Νέο μοντέλο κοινωνικής πολιτικής από την Πρωτοβουλία των 5 δημάρχων

Τα πορίσματα της διημερίδας της «πρωτοβουλίας των 5 δημάρχων» για την Τοπική Αυτοδιοίκηση

Την ανάγκη να περάσει η χώρα από την ελεημοσύνη και το κρατικό επίδομα στην αλληλεγγύη και την κάλυψη των αναγκών του πολίτη σε τοπικό επίπεδο υπογραμμίζει η «Πρωτοβουλία των 5 δημάρχων».

Σε διημερίδα για την κοινωνική πολιτική στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, που πραγματοποιήθηκε στον Βόλο, τονίστηκε πως η κοινωνική πολιτική σήμερα δεν δίνει λύσεις για τις σημερινές ανάγκες και πως το επιδοματικό μοντέλο έχει καταρρεύσει.

Σύμφωνα με ανακοίνωση, το επόμενο διάστημα θα παραδωθούν σε κοινή χρήση προς κάθε ενδιαφερόμενο εργαλεία και μεθοδολογίες, που έχουν σχεδιαστεί και εφαρμοστεί στους δήμους Αθήνας, Θεσσσαλονίκης, Βόλου, Πάτρας και Ιωαννίνων, τα οποία είναι:

- Το λογισμικό Διαχείρισης του Κόμβου Αλληλοβοήθειας του δήμου Αθηναίων για την διαχείριση και το συντονισμό προσφοράς και διανομής αγαθών.

- Μεθοδολογία για την σύνταξη Δημοτικού Μητρώου Οργανώσεων και Φορέων της Κοινωνίας Πολιτών

- Manual Εθελοντισμού και εκπαίδευσης, όπως έχει εφαρμοστεί στο Δήμο Πατρέων

- Μεθοδολογία σχεδιασμού και εφαρμογής δράσεων Κοινωνικής επιχειρηματικότητας.

Αναλυτικά τα πορίσματα της διημερίδας:

Υφιστάμενη κατάσταση

Πληθώρα νομοθετικών ρυθμίσεων, που αφορούν άτομα με ειδικές ανάγκες, ηλικιωμένους, οικονομικά αδύνατους, και που είναι αποσπασματικές και έντονα συγκεντρωτικές.

Περιοριστικός και προαιρετικός χαρακτήρας παρέμβασης της Τ.Α. σε θέματα κοινωνικής πολιτικής.

Λειτουργικά προβλήματα: έλλειψη ευελιξίας στις αναθέσεις, προμήθειες και προσλήψεις του απαραίτητου διοικητικού και επιστημονικού προσωπικού.

Αδυναμία αξιοποίησης συνεργασιών και συντονισμού της παροχής κοινωνικών υπηρεσιών στο τοπικό επίπεδο.

Ανύπαρκτο θεσμικό πλαίσιο για την διευκόλυνση των συνεργασιών των Δήμων με φορείς της κοινωνίας πολιτών και παλαιά μοντέλα κατηγοριοποίησης των οργανώσεων σε σχέση με τις σύνθετες σημερινές κοινωνικές ανάγκες.

Το μοντέλο της ασκούμενης κοινωνικής πολιτικής είναι στηριγμένο σε πολιτικές που απευθύνονταν σε κατηγορίες πολιτών, των οποίων τα κύρια κριτήρια ήταν είτε ηλικιακά (ΚΑΠΗ, Παιδικοί Σταθμοί), είτε ιατρικού τύπου. Δεν καλύπτουν το εύρος των αναγκών για ένα κοινωνικό δίκτυ προστασίας, δηλ. στέγη – σίτιση – ένδυση – ιατρική περίθαλψη – φαρμακευτική περίθαλψη – προστασία από την βία – ανεργία.

Συμπεράσματα-προτάσεις

Η Τοπική Αυτοδιοίκηση αποτελεί προνομιακό χώρο άσκησης κοινωνικής πολιτικής λόγω των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της που είναι η εγγύτητα προς τον ωφελούμενο, η ευχερής προσβασιμότητα και η ευελιξία.

Η θεσμοθετημένη ανάθεση στους Δήμους της διαδικασίας καταγραφής και πρώτης αξιολόγησης των κοινωνικών αναγκών είναι επιβεβλημένη

Εξατομίκευση των υπηρεσιών κοινωνικής πρόνοιας προς τον πολίτη, που να καλύπτει μεγάλο εύρος των σύγχρονων κοινωνικών αναγκών.

Νέο μοντέλο προνοιακού πλουραλισμού: δικτύωση φορέων κρατικού, ιδιωτικού προσωπικού χώρου και εμπλοκή πολλαπλών συντελεστών παροχής κοινωνικών υπηρεσιών (εθελοντικοί φορείς, ομάδες αυτοβοήθειας, οικογένεια).

Διαφοροποίηση της εφαρμογής κοινωνικών πολιτικών ανάλογα με το χωρικό προσδιορισμό των Δήμων και τα ιδιαίτερα κοινωνικο-οικονομικά τους χαρακτηριστικά.

