Αξιοποίηση της Περιουσίας των Δήμων

Της Ελένη Τόπλη –
Μπορούν οι Δήμοι σήμερα να διαχειριστούν την νέα οικονομική και κοινωνική πραγματικότητα και να δημιουργήσουν νέες μορφές εισροών και βιώσιμης ανάπτυξης;
Περίπτωση έρευνας για την Αξιοποίηση του Διατηρητέου χώρου των πρώην Δημοτικών Σφαγείων Θεσσαλονίκης.
Οι συνθήκες σήμερα για τους ΟΤΑ έχουν αλλάξει σημαντικά, λόγω της αύξηση των οικονομικών πιέσεων οι οποίες οφείλονται στην ανάληψη μεγαλύτερων ευθυνών και στον περιορισμό των επιχορηγήσεων από το κεντρικό κράτος. Είναι ζωτικής σημασίας λοιπόν η αξιοποίηση και διαχείριση όλων των διαθέσιμων πόρων τους, για την εξασφάλιση περισσότερων οικονομικών και κοινωνικών απολαβών. Στο πλαίσιο αυτό απαιτούνται οργανωτικές και διοικητικές αναδιαρθρώσεις, σχεδιασμός για την προώθηση μέτρων και δράσεων και διερεύνηση για την αξιοποίηση της περιουσίας τους, των ανεκμετάλλευτων πόρων όπως είναι ο Ιστορικός τους πλούτος, το Κτηριακό Μνημειακό απόθεμα και η υιοθέτηση νέων μορφών συνεργασιών.

Η διαχείριση της περιουσίας είναι πραγματικά δύσκολη και πολύπλοκη διαδικασία και χρειάζεται μέθοδο, τεχνογνωσία, επαγγελματική ικανότητα των στελεχών της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ισχυρή πολιτική βούληση, και σοβαρή διοικητική ενασχόληση και επιστημονική έρευνα για τη βέλτιστη επιλογή των ενεργειών, που κύριο στόχο θα πρέπει να έχουν την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη του τόπου.

Η υιοθέτηση πρακτικών του ιδιωτικού τομέα για τη διαχείριση της ακίνητης περιουσίας από τις ιδιωτικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον τομέα αυτό, σταδιακά στρέφει τους ΟΤΑ στην αξιοποίηση των πλεονασματικών ακινήτων τους ως πιθανές εναλλακτικές πηγές εισοδήματος.

Η επίλυση των νομικών προβλημάτων και των τεχνικών ζητημάτων πολεοδομικού σχεδιασµού και έκδοσης σχετικών αδειών που δυσχεραίνουν την αξιοποίηση των ακινήτων γενικότερα του ∆ημοσίου αποτελούν προτεραιότητα και είναι βέβαιο ότι θα δημιουργήσει σηµαντική υπεραξία για τη δηµόσια ακίνητη περιουσία, και θα συμβάλει στην προσέλκυση νέων επενδυτών στην αγορά ακινήτων, µε πρόσθετα αναπτυξιακά οφέλη για τις τοπικές κοινωνίες και οικονομίες.

Σημαντικό περιουσιακό στοιχείο για τους Δήμους αποτελούν τα ιστορικά, διατηρητέα κτήρια, καθώς αντιπροσωπεύουν περιβαλλοντικό και οικονομικό μέγεθος και προσφέρουν την δυνατότητα μέσω της πραγματοποίησης επεμβάσεων αποκατάστασης και επανάχρησης τους, να ενσωματωθούν στο ενεργό κτηριακό κεφάλαιο του οργανισμού, ώστε να μειωθεί το κόστος λειτουργίας του, να μισθωθούν και να ανοίξουν νέες ευκαιρίες προσέλκυσης επενδυτών, να προβάλουν την πολιτιστική κληρονομιά του τόπου και να αποτελέσουν κίνητρο ένταξης των πολιτιστικών αξιών στον εκπαιδευτικό τομέα και στην καθημερινότητα των πολιτών, στοχεύοντας στην διαμόρφωση μίας κοινωνίας υπεύθυνης, που σέβεται τις παραδόσεις και τα πολιτιστικά της αγαθά.

Στο πλαίσιο της οικονομικής ανάπτυξης και της άσκησης πολιτικής η Τοπική Αυτοδιοίκηση οφείλει στο Στρατηγικό Σχεδιασμό της να θέτει στόχους που αφορούν την κατάλληλα στοχευόμενη διαχείριση των ευρωπαϊκών πόρων, την συγκέντρωση και προσέλκυση κεφαλαίων και την συνετή αξιοποίηση της δικής της περιουσίας όσο και αυτής των δημοτών της. Το ίδιο ισχύει και για τους ελεύθερους κοινόχρηστους χώρους, όπως επίσης και για τις χωρικές ενότητες ιστορικών τόπων που αποτελούν σημαντικό κεφάλαιο και με κατάλληλη διαχείριση μπορούν να συμβάλουν με ποικίλους τρόπους στην οικονομική και κοινωνική – πολιτισμική ανάπτυξη.

Η μελέτη πεδίου της συγκεκριμένης εργασίας, αφορά τόσο στην αξιοποίηση των ‘’πρώην Δημοτικών Σφαγείων’’ του Δήμου Θεσσαλονίκης, ένα εξαιρετικό δείγμα Βιομηχανικής Αρχιτεκτονικής των αρχών του 20ου αιώνα, όσο και της ευρύτερης περιοχής τους αυτή των Λαχανόκηπων.

