Δικαιώματα και υποχρεώσεις ανεξαρτητοποιηθέντων δημοτικών συμβούλων

Ακόμα ένα μέλος του Δημοτικού Συμβουλίου μπορεί, με γραπτή δήλωσή του προς το προεδρείο, να ανεξαρτητοποιηθεί από τη δημοτική παράταξη με την οποία έχει εκλεγεί. 

 σύμφωνα με το άρθρο 66 παρ.6 του ν. 3852/2010 ορίζεται ότι: «Το μέλος του δημοτικού συμβουλίου που ανεξαρτητοποιήθηκε ή διαγράφηκε από την παράταξή του δεν μπορεί να ενταχθεί σε άλλη παράταξη και δεν μπορεί να εξακολουθήσει να είναι μέλος του προεδρείου ή της οικονομικής επιτροπής ή της επιτροπής ποιότητας ζωής, όπου εκλέχτηκε ως μέλος της παράταξης από την οποία ανεξαρτητοποιήθηκε ή διαγράφηκε, καθώς και να ορισθεί ή να παραμείνει αντιδήμαρχος κατά τη διάρκεια της θητείας του.»

Σύμφωνα με το άρθρο 74 περίπτωση 8 του ν. 3852/2010, όταν τα μέλη της οικονομικής ή της επιτροπής ποιότητας ζωής παύουν για οποιονδήποτε λόγο να είναι μέλη των αντίστοιχων δημοτικών παρατάξεων, εκπίπτουν αυτοδικαίως από την οικονομική ή την επιτροπή ποιότητας ζωής και
αντικαθίστανται, σύμφωνα με τη διαδικασία του άρθρου 74 του Καλλικράτη.

  Είναι δυνατή, όμως, η επανένταξή του στην παράταξη από την οποία ανεξαρτητοποιήθηκε ή διαγράφηκε, εφόσον τούτο γίνει δεκτό από τα δύο τρίτα (2/3) των μελών, προκειμένου για παρατάξεις που έχουν τουλάχιστον τρία (3) μέλη και από όλα τα μέλη προκειμένου για παρατάξεις με λιγότερα από τρία (3) μέλη.

Την απόφαση αυτή την υποβάλλει στο Προεδρείο του Δημοτικού Συμβουλίου το οποίο οφείλει να την αναφέρει ενώπιον του συνόλου των μελών του Συμβουλίου και να την κοινοποιήσει στον Γ.Γ της οικείας Περιφέρειας


Η υπ' αριθμόν 49/2008 εγκύκλιος του ΥΠΕΣ, που αφορά τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις ανεξαρτητοποιηθέντων ή διαγραφέντων δημοτικών συμβούλων και ισχύει σήμερα ως έχει προβλέπει τα παρακάτω:

Δικαιώματα και υποχρεώσεις ανεξαρτητοποιηθέντων ή διαγραφέντων δημοτικών συμβούλων (άρθρο 94, παρ.4 και 5 ΚΔΚ).

Όπως είναι γνωστό, για πρώτη φορά, με την ισχύ του νέου Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων (ΚΔΚ, νόμος 3463/2006, Α’ 114), αναγνωρίζονται οι δημοτικές παρατάξεις στο πλαίσιο της οργάνωσης του δημοτικού συμβουλίου. Η λειτουργία των δημοτικών παρατάξεων οριοθετείται περιοριστικά και ειδικά στο άρθρο 94 ΚΔΚ.

Αντικείμενο της παρούσας εγκυκλίου αποτελεί η αποσαφήνιση των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων των δημοτικών συμβούλων οι οποίοι ανεξαρτητοποιούνται από τη δημοτική παράταξη με την οποία έχουν εκλεγεί, βάσει του άρθρου 94, παρ. 4 ΚΔΚ, και αυτών που διαγράφονται από τη δημοτική τους παράταξη, βάσει του άρθρου 94, παρ. 5 ΚΔΚ.

