνέλαβαν, από ζήλια γιατί αν και παππούς είχε πέραση στις γκόμενες.

Κι εκείνος της έστειλε ένα ραβασάκι με την αφιέρωση «είμαι ο δικός σου Βαλεντίνος», που κατά κάποιους το βρήκε χρόνια αργότερα ο Ρόκκος και έγραψε το «είμαι δικός σου» χωρίς το Βαλεντίνος γιατί δεν έβγαινε η ομοιοκαταληξία.

  Το περιστατικό αυτό, που του στοίχισε και τη ζωή διότι «ως γνωστόν η κοινωνία δεν συγχωρεί όσους από έρωτα εξέπεσαν» (σ,σ δείτε το «Ας περιμένουν οι γυναίκες»), είναι μια σπάνια ιστορία ομολογημένης γεροντοκαψούρας – πράγμα που δείχνει ότι ο Βαλεντίνος ως τα βαθιά γεράματα βοήθαγε κορίτσια να δουν το φως το αληθινό και μπράβο του.

Στις γραφές αναφέρεται επίσης και ότι ο Βαλεντίνος πάντρεψε την νεαρή χριστιανή Σεράπια και τον νεαρό Ρωμαίο Σαμπίνο (δεν πρέπει να τον μπερδεύετε με το Σουμπίνιο) – σε πείσμα των γονιών του Ρωμαίου, που δεν την ήθελαν.

Ο Βαλεντίνος τους πάντρεψε, οι δυο αυτοκτόνησαν και η ιστορία ενέπνευσε χρόνια αργότερα τον Γουίλιαμ Σέξπιρ να βγάλει το δίσκο «Ρωμαίος και Ιουλιέτα» που χάλασε κόσμο.

  Ο Βαλεντίνος γενικά αγαπούσε τους νέους. Αναφέρεται χαρακτηριστικά ότι μια μέρα συνάντησε στο δρόμο ένα νεαρό ζευγάρι που τσακώνονταν. Πήγε δίπλα, τους έπιασε και τους δυο από το  χέρι και ξαφνικά κάποιες δεκάδες περιστέρια άρχισαν να πετάνε γύρω τους – από τότε στην Ιταλία οι ερωτευμένοι λέγονται «περιστέρια», και παντρεύονται.

Μεγάλος συνθέτης

Ο Βαλεντίνος έγραψε δεκάδες ύμνους, δώδεκα δίσκοι έγιναν πλατινένιοι, κι έγραψε το soundtrack για κανα δυο εκκλησιαστικές λειτουργίες.

Το 1994 η δική μας Ιερά Σύνοδος αποφάσισε να ορίσει δικό της άγιο του έρωτα, τον Άγιο Υάκυνθο, αλλά το πράγμα δεν δούλεψε καθώς στην Ελλάδα ξέρουμε ότι το ρόλο αυτό θα μπορούσε να παίξει μόνο ο Γιάννης Πάριος.

  Έτσι, παρά τις αντιρρήσεις, γιορτάζουμε στις 14 Φεβρουαρίου το Βαλεντίνο. Η γιορτή του από το 1600 περίπου αντικατέστησε την γιορτή της Σωτήρος Λύκαινας («Lupercalia») που γιόρταζαν οι Ρωμαίοι την ίδια μέρα.

Δεν άλλαξαν πάντως και πολλά: μια λύκαινα γιόρταζαν οι Ρωμαίοι, μια «λύκαινα» μας τρώει κι εμάς συνήθως στο όνομα του έρωτα…

 Λουπερκάλια

Λουπερκάλια

Τα Λουπερκάλια ήταν μια από τις παλαιότερες ρωμαϊκές γιορτές που τελούνταν κάθε χρόνο προς τιμήν του Λούπερκους, πρώιμου θεού της γονιμότητας στη ρωμαϊκή μυθολογία. Τα Λουπερκάλια γιορτάζονταν σε πολλές πόλεις της Ιταλίας και της Γαλατίας.

