10 προτάσεις για τη θέση της τοπικής αυτοδιοίκησης στο νέο μοντέλο οργάνωσης του κράτους

Στα βήματα της διεθνούς τάσης για αποκέντρωση του κράτους και της δημόσιας διοίκησης, που οδηγούν σε ένα κράτος επιτελικό στο πλαίσιο της πολυεπίπεδης διακυβέρνησης και της αρχής της επικουρικότητας αλλά και λαμβάνοντας επίσης υπόψη τη δέσμευση που ορίζει ο νόμος 4336/2016 για μεγαλύτερη αποκέντρωση – διοικητική, δημοσιονομική και πολιτικής ισχύος- κινείται η μελέτη του ΙΤΑ που θα παρουσιαστεί στο θεματικό συνέδριο της ΚΕΔΕ στις 17 και 18 Οκτωβρίου στο Βόλο.

Τα βασικά σημεία της μελέτης για τη στρατηγική μεταρρυθμίσεων στη Δημόσια Διοίκηση και την Τοπική Αυτοδιοίκηση παρουσιάστηκαν σήμερα σε συνέντευξη Τύπου του προέδρου της ΚΕΔΕ Γ. Πατούλη και του καθηγητή του τμήματος Οικονομικής και Περιφερειακής Ανάπτυξης του Παντείου Πανεπιστημίου και μέλους του Επιστημονικού Συμβουλίου του ΙΤΑ Ι. Ψυχάρη.

Η ελληνική Τοπική Αυτοδιοίκηση, όπως ανέφερε ο κ. Ψυχάρης, κατέχει την τελευταία θέση μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ σε ότι αφορά τις δημόσιες δαπάνες και τα έσοδα. Συγκεκριμένα ο μέσος όρος των δημοσίων επενδύσεων μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ που αποτελούν μέριμνα των μη κεντρικών φορέων είναι στο 68,5%, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στη χώρα μας φτάνει στο 24%.

Με δεδομένη λοιπόν την υστέρηση της ελληνικής Τοπικής Αυτοδιοίκησης ως προς τα βασικά μεγέθη τόσο του ΟΟΣΑ όσο και με το μέσο ευρωπαϊκό όρο, η αποτελεσματική διεκπεραίωση της μεταρρύθμισης του κράτους, όπως τονίστηκε από τον κ. Ψυχάρη, περνά μέσα από την αναβάθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στο σύστημα πολυεπίπεδης διακυβέρνησης και οργάνωσης της χώρας και λαμβάνοντας υπόψη τη διάκριση ανά κατηγορία δήμων (νησιωτικοί, ορεινοί, μητροπολιτικοί, κ.λπ).

Η μελέτη αποτυπώνει μεταξύ των άλλων τους στρατηγικούς στόχους για το νέο μοντέλο οργάνωσης του κράτους, ενώ προτείνει ειδικές πολιτικές σε όλους τους τομείς, με έμφαση στην ενίσχυση της κοινωνικής αποδοχής και στην ενεργοποίηση της συμμετοχικής διαδικασίας, αναδεικνύοντας παράλληλα την ανάγκη της επαρκούς χρηματοδότησης του νέου μοντέλου οργάνωσης των δήμων, ώστε να μην επαναληφθούν τα λάθη του παρελθόντος.

Σύμφωνα με τη μελέτη η στρατηγική της Τοπικής Αυτοδιοίκησης θα μπορούσε να κωδικοποιηθεί στις εξής δέκα προτάσεις:

1. Η αναβάθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στο νέο σύστημα διοικητικής οργάνωσης της χώρας, με βάση την αρχή της επικουρικότητας και εγκαθίδρυση μιας νέας σχέσης κεντρικής διοίκησης και Αυτοδιοίκησης στο πλαίσιο της πολυεπίπεδης διακυβέρνησης και του ενιαίου σκοπού των δημοσίων πολιτικών.
2. Φορολογική αποκέντρωση, με ενίσχυση της δημοσιονομικής αυτονομίας και αύξηση της αντιληπτότητας του φόρου και με ενίσχυση της τοπικής λογοδοσίας και ελέγχου.
3. Εγκαθίδρυση ενός νέου μηχανισμού είσπραξης τοπικών εσόδων, που θα είναι διακριτό από το φορολογικό μηχανισμό του κράτους, για την άμεση είσπραξη των εσόδων που αναλογούν στην Τοπική Αυτοδιοίκηση και με ενίσχυση της τοπικής αυτονομίας.
4. Ενίσχυση των δομών ηλεκτρονικής διακυβέρνησης με χρήση της τεχνολογίας επικοινωνίας που να ευνοεί τη μεγαλύτερη δυνατή συμμετοχή των πολιτών στην ενημέρωση, διαφάνεια και έλεγχο στις αποφάσεις της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
5. Εγκαθίδρυση συστήματος Μητροπολιτικής Διοίκησης στις μεγάλες πόλεις και εξειδίκευση ειδικών μορφών διοίκησης μικρών δήμων στα νησιά καις τις ορεινές και απομακρυσμένες περιοχές.
6. Κατοχύρωση καταστατικής θέσης αιρετών και του καθεστώτος απασχόλησης εργαζομένων στην Τοπική Αυτοδιοίκηση.
7. Ενίσχυση του αναπτυξιακού ρόλου της Τοπικής Αυτοδιοίκησης με την εκπόνηση ειδικών αναπτυξιακών προγραμμάτων στο πλαίσιο του δημοκρατικού προγραμματισμού και της πολυεπίπεδης διακυβέρνησης.
8. .Ενίσχυση των δομών κοινωνικής οικονομίας με μεγαλύτερη συμμετοχή της Αυτοδιοίκησης και ενίσχυση του ρόλου της στο συντονισμό των πολιτικών όλων των φορέων που δραστηριοποιούνται τοπικά.
9. Θεσμοθέτηση μηχανισμών διαχείρισης κρίσεων στην Τοπική Αυτοδιοίκηση.
10. Διαμόρφωση πλαισίου και παροχή κινήτρων διαβαθμικής και διαδημοτικής συνεργασίας και συνεργασία πόλεων στο πλαίσιο της ανάπτυξης μιας πολυχωρικής συνεργασίας.