Ι. Δικαιώματα και υποχρεώσεις

Από τις διατάξεις του άρθρου 94 ΚΔΚ προκύπτει σαφώς, ότι ο Κώδικας αναγνωρίζει ως δημοτικές παρατάξεις μόνο τους «συνδυασμούς» που έλαβαν μέρος στις δημοτικές εκλογές και ανέδειξαν, τουλάχιστον, έναν δημοτικό σύμβουλο. Οι δημοτικοί σύμβουλοι που αποτελούν μέλη μίας παράταξης μπορούν να ανεξαρτητοποιηθούν από αυτή υποβάλλοντας γραπτή δήλωση προς το Προεδρείο του δημοτικού συμβουλίου, το οποίο οφείλει να αναφέρει αυτή τη δήλωση ενώπιον του συνόλου των μελών του συμβουλίου, καθώς και να την κοινοποιήσει στον Γενικό Γραμματέα της οικείας Περιφέρειας. Επίσης, μία δημοτική παράταξη μπορεί να διαγράψει κάποιον δημοτικό σύμβουλο, ο οποίος είναι μέλος της, με αιτιολογημένη απόφαση και με πλειοψηφία των 2/3 των μελών της. Την απόφαση αυτή την υποβάλει προς το Προεδρείο του δημοτικού συμβουλίου, το οποίο οφείλει να την αναφέρει ενώπιον του συνόλου των μελών του συμβουλίου, καθώς και να την κοινοποιήσει στον Γενικό Γραμματέα της οικείας Περιφέρειας.

Ο Κώδικας, ακολούθως, στο πλαίσιο οργάνωσης του δημοτικού συμβουλίου, δεν παρέχει τη δυνατότητα δημιουργίας δημοτικής παράταξης από δημοτικούς συμβούλους που ανεξαρτητοποιήθηκαν ή διαγράφηκαν από τις δημοτικές παρατάξεις με τις οποίες έχουν εκλεγεί. Επίσης, δεν προβλέπει τη δυνατότητα προσχώρησης δημοτικού συμβούλου σε άλλη παράταξη, όταν αυτός δηλώνει ανεξάρτητος ή έχει διαγραφεί από παράταξη με την οποία έχει εκλεγεί.

Είναι προφανές, επομένως, ότι βάσει των διατάξεων του Κώδικα, οι ανεξάρτητοι ή διαγραφέντες δημοτικοί σύμβουλοι α) δεν θεωρούνται μέλη του συνδυασμού από τον οποίο έχουν ανεξαρτητοποιηθεί ή διαγραφεί, β) δεν μπορούν να προσχωρήσουν σε άλλη υπάρχουσα δημοτική παράταξη του δημοτικού συμβουλίου, όπως και γ) δεν μπορούν να δημιουργήσουν δική τους παράταξη (Γν. ΝΣΚ 101/2007).

Οι σύμβουλοι αυτοί θα πρέπει να θεωρούνται ανεξάρτητα μέλη μη ανήκοντα σε καμία παράταξη. Πλασματικά θα μπορούν να συνυπολογίζονται στα μέλη της μειοψηφίας του δημοτικού συμβουλίου για την εφαρμογή ειδικών διατάξεων, υπό την έννοια, ότι δεν αποστερούνται δικαιωμάτων τα οποία παρέχονται στους συμβούλους οι οποίοι δεν  ανήκουν στον πλειοψηφήσαντα συνδυασμό, όπως π.χ. η δυνατότητα εισαγωγής θέματος για συζήτηση στο δημοτικό συμβούλιο ή σύγκλησης αυτού, βάσει του άρθρου 95, παρ.1 ΚΔΚ . 