Αναφέρεται ότι επρόκειτο αρχικά για ποιμενική γιορτή, καθώς ο Λούπερκους ήταν προστάτης των βοσκών και συνδεόταν με το θηλασμό και την ανατροφή του Ρωμύλου από τη Λύκαινα. Οι αρχαίοι Έλληνες συγγραφείς, μάλιστα, και οι συνεχιστές τους θεωρούσαν τη γιορτή αφιερωμένη στο θεό Πάνα και ως πρώτο εισηγητή της τον Αρκάδα Εύανδρο, στην προσπάθειά τους να ταυτίσουν ρωμαϊκές θεότητες με αντίστοιχες ελληνικές.

Η γιορτή πραγματοποιούνταν κάθε χρόνο στις 15 Φεβρουαρίου στο Λουπερκάλιο, τη σπηλιά στον Παλατίνο Λόφο που λέγεται ότι ανατράφηκαν τα αδέρφια Ρωμύλος και Ρώμος, από τους Λουπέρκους, ιερατικό σωματείο. Στο ιερό θυσιάζονταν κριάρια και κατσίκια. Ένας από τους ιερείς βύθιζε ένα σπαθί στο αίμα των θυσιασμένων ζώων και το ακουμπούσε στο κεφάλι δυο ευγενών νέων, οι οποίοι μετά ξεσπούσαν σε γέλια, συμβολίζοντας έτσι τον εξαγνισμό των βοσκών.
Μετά τη θυσία, οργανωνόταν κοινή συνεστίαση μεταξύ των Λουπέρκων, όπου έρρεε άφθονος οίνος. Έπειτα, έπαιρναν τα δέρματα των ζώων που είχαν θυσιαστεί, τα φορούσαν ως ενδύματα που κάλυπταν το μισό τους σώμα και έτρεχαν ημίγυμνοι στην πόλη κρατώντας λουριά από το δέρμα των θυσιασμένων ζώων και χτυπούσαν στα χέρια όσους κατοίκους συναντούσαν, ιδίως γυναίκες, καθώς πίστευαν ότι ευνοούνταν στη γονιμότητα και στην ευτοκία.
Κύριοι άξονες της γιορτής, λοιπόν, ήταν η γονιμότητα και ο εξαγνισμός, februare στα λατινικά, εξ ου και το όνομα του μήνα κατά τον οποίο γινόταν η γιορτή (Φεβρουάριος).

Λουπερκάλια
Γιορτή των Λουπερκάλιων Φλωρεντία 1519 .

Εξέλιξη της γιορτής

Τα Λουπερκάλια έχασαν τον αρχικό ποιμενικό θρησκευτικό τους χαρακτήρα, όταν οι Ρωμαίοι δεν αποτελούσαν πλέον μια φυλή βοσκών, ωστόσο η γιορτή συνεχίστηκε εις ανάμνησιν των ιδρυτών της πόλης και αποτελούσε καθαρά λαϊκή διασκέδαση που ικανοποιούσε και τα δεισιδαιμονικά ένστικτα των πιστών της. Ο ίδιος ο ύπατος Μάρκος Αντώνιος ήταν ένας από τους Λούπερκους και τριγύριζε ημίγυμνος στην πόλη με ένα στεφάνι στα μαλλιά, απευθυνόμενος στους πολίτες στη Ρωμαϊκή Αγορά. Για κάποιο χρονικό διάστημα η γιορτή ξεχάστηκε, μέχρι την επαναφορά της από τον Αύγουστο, ο οποίος όμως, λόγω ακροτήτων που είχαν συμβεί στο παρελθόν κατά τη γιορτή, απαγόρευσε την συμμετοχή των εφήβων σε αυτήν και διέταξε τη συνοδεία της πομπής των Λουπέρκων από σώμα ιππέων.

Αναφορές στη γιορτή

Στο έργο του Σαίξπηρ Ιούλιος Καίσαρ, η δράση τοποθετείται κατά τη διάρκεια των Λουπερκαλίων, οπότε ο Καίσαρας αρνήθηκε τρεις φορές το «βασιλικό στέμμα», όπως αναφέρεται από το Μάρκο Αντώνιο.

 Θεογάμια

O «Ιερός Γάμος» γιορτάζονταν στην Αθήνα προς τιμήν της ένωσης του θεϊκού ζεύγους Ζευς και Ήρας, την 24η ημέρα του αττικού μήνα Γαμηλιώνος. Από αυτή τη γιορτή πήρε το όνομά του και ο εν λόγω μήνας, στον οποίο ο Αθηναίοι προτιμούσαν να τελούν τους γάμους τους, που έκλειναν πάντα με κοινή θυσία των νεονύμφων προς τιμήν του θεϊκού ζεύγους. Στην Αθήνα τη μέρα της γιορτής δίνονταν μεγάλο γεύμα.

