Τελευταία ημέρα της εβδομάδας του Τελώνου και του Φαρισαίου. Αύριο η Κυριακή του Ασωτου

Το Τριώδιο είναι ένα από τα λειτουργικά βιβλία της Εκκλησίας. Στο βιβλίο αυτό περιέχονται σχεδόν κάθε μέρα ύμνοι, που λέγονται Τριώδια, ύμνοι δηλαδή με τρεις ωδές. Τι είναι οι ωδές; Είναι ομάδες από τέσσερα ως πέντε ή και περισσότερα τροπάρια, που ψάλλονται όλα με τον ίδιο τρόπο.

Για το λαό επικρατεί η αντίληψη ότι αρχή του Τριωδίου είναι το ξεκίνημα για τις καρναβαλικές εκδηλώσεις και τις Απόκριες.

Η περίοδος του Τριωδίου αποτελεί το κινητό εκείνο τμήμα του εκκλησιαστικού έτους που ετοιμάζει τον πιστό για τον άξιο εορτασμό των Παθών και της Αναστάσεως. Ξεκινά από την Κυριακή του Τελώνου και Φαρισαίου και φτάνει μέχρι και το Μεγάλο Σάββατο. Μέσα στην περίοδο αυτή περιλαμβάνεται και η Μεγάλη Τεσσαρακοστή καθώς και η Μεγάλη Εβδομάδα.

Η πρώτη, η Κυριακή του Τελώνη και Φαρισαίου προτρέπει τους Χριστιανούς να είναι ταπεινοί, όπως ο Τελώνης.
Την εβδομάδα του Τελώνου και του Φαρισαίου (28 Ιανουαρίου – 3 Φεβρουαρίου το 2018), δεν υπάρχει η παραμικρή νηστεία. Γίνεται «κατάλυση στα πάντα», σύμφωνα με την εκκλησιαστική ορολογία, δηλαδή τρώγεται ελεύθερα κάθε φαγητό ακόμα και την Τετάρτη και Παρασκευή. Για το λόγο αυτό, η εβδομάδα αυτή ονομάζεται και «ελεύθερη» ή «απολυτή».

Η δεύτερη, η Κυριακή του Ασώτου, διδάσκει την αξία της μετάνοιας και το μεγαλείο της συγχωρέσεως.
Η τρίτη Κυριακή, η Κυριακή της Απόκρεω, αναφέρεται στη Δευτέρα Παρουσία, καθώς επίσης και στη χριστιανική αγάπη. Ονομάζεται δε έτσι, επειδή είναι η τελευταία ημέρα που οι Χριστιανοί επιτρέπεται να φάνε κρέας.

Η τέταρτη, η Κυριακή της Τυροφάγου, το Ευαγγέλιο της ημέρας παροτρύνει τους πιστούς να νηστεύουν, να συγχωρούν όσους τους έχουν βλάψει και να διάγουν βίο ενάρετο.

Ακολουθεί η Καθαρά Δευτέρα, με την οποία ξεκινά η περίοδος της Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Περίοδος νηστείας, προσευχής, περισυλλογής, κατά την οποία οι πιστοί προετοιμάζονται για την μεγάλη Εβδομάδα και την Ανάσταση του Κυρίου.

Κυριακή του Ασώτου

Τη δεύτερη Κυριακή του Τριωδίου  διαβάζεται στις Εκκλησίες η παραβολή του ασώτου υιού, την οποία αναφέρει στο Ευαγγέλιό του ο Λουκάς (ιε', 11-32), από την οποία η ημέρα αυτή έλαβε το όνομά της.
Η παραβολή