Επιπρόσθετα, αναφορικά με την εφαρμογή συγκεκριμένων διατάξεων του Κώδικα, σας επισημαίνουμε τα εξής:
Α. Σε περίπτωση που μείνει κενή, για οποιονδήποτε λόγο, η θέση δημοτικού συμβούλου που ανεξαρτητοποιήθηκε ή διαγράφηκε από δημοτική παράταξη, η θέση του θα πληρωθεί με τη διαδικασία που περιγράφεται στο άρθρο 73 ΚΔΚ. Ο Δήμαρχος, δηλαδή, θα καλέσει αμέσως τους αναπληρωματικούς συμβούλους του συνδυασμού από τον οποίο ο προς αναπλήρωση δημοτικός σύμβουλος είχε ανεξαρτητοποιηθεί ή παραιτηθεί.

Β. Ο ανεξαρτητοποιηθείς ή διαγραφείς δημοτικός σύμβουλος θα πρέπει να κληθεί τελευταίος στη διαδικασία που περιγράφεται στο άρθρο 89, παρ.2 και 3 ΚΔΚ. Σε περίπτωση πολλών παραιτηθέντων ή ανεξαρτητοποιηθέντων δημοτικών συμβούλων, καλούνται πρώτοι αυτοί που έχουν τους περισσότερους σταυρούς προτίμησης, σύμφωνα με τη δικαστική απόφαση ανακήρυξής τους.

Γ.  Σε περίπτωση που απουσιάζουν ή κωλύονται ο Πρόεδρος και ο Αντιπρόεδρος του δημοτικού συμβουλίου, τότε τους αναπληρώνει ο παρών σύμβουλος του επιτυχόντος συνδυασμού με τους περισσότερους σταυρούς ψήφους προτίμησης, εφόσον δεν έχει ανεξαρτητοποιηθεί ή διαγραφεί (άρθρο 100, παρ.2).

Δ. Δεν είναι υποχρεωτική, αλλά δυνητική, η συμμετοχή δημοτικού συμβούλου που ανεξαρτητοποιήθηκε ή διαγράφηκε από δημοτική παράταξη σε επιτροπή του άρθρου 101 ΚΔΚ, αφού ο Κώδικας ορίζει ρητώς την υποχρεωτική συμμετοχή μόνο όσων ανήκουν σε δημοτικές παρατάξεις.



ΙΙ. Συμμετοχή στις δημαιρεσίες.
Ο ανεξαρτητοποιηθείς ή διαγραφείς δημοτικός σύμβουλος από παράταξη της πλειοψηφίας ή μειοψηφίας του δημοτικού συμβουλίου δεν μπορεί να θέσει υποψηφιότητα ούτε να ψηφίσει, κατά τη διαδικασία που περιγράφεται στο άρθρο 92 ΚΔΚ και στο κεφάλαιο 3.1.2 (Α’ φάση) της υπ’ αριθμ 52/ 2006 εγκυκλίου μας για την υπόδειξη του υποψήφιου Προέδρου, Αντιπροέδρου και Γραμματέα του δημοτικού συμβουλίου. Θα ψηφίσει μόνο ενώπιον της ολομέλειας του δημοτικού συμβουλίου, κατά τη διαδικασία που περιγράφεται στο ανωτέρω άρθρο και στο κεφάλαιο 3.1.2 (Β’ φάση) της υπ’ αριθμ 52/ 2006 εγκυκλίου μας.

Εξυπακούεται ότι, μόνο, για τη σύγκληση της ειδικής συνεδρίασης του δημοτικού συμβουλίου, αναφορικά με την ανάδειξη των μελών του προεδρείου του, ισχύουν όσα έχουμε διατυπώσει στην υπ’ αριθμ. 64047/ 17.11.2008 (ορθή επανάληψη) εγκύκλιό μας. Σημειώνουμε ότι ανακαλούμε την τελευταία παράγραφο της ανωτέρω εγκυκλίου, αφού με την παρούσα καθορίζεται ευκρινώς η συμμετοχή των δημοτικών συμβούλων, οι οποίοι έχουν ανεξαρτητοποιηθεί ή διαγραφεί, στις διεργασίες αυτές. 