Στη Σάμο ο «Ιερός Γάμος» γιορτάζονταν κάθε άνοιξη, με πομπή του πανάρχαιου ανεικονικού αγάλματος της θεάς Ήρας («άξοος σανίς») συνοδεία πάνοπλων πολεμιστών και ανθηφόρων γυναικών. Το άγαλμα ήταν περιβεβλημένο με το μεγαλοπρεπές ένδυμα των νυμφευομένων γυναικών και στεφανωμένο με νέα άνθη, από όπου ονομάστηκε η θεά «Ανθεία». Ο Παυσανίας αναφέρει: «ΤΗΣ ΔΕ ΗΡΑΣ Ο ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΑΝΘΕΙΑΣ ΕΣΤΙ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΤΗΣ ΛΗΤΟΥΣ ΕΝ ΔΕΞΙΑι...». Το άγαλμα ακολουθούσε η συνοδεία του Υμεναίου, η οποία οδηγούσε τη Θεά προς τον θείο σύζυγό της. Η αναπαράσταση του Ουρανίου Υμεναίου ήταν η ίδια η εικόνα της άνοιξης, εκφρασμένη με την πλήρη δύναμη της χαροποιού γονιμότητας.

Ο «Ιερός Γάμος» γιορταζόταν και σε άλλα μέρη της Ελλάδας και κυρίως στο Άργος και την Εύβοια.

Στην Κρήτη γιόρταζαν τα «Θεογάμια» προς τιμήν του θεϊκού ζεύγους. Η γιορτή περιελάμβανε μιμικές γαμήλιες τελετές και σπονδές και τελούνταν κοντά στον ποταμό Θήρηνα (σημερινό Πλατυπέραμα) της Κνωσσού καθώς και στη Γόρτυνα.

Ο Διόδωρος ο Σικελιώτης μας παραδίδει: «...ΛΕΓΟΥΣΙΝ ΔΕ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΓΑΜΟΥΣ ΤΟΥ ΤΕ ΔΙΟΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΗΡΑΣ ΕΝ Τηι ΚΝΩΣΙΩΝ ΧΩΡΑι ΓΕΝΕΣΘΑΙ ΚΑΤΑ ΤΙΝΑ ΤΟΠΟΝ ΠΛΗΣΙΟΝ ΘΗΡΗΝΟΣ ΠΟΤΑΜΟΥ, ΚΑΘ' ΟΝ ΝΥΝ ΙΕΡΟΝ ΕΣΤΙΝ ΕΝ Ωι ΘΥΣΙΑΣ ΚΑΤ' ΕΝΙΑΥΤΟΝ ΑΓΙΟΥΣ ΥΠΟ ΤΩΝ ΕΓΧΩΡΙΩΝ ΣΥΝΤΕΛΕΙΣΘΑΙ, ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΓΑΜΟΥΣ ΑΠΟΜΙΜΕΙΣΘΑΙ, ΚΑΘΑΠΕΡ ΕΞ ΑΡΧΗΣ ΓΕΝΕΣΘΑΙ ΠΑΡΕΔΟΘΗΣΑΝ».

Ο Παναγής Λεκατσάς στο βιβλίο του Διόνυσος αναφέρει ότι ο κρηταγενής Ζευς πέθαινε κάθε χρόνο και ξαναγεννιόταν. Έτσι ο συμβολικός κύκλος της «ιστορίας» του ήταν γέννηση, εφήβωση, θεογαμία, θάνατος.

Βιβλιογραφία:Εορτές και Ιεροπραξίες των Αρχαίων Ελλήνων ~ Βλάσης Γ. Ρασσιάς
Οι εορτές στην αρχαία Αθήνα ~ H. W. Parke
Μυθολογία της Γεωργία ~ Α.Λ. Λέτσας
Λεξικό τελετών, εορτών και αγώνων των αρχαίων Ελλήνων ~ Λάμπρος Σ. Βρεττός