Η δημιουργία «οδηγών ενεργειών» (Manual) για κάθε περίπτωση είναι ο αποτελεσματικότερος τρόπος λειτουργίας μιας δομής που στηρίζεται σε εθελοντική προσφορά, από την δημιουργία ενός απλού ή και σύνθετου κανονισμού λειτουργίας.

Ενθάρρυνση της εθελοντικής προσφοράς με τη θεσμοθέτηση πλαισίου κινήτρων και επιβράβευσης (συστατικές επιστολές, πιστοποιητικά παρακολούθησης, σύνδεση με τα τοπικά σύμφωνα ανάπτυξης για πρόσβαση στην αγορά εργασίας).

Επαναοριοθέτηση του πλαισίου διασύνδεσης πρωτοβάθμιας Υγείας και πρόληψης με τις κεντρικές δομές υγείας.

Προϋποθέσεις εφαρμογής της νέας κοινωνικής πολιτικής

Μεταφορά εμπειριών και τεχνογνωσίας και προώθησης υπερτοπικών συνεργασιών

Επεξεργασία προδιαγραφών και μεθοδολογίας εκπόνησης κοινωνικών μελετών, κοινωνικών προγραμμάτων

Κατάρτιση εξειδικευμένου προσωπικού σε ζητήματα Κοινωνικού σχεδιασμού

Διάχυση πληροφόρησης και διερεύνησης των δυνατοτήτων χρηματοδότησης

Χρηματοδοτική κατοχύρωση:
- αυτόνομη γραμμή προϋπολογισμού
- συνδυασμός χρηματοδοτικών μέσων → ίδιοι πόροι, ΚΑΠ, πόροι από μεταφορά αρμοδιοτήτων, εναλλακτικές πηγές (χορηγίες, δωρεές, κληροδοσίες).











Ένα νέο μοντέλο κοινωνικής πολιτικής εν τη γενέσει του παρουσίασαν οι πέντε δήμαρχοι που συγκροτούν την Πρωτοβουλία των 5 (δήμαρχοι Αθηναίων, Θεσσαλονίκης, Πατρέων, Βόλου, Ιωαννιτών) στη διημερίδα που συγκάλεσαν στο δημαρχείο του Βόλου.

Όπως σημείωσε ο δήμαρχος Βόλου και οικοδεσπότης του 1ου κύκλου εργασιών της Πρωτοβουλίας των 5 Πάνος Σκοτινιώτης μετά τη λήξη των εργασιών, οι συνθήκες ανάγκασαν τους δημάρχους να δράσουν στο πλαίσιο που διέπει την καθημερινότητα. Έτσι, οι ιδέες μετατράπηκαν σε δράσεις και γεννήθηκαν προτάσεις που σε συνεργασία με εθελοντές επιστήμονες διαμόρφωσαν ένα νέο πλαίσιο κοινωνικής πολιτικής για την Τοπική Αυτοδιοίκηση που απευθύνεται στο σύνολο των δήμων της χώρας.

Οι ίδιες συνθήκες έχουν δημιουργήσει την ανάγκη για σχέδιο Εθνικής Ανασυγκρότησης. Συγχρόνως πρέπει να ενισχυθούν οι πιέσεις για να παρέχεται από το κράτος στους πολίτες ένα κοινωνικό δίχτυ ασφαλείας, αφού το μοντέλο της ασκούμενης κοινωνικής πολιτικής είναι στηριγμένο σε πολιτική που απευθύνεται σε κατηγορίες πολιτών (ΚΑΠΗ, παιδικοί σταθμοί) και δεν καλύπτεται το εύρος αναγκών που υπάρχουν για στέγη, σίτιση, ένδυση, ιατροφαρμακευτική περίθαλψη κ.α..

Δικτύωση των δήμων στις δράσεις Κοινωνικής Πολιτικής

Το 1ο βήμα της Πρωτοβουλίας των 5 είναι η δικτύωση των δήμων στην κοινωνική πολιτική. Η δικτύωση είναι ανοικτή σε όποιον θέλει να χρησιμοποιήσει τις καλές πρακτικές. Ως τέτοιες, επισημάνθηκε το σύστημα logistics (εφαρμογή διαχείρισης αποθεμάτων και αιτημάτων) του Κόμβου Αλληλοβοήθειας του δήμου Αθηναίων, η μεθοδολογία για τη σύνταξη Μητρώου οργανώσεων και φορέων (Κοινωνία Πολιτών και ΜΚΟ) του δήμου Αθηναίων, ο οδηγός ενεργειών για την εκπαίδευση Εθελοντών του δήμου Πατρέων, η μεθοδολογία και ο στρατηγικός σχεδιασμός (master plan) για τη δικτύωση της κοινωνικής επιχειρηματικότητας του δήμου Αθηναίων.