Ακολούθως και για την εφαρμογή της διάταξης του άρθρου 92, παρ. 3, δεύτερο εδάφιο ΚΔΚ, θα πρέπει να θεωρηθεί ότι εκλέγονται, ανάλογα με την περίπτωση, Πρόεδρος και Γραμματέας, οι σύμβουλοι του επιτυχόντος συνδυασμού που έλαβαν κατά σειρά τις περισσότερες ψήφους προτίμησης, σύμφωνα με τη δικαστική απόφαση που τους ανακήρυξε, και Αντιπρόεδρος ο σύμβουλος του πρώτου επιλαχόντος συνδυασμού της μειοψηφίας που έλαβε τις  περισσότερες ψήφους προτίμησης, σύμφωνα με την ίδια δικαστική απόφαση, εφόσον δεν έχουν ανεξαρτητοποιηθεί ή διαγραφεί από την παράταξή τους.

Αναφορικά με την ψηφοφορία για την ανάδειξη των μελών της δημαρχιακής επιτροπής, οι ανεξαρτητοποιηθέντες ή διαγραφέντες δημοτικοί σύμβουλοι από παράταξη της πλειοψηφίας ή μειοψηφίας συμμετέχουν μόνο στη ψηφοφορία ενώπιον του δημοτικού συμβουλίου, όπως αυτή περιγράφεται στο κεφάλαιο 4.3.3 της υπ’ αριθμ 52/ 2006 εγκυκλίου μας. Δεν μπορούν, δηλαδή, να θέσουν υποψηφιότητα ή να ψηφίσουν κατά την υπόδειξη των υποψηφίων της μειοψηφίας, κατά τη διαδικασία που περιγράφεται στο κεφάλαιο 4.3.2 της ανωτέρω εγκυκλίου  μας.

III. Αμφισβήτηση του αξιώματος του Δημάρχου
Από τον τρόπο ανάδειξης των μελών του δημοτικού συμβουλίου και του δημάρχου, ως δύο ξεχωριστών οργάνων διοίκησης του δήμου, συνάγεται ότι σε οριακές περιπτώσεις, κατά τις οποίες υπάρχει ικανός αριθμός δημοτικών συμβούλων, που δηλώνουν ανεξάρτητοι από την παράταξη της πλειοψηφίας, δεν τίθεται θέμα αμφισβήτησης στο πρόσωπο του δημάρχου της νομιμότητας άσκησης του αξιώματός του. Επομένως, λόγω της μη εφαρμογής της «αρχής της δεδηλωμένης» για το αξίωμα του δημάρχου, αυτός δεν χάνει το αξίωμά του στην περίπτωση κατά την οποία μεγάλος αριθμός συμβούλων της παράταξής του έχουν ανεξαρτητοποιηθεί ή διαγραφεί.


IV. «Αρχή της συνέχειας της δράσης της διοίκησης»

Τέλος ειδικότερα στην περίπτωση κατά την οποία σύμβουλοι της παράταξης της πλειοψηφίας έχουν ανεξαρτητοποιηθεί ή διαγραφεί από αυτήν με αποτέλεσμα να μην μπορούν να καλυφθούν οι θέσεις που προβλέπονται από τις ειδικές διατάξεις του ΚΔΚ ότι αναλογούν σε αυτή, όπως πχ. θέσεις αντιδημάρχων, μελών δημαρχιακής επιτροπής κ.ά., τότε, σε εφαρμογή της «αρχής της συνέχειας της δράσης της διοίκησης», είναι δυνατό αυτές οι θέσεις να καλυφθούν από τους ανεξαρτητοποιηθέντες ή διαγραφέντες δημοτικούς συμβούλους της παράταξης της πλειοψηφίας, υπό την προϋπόθεση ότι αυτοί το επιθυμούν με ρητή δήλωσή τους.