Στην παραβολή του Ασώτου ο Ιησούς Χριστός διδάσκει την αξία της συγχώρησης και το μεγαλείο της μετάνοιας, δύο από τους ακρογωνιαίους λίθους στη διδασκαλία της Εκκλησίας. Ο Λουκάς γράφει ότι κάποτε υπήρχε ένας πατέρας που είχε δύο γιους. Ο νεώτερος, κάποια στιγμή, ζήτησε το μερίδιο της κληρονομιάς του κι έφυγε σε μακρινές χώρες, όπου σπατάλησε την περιουσία του «ζων ασώτως». Τα χρήματα κάποτε τελείωσαν και στην περιοχή έπεσε μέγας λιμός. Αναγκάστηκε να γίνει χοιροβοσκός και να προσπαθεί να χορτάσει από τα ξυλοκέρατα, που έτρωγαν τα γουρούνια. Μέσα στη παραζάλη του θυμήθηκε την αρχοντική ζωή στο πατρικό σπίτι. Θυμήθηκε πως ακόμα και οι δούλοι του πατέρα του ζούσαν ασύγκριτα καλύτερη ζωή από τη δική του. Τότε πήρε τη μεγάλη απόφαση να γυρίσει στο σπίτι του και να ζητήσει από τον πατέρα του να τον συγχωρήσει και να τον προσλάβει ως δούλο του. Όμως, ο στοργικός πατέρας του τον δέχτηκε ως γιο του και τον περιποιήθηκε δεόντως, παρά τις διαμαρτυρίες του μεγάλου γιου του, γιατί «νεκρός ην και ανέζησε, και απολωλώς ην και ευρέθη».
Η «Εβδομάδα του Ασώτου»

Την εβδομάδα του Ασώτου (4-10 Φεβρουαρίου το 2018) γίνεται «κατάλυση στα πάντα» όλες τις ημέρες, εκτός της Τετάρτης και Παρασκευής, οπότε ακολουθείται αυστηρή νηστεία, όπως τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή. Την Πέμπτη αυτής της εβδομάδας (8 Φεβρουαρίου) υπάρχει το έθιμο της Τσικνοπέμπτης, κατά το οποίο καταναλώνονται αφειδώς κρεατικά, μέσα σε πανηγυρικό κλίμα. Την τελευταία ημέρα της εβδομάδας (10 Φεβρουαρίου) τιμώνται οι ψυχές των τεθνεώτων, στο πρώτο από τα δύο Ψυχοσάββατα, που αναγνωρίζει η Ορθόδοξη Χριστιανική Εκκλησία.
Η παραβολή του ασώτου στην τέχνη

Η παραβολή του ασώτου υιού επηρέασε όχι μόνο τη διδασκαλία της Εκκλησίας, αλλά επίσης τη λογοτεχνία, τη μουσική και τη ζωγραφική.

Πίνακες με θέματα από την παραβολή του ασώτου έχουν φιλοτεχνήσει μεταξύ άλλων οι Ρέμπραντ («Η επιστροφή του Ασώτου Υιού», 1669), Άλμπρεχτ Ντίρερ («Ο Άσωτος Υιός», χαρακτικό του 1496), Εστεμπάν Μουρίγιο («H επιστροφή του Ασώτου Υιού», 1670), Γκουερτσίνο («H επιστροφή του Ασώτου Υιού», 1651), Λεονέλο Σπάντα («H επιστροφή του Ασώτου Υιού», 1611), Χέραρντ φαν Χόντχορστ («Ο Άσωτος Υιός», 1623), Πομπέο Μπατόνι («H επιστροφή του Ασώτου Υιού», 1773), Ζακ Τισό («Η Επιστροφή του Ασώτου», 1862).

Στη μουσική, σκηνικά έργα εμπνευσμένα από την παραβολή έχουν συνθέσει: ο Κλοντ Ντεμπισί την καντάτα «Ο Άσωτος Υιός» (1884), ο Σεργκέι Προκόφιεφ το μπαλέτο «Ο Άσωτος Υιός» (1929), o Χιούγκο Αλβέν το μπαλέτο «Ο Άσωτος Υιός» (1957) και ο Μπέντζαμιν Μπρίτεν την όπερα «Ο Άσωτος Υιός» (1968). Τραγούδια έχουν γράψει, μεταξύ άλλων, οι Rolling Stones («Prodigal Son»), Iron Maiden («Prodigal Son»), U2 («The First Time»), Bad Religion («The Prodigal Son»), Steel Pulse («Prodigal Son»), Νικ Κέιβ («The Good Son») και ο Νίκος Πορτοκάλογλου («Άσωτος Υιός»).

Στη λογοτεχνία, ποιήματα εμπνευσμένα από την παραβολή του ασώτου έχουν γράψει ο Ράντγιαρντ Κίπλινγκ και Ράινερ Μαρία Ρίλκε, ενώ αναφορές υπάρχουν στην κωμωδία του Σέξπιρ «Όπως σας αρέσει».