Οι Λαχανόκηπων είναι μία ιστορική περιοχή της πόλης της Θεσσαλονίκης στην οποία βρίσκονται πολλά και σημαντικά διατηρητέα βιομηχανικά κτίρια, παρουσιάζει πολλά πολεοδομικά προβλήματα και είναι σημαντικά επιβαρυμένη περιβαλλοντικά λόγω της παλαιότερης λειτουργίας ρυπογόνων εγκαταστάσεων, όπως τα παλιά βυρσοδεψεία και αρκετές βιοτεχνικές μονάδες.

Ωστόσο παρ’ όλο τα προβλήματα, χαρακτηρίζεται ιδιαιτέρως νευραλγική περιοχή και κατέχει σημαντική θέση στο Στρατηγικό σχεδιασμό αστικής ανάπτυξης της πόλης τόσο λόγω της γειτνίασή της με το λιμένα και το σιδηροδρομικό σταθμό αλλά και επειδή διαθέτει ακόμα σε σημαντικό ποσοστό μεγάλες αδόμητες δημόσιες και ιδιωτικές εκτάσεις και η ανάπλαση, ανάδειξη και αξιοποίησή της θα συμβάλλει στο μετασχηματισμό της περιοχής σε «Δυτική Πύλη» της Θεσσαλονίκης,

Η νέα πραγματικότητα στη διερεύνηση και εξασφάλιση χρηματοδότησης και διαχείρισης πόρων ως κεφάλαια επένδυσης που μπορεί να έχει στη διάθεσή της ένας ΟΤΑ σήμερα, είναι τα χρηματοδοτικά εργαλεία με μακροπρόθεσμη προοπτική, που τα κεφάλαια που επιστρέφονται μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν για περαιτέρω επενδύσεις, προωθώντας τη βιωσιμότητα και μακροχρόνια ανακύκλωση των δημόσιων κεφαλαίων και μπορούν να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση αδυναμιών της αγοράς, μέσω κινητοποίησης επιπρόσθετων δημόσιων ή ιδιωτικών επενδύσεων, σε ευθυγράμμιση με την πολιτική συνοχής και τους στρατηγικούς στόχους της Ευρώπης για την προγραμματική περίοδο 2014-2020.

Στο πλαίσιο αυτό Οι Ολοκληρωμένες Χωρικές Επενδύσεις (ΟΧΕ) αποτελούν βασικό εργαλείο ολοκληρωμένης χωρικής ανάπτυξης για την εφαρμογή αναπτυξιακών στρατηγικών συγκεκριμένων χωρικών ενοτήτων όπως της περιοχής των Λαχανόκηπων, περιοχές που είτε παρουσιάζουν συγκεκριμένα προβλήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν με συνολικό τρόπο, είτε διακρίνονται από σημαντικές αναπτυξιακές δυνατότητες οι οποίες μπορούν να αξιοποιηθούν και να μεγιστοποιηθούν με βάση ένα ολοκληρωμένο αναπτυξιακό σχέδιο.

Νέο σημαντικό χρηματοδοτικό εργαλείο για τη χώρα μας αποτελεί το «Real Estate» που ενσαρκώνεται στη χώρα μας από εταιρείες συμβουλών, τράπεζες, κατασκευαστικές εταιρείες και λοιπούς επενδυτικούς οργανισμούς και μπορεί να προκαλέσει σημαντικές ανακατατάξεις και μεταβολές στον αστικό και περιαστικό χώρο.

Οι Δήμοι μπορούν να εκμεταλλευθούν την ευκαιρία που προσφέρει η ανάπτυξη του «real estate” στη χώρα μας προσελκύοντας τους επενδυτές και τα κεφάλαια τους προς όφελος της πόλης και της ευρύτερης περιοχής, αγγίζοντας τα αστικά προβλήματα με στόχο να προκύψουν οφέλη τόσο για τις τοπικές κοινωνίες όσο και για τους επιχειρηματίες.

Το σημαντικότερο ίσως εργαλείο στην παρούσα φάση της έντονης οικονομικής ύφεσης, για την άμεση αξιοποίηση της περιουσίας των ΟΤΑ είναι η Σύμπραξη Δημόσιου – Ιδιωτικού Τομέα / ΣΔΙΤ ή (Public – Private Partnership / PPP) , μια δημόσια σύμβαση μακράς διαρκείας και αφορά σε μορφές συνεργασίας ιδιωτών επενδυτών με τις δημόσιες αρχές, για την εξασφάλιση τμήματος ή του συνόλου της χρηματοδότησης, της κατασκευής, της ανακαίνισης, της διαχείρισης και της συντήρησης μιας υποδομής ή την παροχή μιας υπηρεσίας σε τομείς όπου η πλήρης απελευθέρωση της αγοράς είναι είτε ανέφικτη είτε μη επιθυμητή.

Στην περίπτωση πεδίου για την αξιοποίηση των ‘’πρώην Δημοτικών Σφαγείων’’ του Δήμου Θεσσαλονίκης και της περιοχής των Λαχανόκηπων, μπορούν να διερευνηθούν πολλά και διαφορετικά σενάρια ξεχωριστής ή συνδυαστικής χρηματοδότησης και αξιοποίησης στο πλαίσιο των παραπάνω χρηματοδοτικών εργαλείων, όπως επίσης και της χρήσης του χρηματοδοτικού εργαλείου JESSICA στην πιθανή υπόθεση επαναφοράς του σύμφωνα με δηλώσεις κυβερνητικών παραγόντων.



Διπλωματική εργασία που υποστηρίχθηκε στο Διαπανεπιστημιακό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «Τοπική Ανάπτυξη, Τοπική Αυτοδιοίκηση», των Πανεπιστημίων: Αριστοτέλειου, Δημοκρίτειου, Πειραιώς, Πελοποννήσου και της ΕΕΤΑΑ