Εξατομικευμένη προσέγγιση και αποτίμηση υπηρεσιών

Επιπλέον στοιχείο στο αναδυόμενο νέο πλαίσιο κοινωνικής πολιτικής αποτελεί η εξατομικευμένη προσέγγιση των εχόντων ανάγκη από την «ομπρέλα» κοινωνικής πολιτικής του δήμου, όπου το Δημόσιο (ο Δήμος) συνεργάζεται στενά με οργανώσεις και φορείς (Κοινωνία Πολιτών και ΜΚΟ) που θα «τροφοδοτούνται» από τον αλληλέγγυο εθελοντισμό. Συγχρόνως, οι δήμοι θα αναλαμβάνουν την ευθύνη να αποτιμούν τις παρεχόμενες υπηρεσίες σε σχέση κόστους-ωφελιμότητας.

Διασύνδεση υπηρεσιών

Η διασύνδεση υπηρεσιών είναι επίσης ευεργετική στις οικονομίες κλίμακας. Ο δήμαρχος Αθηναίων Γ. Καμίνης αναφέρθηκε στο παράδειγμα της αναζήτησης φαρμάκων, όπου η ηλεκτρονική διασύνδεση θα επιτρέπει ένα φάρμακο που δεν υπάρχει για παράδειγμα στο Κοινωνικό Φαρμακείο να εντοπίζεται στο Φαρμακείο του ΙΣΑ. «Έτσι θα περάσουμε από το χρεοκοπημένο μοντέλο επιδομάτων στο δίκτυο αποτελεσματικής αλληλοβοήθειας» σημείωσε ο κ. Καμίνης.

Έρευνα για προφίλ ωφελουμένων

Στην έρευνα που έκανε ο δήμος Ιωαννιτών, ώστε να έχει εικόνα του προφίλ όσων χρήζουν βοήθειας, αναφέρθηκε ο δήμαρχος Φίλιππος Φίλιος. Η έρευνα επέτρεψε στο δήμο να εξατομικεύσει τις υπηρεσίες που παρέχει, μακριά από την «οριζόντιου τύπου ελεημοσύνη» όπως είπε ο κ. Φίλιος. Η εκπόνηση μελετών, ώστε να υπάρχει εικόνα όσων έχουν ανάγκη, προκύπτει ως μια άλλη ανάγκη στο νέο πλαίσιο κοινωνικής πολιτικής.

Επιβλαβής η κατάργηση Νομικών Προσώπων

Στο σημαντικό ρόλο των Νομικών Προσώπων των δήμων αναφέρθηκε ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης Γιάννης Μπουτάρης τονίζοντας ότι εάν η κυβέρνηση τα καταργήσει, οι μεν δήμοι θα ξεκινήσουν αγωνιώδεις προσπάθειες προκειμένου να εντάξουν τις δράσεις τους στο δήμο, το δε κεντρικό Κράτος θα έχει προχωρήσει σε άλλο ένα καίριο κτύπημα στην κοινωνική πολιτική. «Είναι πάγιο αίτημα των δήμων η αυτονομία» τόνισε ο κ. Μπουτάρης, υπενθυμίζοντας ότι ενώ κατά μέσο όρο στην ΕΕ οι δήμοι λαμβάνουν το 17% του προϋπολογισμού, στους ελληνικούς δήμους καταλήγει μόλις το 3% του ετήσιου προϋπολογισμού.

«Είμαι απογοητευμένος από την κυβερνητική πολιτική που εκβιάζει και παραβιάζει νόμους» σημείωσε εκ μέρους της Πρωτοβουλίας των 5 ο δήμαρχος Ιωαννιτών Φίλιππος Φίλιος, απαντώντας σε ερώτημα για τη σχέση της Πρωτοβουλίας των 5 με την κεντρική κυβέρνηση και την ΚΕΔΕ, με την οποία επιβεβαίωσε για άλλη μια φορά ότι η Πρωτοβουλία των 5 συμπορεύεται και δεν αντιπαλεύει.

«Στην πραγματικότητα» είπε ο κ. Φίλιος «οι δήμοι δανείζουν την κυβέρνηση». Ανατρέποντας τη μυθολογία περί στέρησης πόρων από την κεντρική κυβέρνηση εξαιτίας της Τοπικής Αυτοδιοίκησης πρόσθεσε: «Από που προκύπτει αρμοδιότητά μου να παρέχω φάρμακα, να κάνω συσσίτια και κοινωνική πολιτική; Στην πραγματικότητα εμείς δανείζουμε αυτόν που θα όφειλε να κάνει κοινωνική πολιτική».

«Εμείς πιεστήκαμε από την κοινωνία να αντιμετωπίσουμε τα καυτά προβλήματα. Όμως ο κύριος αίτιος των προβλημάτων δεν είναι έντιμος απέναντί μας» είπε και πρόσθεσε ότι πάρα πολλοί δήμαρχοι είναι πλέον αγανακτισμένοι. «Νεοεκλεγμένος δήμαρχος, λαμπρός επιστήμονας που εξελέγη με μεγάλο ποσοστό όταν έθεσε πρώτη φορά υποψηφιότητα, μου είχε πει «δυόμισι χρόνια δεν χαμογέλασα. Τρέμω κάθε φορά που κτυπά το κινητό μου». Είμαι 30 χρόνια στην Αυτοδιοίκηση κι αυτό που ζούμε τώρα, δεν το έχω ξαναδεί. Τρέμω στην ιδέα μη συμβεί το περίεργο».